Ерте ерте ертеде бір арал болыпты. Ол аралды соқыр жас ханшайым басқарады екен. Бірақ басқарады деген атақ, оның сыртынан өгей шешесі басқарды. Өгей шешесі өзіне қажеттісін алып жүре беріпті. Бір қызығы ол арал адамдарың өзіне өзіне сендіріп, басқаруды өзіне алу үшін заңды алып тастапты. Тек елдің сен ханшайымның анасы деген сөзіне еріп масаттанып жүре беріпті. Аралда заң болмағандықтан ұрлық, тонау, зорлық-зомбылық көп болды. Аралдың байлары ақша арқылы ойларына келгеннің істеп жүрді.
Ханшайым жастайыннан соқыр қалған, өте жас, әдемі, ақылды қыз екен. Бірақ ханшайым өзін ылғи зұлым адам секілді ұстады. Оны бәрі сырттай соқыр мыстан деп айтып жүрді. Осының бәрін білген құдай аспаннаң періштені түсіреді. Періште адам секілді болды, өте сымбатты еді. Періштеге аралды қалпына келтіру туралы тапсырма беріледі. Періште жұмысқа кіріспес бұрын ханшайымның көз жанарын қайтаруды ойлайды. Осылайша ханшайымның көз жанары бір түн ішінде қайтарылады. Періште әрі қарай тапсырманы орындауға көшеді. Ханшайымның қасына көмекші болып алды. Ханшайым оған шың сенді. Енді періште адамдар алдындағы зұлымдықты тоқтату үшін ханшайымға басқарушылықты қайтып беру керектігін түсінді. Бірақ оның өгей шешсі оны бергісі келмеді. Ол ханшайымды жас , ол басқара алмайды деп бай шенеуліктерді өзіне тартты. Бұған уйренген байлар ханшайым келсе бұрынғы заңдардың қайтып келетінің біліп ханшайымның өгей шешесін жақтайды. Періште не істерін білмей адамдарға аралдың қаншалықты нашарлап кетткеннің, халықтың жағдайын айтып барынша ханшайымға түсіндіреді. Ханшайым шарасыз еді. Ол оны халық соқыр мыстан деп айтатының білетін. Періште кедей халықтарды жинап, оларға қандай жағдайда екенін айтып, басқарушыны өзгерту керектігін айтады. Халық көтерліске шыққалы жатқаның білген ханшайымның өгей шешесі : қалағандарын заң ба? Мен заңды қайтарайын, бірақ ханшайым басқарушы бола алмайды ғой, ол әлі жас дейді. Сөйтіп заңды қайтарады. Періште бүкіл халықтың алдына шығып: тағы бір заң енгізсеніз дейді.
Өгей шешесі: ия қосайын. қандай заң.
Періште: сайлау-дейді.
Өгей шешесі: (Бұл сөздің мағынасын түсінбей жазтып), қосам деді.
Осылайша халық сайлауда ханшайымды таңдап, тату өмір сүріпті.
Ерте ерте ертеде бір арал болыпты. Ол аралды соқыр жас ханшайым басқарады екен. Бірақ басқарады деген атақ, оның сыртынан өгей шешесі басқарды. Өгей шешесі өзіне қажеттісін алып жүре беріпті. Бір қызығы ол арал адамдарың өзіне өзіне сендіріп, басқаруды өзіне алу үшін заңды алып тастапты. Тек елдің сен ханшайымның анасы деген сөзіне еріп масаттанып жүре беріпті. Аралда заң болмағандықтан ұрлық, тонау, зорлық-зомбылық көп болды. Аралдың байлары ақша арқылы ойларына келгеннің істеп жүрді.
Ханшайым жастайыннан соқыр қалған, өте жас, әдемі, ақылды қыз екен. Бірақ ханшайым өзін ылғи зұлым адам секілді ұстады. Оны бәрі сырттай соқыр мыстан деп айтып жүрді. Осының бәрін білген құдай аспаннаң періштені түсіреді. Періште адам секілді болды, өте сымбатты еді. Періштеге аралды қалпына келтіру туралы тапсырма беріледі. Періште жұмысқа кіріспес бұрын ханшайымның көз жанарын қайтаруды ойлайды. Осылайша ханшайымның көз жанары бір түн ішінде қайтарылады. Періште әрі қарай тапсырманы орындауға көшеді. Ханшайымның қасына көмекші болып алды. Ханшайым оған шың сенді. Енді періште адамдар алдындағы зұлымдықты тоқтату үшін ханшайымға басқарушылықты қайтып беру керектігін түсінді. Бірақ оның өгей шешсі оны бергісі келмеді. Ол ханшайымды жас , ол басқара алмайды деп бай шенеуліктерді өзіне тартты. Бұған уйренген байлар ханшайым келсе бұрынғы заңдардың қайтып келетінің біліп ханшайымның өгей шешесін жақтайды. Періште не істерін білмей адамдарға аралдың қаншалықты нашарлап кетткеннің, халықтың жағдайын айтып барынша ханшайымға түсіндіреді. Ханшайым шарасыз еді. Ол оны халық соқыр мыстан деп айтатының білетін. Періште кедей халықтарды жинап, оларға қандай жағдайда екенін айтып, басқарушыны өзгерту керектігін айтады. Халық көтерліске шыққалы жатқаның білген ханшайымның өгей шешесі : қалағандарын заң ба? Мен заңды қайтарайын, бірақ ханшайым басқарушы бола алмайды ғой, ол әлі жас дейді. Сөйтіп заңды қайтарады. Періште бүкіл халықтың алдына шығып: тағы бір заң енгізсеніз дейді.
Өгей шешесі: ия қосайын. қандай заң.
Періште: сайлау-дейді.
Өгей шешесі: (Бұл сөздің мағынасын түсінбей жазтып), қосам деді.
Осылайша халық сайлауда ханшайымды таңдап, тату өмір сүріпті.
Объяснение:
1. Жанар – біріншіден, кластағы ең ақылды қыз.
Кластағы ең ақылды қыз кім?
Жанар кластағы ең ақылды қыз ба?
Жана қандай қыз?
2. Барып тұрған өнерлі қыз.
Ол қандай қыз?
Жанар өнерлі қыз ба?
Өнерлі қыз кім?
3. Кластағы бірінші үздік оқушы.
Кластағы бірінші үздік оқушы кім?
Кластағы бірінші үздік оқушы ма?
Қай жердегі бірінші үздік оқушы?
4. Әкесі - Балабек бригадир болып істейді.
Әкесі кім болып жұмыс істейді?
Әкесі Балабек бригадир болып істей ме?
Әкесінің есімі кім?
5. Мен түнделетіп жайлауға кетем.
Кім түнделетіп жайлауға кетеді?
Мен түнделетіп жайлауға кетем бе?
Мен түнделетіп қайда кетемін?