7-8-сабақ с Дешті Қыпшақ елінде
1-тапсырма. Мәтінді оқыңдар. Мәтіннің негізгі ойын анықтаңдар
Түсіндірме сөздік
Дешті Қыпшақ елінде атам заманнан бері
үш жылда бір мәрте Батыр Сайыс деген достүрлі
Атам заман-
жиын өтіп тұратын. Сайыста батырлардың білек
ертеде, баяғыда
күші, жарақ жұмсау тесілі сынға түсетін. Колба.
Улан-ғайыр
сылардың ауызбірлігі сыналатын. Сайыстың арты
улы киырсыз
үлкен той-думанға ұласатын, батырлар бір-бірімен үлкен, есепсіз
мол
төс қағыстырып достасып, қариялар ұл-қыздарын
атастырып, ел-елдің арасына сыйластық енетін,
Енді осы сайысқа түсер сол шығынын, жеңіп шыккандардың шапан.
Основная мысль текста какая?
Мен бәліш пісіре алмаймын, оның есесіне түрлі тағамдарды жасай аламын .
— Мен шаршадым, оның есесіне көптеген жұмыстарды аяқтадым
. — Мен жақсы билей алмаймын, оның есесіне әнді жақсы айтамын
. . — Мен көп үндемейтін адаммын, оның есесіне жұмыстарды тез атқарамын
. — Мен көп ұйықтаймын, бірақ оның есесіне барлығына үлгеремін
. — Мен жұрттың бәріне құрметті бола алмаймын, оның есесіне өзімнің ортама құрметтімін.
Мен Үндістанда болмадым оның есесіне Түркияда болдым
Менің жазуым әдемі емес, оның есесіне дауысым әдемі.
Мәтін — бұл жалпы (бір) тақырып төңірігіндегі біріккен, сабақтастық пен тұтастық тән, ақпаратты жеткізетін мазмұнды (мәнді) сөйлемдердің тізбегі. Мәтін сөзінің этимологиясы семантикалық құрылымдардан тұрады; адамның жасаған нәрсесі, осы істелген нәрсе әлементтерінің ішкі байланыстылығы, істелген нәрсенің шеберлілігі және осы аталған үш семантикалық құрылымдарға сай оны үш пән — мәтінтану, герменевтика және поэтика зерттейді. Мәтінтану қарастырылып отырған мәтіннің қай дәуірге немесе авторға тиесілі екендігін анықтайды. Герменевтика мәтінді түсіндірумен айналысады. Киелі мәтіндер герменевтикасы экзегетика деп аталады. Мәтінді қарастыру шеберлігін поэтика зерттейді. Ол Мәтіннің қалай құрылғанын, оның құрылымы мен композициясын зерттейді (формальды мектеп, құрылымдық поэтика, генеративті поэтика). Мәтінді қазіргі семиотика (мәдениет мәтін ретінде) мен мәтін философиясындағыдай тым кең мағынада түсінуге болады. В. Рудневтің жасаған мәтін тұжырымы жеті баптан тұрады.