7. Мұхит суының қасиеттерінің бірі – тұздылық. Әлемдегі ең тұзды теңіз – Қызыл теңіз. Осы теңіздің тұздылығына әсер ететін факторлардың ішінен екеуін сипаттап жазыңыз.
Менің балалық шағым Ақтөбе өңіріндегі Шалқар қаласындағы Шілікті дейтін атының өзі керемет бір елді мекенде өтті. Біздің үйде менің бір апам, бір ағам бар. Үшеуіміз өте тату болдық. Ағам үлкен оны көбіне еркелетіп ұл деп жұмсамайды. Ал бізді апамыз екеумізді кқп жұмсайтын. Әрбір баланың балалық шағы өте қызықты, ойынға толы болады. Сол сияқты менің де балалық шағым қызықты өтті. Көршілердің балаларымен күнде төбелесіп қалатынбыз. Ауылға қаладан қыздар, балдар қыдырып келеді солармен танысып, көшеге шығып асыр салып ойнайтынбыз. Ешқашан ойынға тоймай, үй көрмейтінбіз. Менің әжем өте қатал адам болатын күнде кешкісін ойнап келгенде қайда жүрсіңдер деп бізді ұратын. Ертеңісіне бізді күні бойы су тасуға, тезек теруге, тапай басуға жаза ретінде салып қоятын. Осындай тірліктің арқасында еңбекқор болып өстік. Осы кезде сол әжеме үлкен алғыс айтам. Бізді жұмысқа салып қояды деп жыласақ, ол бізді еңбекке үйренсін деп жұмыс жасатады екенғо. Қазіргі балалар өте бақытты сол кездердегідей қазір ешкім тезек теріп, тапай басып, тіпті суды да тасымайды. Мен қазір де өте бақытты баламын. Себебі ата-анам қасымда, өмірлік ұстанымым бар, бақытты жанмын!
Абай - ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер, либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Абай ақындық шығармаларында қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық мәселелерін арқау еткен. Абай Шығыс пен Батыс мәдениеті мен өркениетін жетік білген. Бірқатар әлем ойшылдарының еңбектерімен жақсы таныс болған. Болашақ ақынның дүниеге көзқарасының қалыптасуына оның озық ойлы орыс зиялы қауымының өкілдерімен араласуы орасан зор ықпал етті. Абай — ұлы ақын әрі ойшыл. Ол өз төңірегіндегі адамдардың, жақындары мен шәкірттерінің бойындағы өз халқына риясыз берілгендікті, оның мүдделерін қорғау қасиеттерін қолдап отырды. Ұлы ақын жас ұрпақты имандылыққа, адамгершілікке, ғылым-білім үйренуге шақырды. жастарды бес нәрседен — өсектен, өтіріктен, мақтаншақтықтан, еріншектіктен, бекер мал шашпақтықтан қашық болуға, бес асыл іске — талап етуге, еңбекті сүюге, терең ойлай білуге, қанағатшыл болуға, қайырымды рақымшылық жасауга шақырды.
Абай жастардың бойындағы кеселді кемістіктерді, арсыздық пен ұятсыздықты, дөрекі надандықты тәрбие және білім беру арқылы жоюға үндеді. Ақын ол үшін қазақ балаларын оқытатын мектептерді көптеп салуды жақтады.
Менің балалық шағым Ақтөбе өңіріндегі Шалқар қаласындағы Шілікті дейтін атының өзі керемет бір елді мекенде өтті. Біздің үйде менің бір апам, бір ағам бар. Үшеуіміз өте тату болдық. Ағам үлкен оны көбіне еркелетіп ұл деп жұмсамайды. Ал бізді апамыз екеумізді кқп жұмсайтын. Әрбір баланың балалық шағы өте қызықты, ойынға толы болады. Сол сияқты менің де балалық шағым қызықты өтті. Көршілердің балаларымен күнде төбелесіп қалатынбыз. Ауылға қаладан қыздар, балдар қыдырып келеді солармен танысып, көшеге шығып асыр салып ойнайтынбыз. Ешқашан ойынға тоймай, үй көрмейтінбіз. Менің әжем өте қатал адам болатын күнде кешкісін ойнап келгенде қайда жүрсіңдер деп бізді ұратын. Ертеңісіне бізді күні бойы су тасуға, тезек теруге, тапай басуға жаза ретінде салып қоятын. Осындай тірліктің арқасында еңбекқор болып өстік. Осы кезде сол әжеме үлкен алғыс айтам. Бізді жұмысқа салып қояды деп жыласақ, ол бізді еңбекке үйренсін деп жұмыс жасатады екенғо. Қазіргі балалар өте бақытты сол кездердегідей қазір ешкім тезек теріп, тапай басып, тіпті суды да тасымайды. Мен қазір де өте бақытты баламын. Себебі ата-анам қасымда, өмірлік ұстанымым бар, бақытты жанмын!
Мен таныған Абай.
Абай - ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер, либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Абай ақындық шығармаларында қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық мәселелерін арқау еткен. Абай Шығыс пен Батыс мәдениеті мен өркениетін жетік білген. Бірқатар әлем ойшылдарының еңбектерімен жақсы таныс болған. Болашақ ақынның дүниеге көзқарасының қалыптасуына оның озық ойлы орыс зиялы қауымының өкілдерімен араласуы орасан зор ықпал етті. Абай — ұлы ақын әрі ойшыл. Ол өз төңірегіндегі адамдардың, жақындары мен шәкірттерінің бойындағы өз халқына риясыз берілгендікті, оның мүдделерін қорғау қасиеттерін қолдап отырды. Ұлы ақын жас ұрпақты имандылыққа, адамгершілікке, ғылым-білім үйренуге шақырды. жастарды бес нәрседен — өсектен, өтіріктен, мақтаншақтықтан, еріншектіктен, бекер мал шашпақтықтан қашық болуға, бес асыл іске — талап етуге, еңбекті сүюге, терең ойлай білуге, қанағатшыл болуға, қайырымды рақымшылық жасауга шақырды.
Абай жастардың бойындағы кеселді кемістіктерді, арсыздық пен ұятсыздықты, дөрекі надандықты тәрбие және білім беру арқылы жоюға үндеді. Ақын ол үшін қазақ балаларын оқытатын мектептерді көптеп салуды жақтады.