belkabymka

07.10.2020 14:12 •  Қазақ тiлi

? 6. Деңгейлік тапсырманы орындаңдар. 1-деңгей. Мәтіннің бірінші бөліміне ат қойып, қосымшалардың жуан немесе жіңішке жалғануын түсіндіріңдер. 1 Сөйлеу әдебіне жататын сөздердің бірі қоштасуға қатысты сөздер легі: «Сау болыңыз!», «Қош болып тұрыңыз!», «Келесі кездескенше!» немесе «Кез- дескенше!», «Көріскенше күн жақсы!» немесе «Көріскенше!», «Жайлы жатып, жақсы тұрыңыз!», «Жолыңыз болсын!», «Сапар сәтті болсын!», «Аман болып тұрыңдар!», «Жақсы!», т.б. Жағдаятқа қарай қолданылатын мұндай сөздерде де мағыналық реңк, айырма бар. Мәселен, бүгін-ертең немесе таяу күндерде кездесетін, хабарла- сатын қызметтес адаммен «Көріскенше күн жақсы!», «Аман барып, сау қай- тыңыз!» деп қоштаспайтыны белгілі. Ал алыс жол, үзақ сапарға аттанып бара жатқан жолаушыға «Сау болыңыз!» деп қана қою салғырттықты білдіреді. Сондықтан мұндайда «Сапар сәтті болсын!», «Жолыңыз болсын!» тәрізді сөз орамдарын қолданамыз. 2-деңгей. Мәтіннің екінші бөліміне ат қойыңдар. Аралас буынды сөздерді тауып, қо- сымша жалғаңдар, қосымша жалғану заңдылығын түсіндіріңдер. ІІ Амандық сұрасу – тұрмыста жиі қолданылатын, құлаққа жиі есті- летін сөздеріміз. Бірақ бұларды талғап, таңдап өз орайында, өз орнында қолдану қажет. Мысалы, «Сәлеметсіз бе!» деп амандасу үлкен-кішіге, таныс-бейтанысқа ресми жағдайда да, еркін жағдайда да қолданыла береді. Ал «Ассалаумағалейкүм!» деп амандасуды жасы үлкен ақсақалдар жөн санап, ұнатып тұрады. Ал үлкен апалар мен әжелер бір-бірімен «Армы- сыңдар!», «Аманбысыңдар?», «Қалайсыңдар?» деген секілді амандасу түр- лерін қолданады. Бұл қоғамдағы әр алуан топтардың өздеріне лайық амандасу түрлері бар екенінен хабар береді. (Нұргелді Уәли )