6-тапсырма. Төмендегі сөйлемдерден көнерген сөздерді тауып жаз. Олар- дың тарихи сөз немесе архаизм екенін анықта, Хан енді шетелдерден келген елшілерді қабылдайтын болды. Әр елшіні екі қарынан екі сарай төрешісі қолтықтап ханға қарай алып жүрді. Елшілер он шақты адым қалғанда оң тізелерін бүгіп, қол қусырып, бастарын иіп тағзым етті. Қапталда отырған уәзір- лер орындарынан тұрып, шетелдік меймандарды қолтықтарынан демеп, ханға беттеді, төрт-бес аттаған соң, тағы да кідіріп, тағзым етті. Елшілер уәзірлер отырған сәкіге қарама-қарсы қойылған биік сәкiге барып жайғасты. (Ә. Кекілбаев)
Құмырсқа, өрмекші, дәуіт,тасбақа,қарлығаш, үкі, бүркіт, ұлар, киік ,ақбөкен , аққу, дегелек, тырна ,арқар, құндыз, төрт түлік мал –киелі жануарлар деп саналған.
Өрмекші үңгір аузына демде тор құрып тастап , Мұхаммед пайғамбарды жаудан құтқарса, дәуіт құс ұясындағы балапанды жыланнан құтқарды.Ал қарлығаш –адамның досы, аққу-пәктіктің нышаны.Иттің иесі болса, қасқырдың тәңірі бар деген мақал да тегін айтылмаған.Киесі ұрады, кесірге жолығасың деп , киелі жануарларды атуға , аулауға тыйым салынған.
Ақпарат дереккөзі: https://massaget.kz/blogs/17967/
Дүние жүзіндегі 23 ұлт жылқыны киелі жануар деп есептейді. Соның бірі – қазақ халқы. Қазақ халқының өмірін ешқашан да жылқысыз елестету мүмкін емес.
Ел азаматтарының өмір жасының ұзақтығы cоңғы он жылда 3,2 жасқа өскен. Статистикалық деректерге сүйенсек, осыдан 10 жыл бұрын орташа жас мөлшері 65,8 жылды, ал былтыр 69,01 жасты құраған. Бұл - «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы аясында көзделген мақсаттардың бірі. Аталған бағдарлама бойынша 2015 жылы халықтың орташа өмір сүру жасын 70 жасқа жеткізу көзделген. Бүгінгі нәтиже жаман емес, әрине. Бұл жетістікке жетудің кілті, бірінші кезекте, медицина саласы екені даусыз. Зейнетақы саласының мамандары таяу болашақта зейнеткерлік жасын ұлғайту қажеттігін, осы арқылы еліміздегі азаматтардың зейнет жинағын көбейте алатындығын алға тартуда. Бұл бастаманың дұрыс-бұрыстығын болашақ көрсете жатар. Мәселенің астарына үңіліп, сараптама жасаған мамандардың көзқарастары да сан қилы. Мысалы, Жапонияда әйелдер 80 жасында, ерлер 85 жасында зей¬нет¬ке шығады. Корей мемлекетінде де осындай жағдай. Алайда, алаңдайтын мәселенің ауаны бөлек. Біріншіден, қазақстандық қариялар мен жапондық қарттардың денсаулығын салыстыру қисынсыз шығар. Медицина саласының мол мүмкіндіктері бір себеп болса, қарттардың салауатты өмір салтын ұстануы - екінші себебі. Бүгінгі таңда «Мықты денсаулық — жасыңа жас қосады» қағидасын ұстанатын ата-әжелеріміздің қарасы аздау. Әрине, олардың өмір сүру ұзақтығын арттыру мақсатында атқарылған істер аз емес. Мәселен, облыста өткен жылдан бастап егде жастағы азаматтарға арналған «Ұзақ өмір сүру мектептері» жұмыс істеуде. Облыстық салауатты өмір салтын қалыптастыру орталығы жанынан ашылған осындай мектептер жемісті еңбек етуде. Көңіл көншітерлік бастама. Алайда, оның өміршеңдігі көңілге кірбің ұялатады. Қазіргі кезде қала көшелерінің бойымен велосипед теуіп, спортпен айналысып жүрген апа-аталарымызды көру сирек құбылысқа айналуда. Зейнетақыларын дәрі-дәрмекке жұмсап, емханадан шыға алмай жүрген аға буынды көргенде, «Мен де осындай боламын ба?» деп іштей уайымдайсың. Халық арасында «күнімді дәрігерге қаратпасын» дейтін сөз бар. Бұған орайлас «Ащыны татпаған тәттінің қадірін білмейді» деген қағиданы да келтіруге болады. Өкінішке қарай, біз кейде сырқатымыз әбден асқынып, шыбын жанымызды қыспаққа алғанша көнбістік танытып жүре береміз. Денсаулығымыз сыр бермесін десек, бірінші кезекте, «ауырғанға дейін емделу» қағидасын ұстанған абзал деген ойдамыз. Ал осы ережеге мойынсұнбай, сырқатты болу дамыған елдерде мәдениетсіздіктің белгісі болып табылады. Ендеше, ұлт пен халық болашағы үшін денсаулығымызға бүгіннен бастап абай болып, салауатты өмір салтын ұстанайық.
Құмырсқа, өрмекші, дәуіт,тасбақа,қарлығаш, үкі, бүркіт, ұлар, киік ,ақбөкен , аққу, дегелек, тырна ,арқар, құндыз, төрт түлік мал –киелі жануарлар деп саналған.
Өрмекші үңгір аузына демде тор құрып тастап , Мұхаммед пайғамбарды жаудан құтқарса, дәуіт құс ұясындағы балапанды жыланнан құтқарды.Ал қарлығаш –адамның досы, аққу-пәктіктің нышаны.Иттің иесі болса, қасқырдың тәңірі бар деген мақал да тегін айтылмаған.Киесі ұрады, кесірге жолығасың деп , киелі жануарларды атуға , аулауға тыйым салынған.
Ақпарат дереккөзі: https://massaget.kz/blogs/17967/
Дүние жүзіндегі 23 ұлт жылқыны киелі жануар деп есептейді. Соның бірі – қазақ халқы. Қазақ халқының өмірін ешқашан да жылқысыз елестету мүмкін емес.
Объяснение:
арасынан керегін жаз
Ел азаматтарының өмір жасының ұзақтығы cоңғы он жылда 3,2 жасқа өскен. Статистикалық деректерге сүйенсек, осыдан 10 жыл бұрын орташа жас мөлшері 65,8 жылды, ал былтыр 69,01 жасты құраған. Бұл - «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы аясында көзделген мақсаттардың бірі. Аталған бағдарлама бойынша 2015 жылы халықтың орташа өмір сүру жасын 70 жасқа жеткізу көзделген. Бүгінгі нәтиже жаман емес, әрине. Бұл жетістікке жетудің кілті, бірінші кезекте, медицина саласы екені даусыз. Зейнетақы саласының мамандары таяу болашақта зейнеткерлік жасын ұлғайту қажеттігін, осы арқылы еліміздегі азаматтардың зейнет жинағын көбейте алатындығын алға тартуда. Бұл бастаманың дұрыс-бұрыстығын болашақ көрсете жатар. Мәселенің астарына үңіліп, сараптама жасаған мамандардың көзқарастары да сан қилы. Мысалы, Жапонияда әйелдер 80 жасында, ерлер 85 жасында зей¬нет¬ке шығады. Корей мемлекетінде де осындай жағдай. Алайда, алаңдайтын мәселенің ауаны бөлек. Біріншіден, қазақстандық қариялар мен жапондық қарттардың денсаулығын салыстыру қисынсыз шығар. Медицина саласының мол мүмкіндіктері бір себеп болса, қарттардың салауатты өмір салтын ұстануы - екінші себебі. Бүгінгі таңда «Мықты денсаулық — жасыңа жас қосады» қағидасын ұстанатын ата-әжелеріміздің қарасы аздау. Әрине, олардың өмір сүру ұзақтығын арттыру мақсатында атқарылған істер аз емес. Мәселен, облыста өткен жылдан бастап егде жастағы азаматтарға арналған «Ұзақ өмір сүру мектептері» жұмыс істеуде. Облыстық салауатты өмір салтын қалыптастыру орталығы жанынан ашылған осындай мектептер жемісті еңбек етуде. Көңіл көншітерлік бастама. Алайда, оның өміршеңдігі көңілге кірбің ұялатады. Қазіргі кезде қала көшелерінің бойымен велосипед теуіп, спортпен айналысып жүрген апа-аталарымызды көру сирек құбылысқа айналуда. Зейнетақыларын дәрі-дәрмекке жұмсап, емханадан шыға алмай жүрген аға буынды көргенде, «Мен де осындай боламын ба?» деп іштей уайымдайсың. Халық арасында «күнімді дәрігерге қаратпасын» дейтін сөз бар. Бұған орайлас «Ащыны татпаған тәттінің қадірін білмейді» деген қағиданы да келтіруге болады. Өкінішке қарай, біз кейде сырқатымыз әбден асқынып, шыбын жанымызды қыспаққа алғанша көнбістік танытып жүре береміз. Денсаулығымыз сыр бермесін десек, бірінші кезекте, «ауырғанға дейін емделу» қағидасын ұстанған абзал деген ойдамыз. Ал осы ережеге мойынсұнбай, сырқатты болу дамыған елдерде мәдениетсіздіктің белгісі болып табылады. Ендеше, ұлт пен халық болашағы үшін денсаулығымызға бүгіннен бастап абай болып, салауатты өмір салтын ұстанайық.