6-тапсырма. Сұрақтарға жауап бер. 1. Мәтін бойынша ойыңда не сақталып қалды?
2. Медреселерде қандай пәндер оқытылған?
3. Түркі ғалымдары қандай қалаларда білім алған екен?
4. Кітапхананың сол кезеңдердегі адамдар үшін маңызы қандай
еді? Себебі неде?
5. Отырар кітапханасы туралы қандай мәлімет әсер қалдырды?
Неліктен? Ойыңмен бөліс.
6. «Егер Отырар кітапханасы күлге айналмаса...» деген ойды
бір сөйлеммен қалай жалғастырар едің?
Оның шәкірттік кезеңдегі өлеңдері (1907 – 11) көркемдік тұрғыдан кемшін түсіп жатқанымен, жас ақынның қоғамдық құбылыстар мәнін түсінуге деген ұмтылысы мен өлең тілімен сурет салуға бағытталған талабын танытады. Ол қоғамдағы әділетсіздік пен әйелдердің ауыр тағдыры, діни оқудың схоластикалық сипаты жайлы жазды. Байлық пен кедейліктің теке-тіресін бай мен кедей ұлының өмірі арқылы көрсетуге тырысқанымен, бұл талпынысы биік ақындық талант пен саяси көзқарасты таныта алмады. Торайғыров 1912 жылдан бастау алатын шығармашылығының жаңа кезеңінде Абай, Ыбырай негізін қалаған ағартушылыққа бет бұрды, жастарды оқу-білімге шақырды. “Туған айдай болып туып, күнді алуға бел буады”, тұрмысты жеңуде жігерленіп, ақиқатты табу жолында талмай ізденуді мұрат тұтады. Алғашқы үгіт мәндес өлеңдерінен кейін ақын лириканың өрісін кеңейтіп, лирикалық кейіпкердің жан сырын, іс-әрекетін суреттеуге ұмтылады. Оның жырларынан тағдырға мойынсұнбай, қасарыса алға ұмтылатын, ауыртпалыққа қарсы тұрар өжет мінез көрінеді. Осы кезден бастап ақын шығармаларында ескіні сынау бой көтерді. Ол қазақ арасында көп кезігетін келеңсіз мінездер мен кертартпа әдет-ғұрып салтына қарсы күреседі. Табиғат, махаббат тақырыбына жазған өлеңдерінде ақын адам сезімін қоғамдық көзқараспен, әлеумет өмірімен байланыста қарайды. Ескіге қарсы көзқарас оны қоғамдағы әділетсіздікпен қақтығысқа алып келеді (“Осы да әділдік пе?”, “Бір адамға”, т.б.). Ол өмір шындығын көркем бейнелей келе, қазақ өлеңінің мазмұнын кеңейтті, сырға толы лирикалық жырлар туындатты. Көптеген әңгіме, очерктер, әдеби-сын мақалалар жазды, екі роман (“Қамар сұлу”, “Кім жазықты?”), төрт поэмасын “Таныстыру” (1917 – 18), “Адасқан өмір” (1918), “Кедей” (1919), “Айтыс” жариялады. Торайғыров “Қамар сұлуда” әйел теңсіздігі мәселесін көтере отырып, дәуір шындығын әлеум. тұрғыда талдаса, “Кім жазықты?” романында ауыл өмірінің шындығын жан-жақты суреттей келе, қазақ халқының шаруашылық тұрғыдан дамымағанын, талапсыздық пен шаруаға қырсыздықты, жалқаулықты, алауыздықты сынайды.
Ас тұзы ас қорыту және қанайналым жүйесінің екі жүйесінде адам ағзасына бір уақытта зиян тигізеді. Ас қорыту жүйесі тұздың коррозиялық қасиеттерінен зардап шегеді. Алғашқы соққы асқазанға түседі, оған натрий хлориді өңештен тікелей бағытталады, содан кейін бүйрек те зардап шегеді деген тұжырымға келу оңай.
Перевод: Поваренная соль наносит вред человеческому организму одновременно по двум системам пищеварительной и кровеносной. Пищеварительная система страдает от разъедающих соли. Легко сделать вывод, что первый удар выпадает на желудок, в который хлорид натрия направляется прямо из пищевода, а затем страдают и почки.