7-сынып қазақ тілі ІІІ тоқсан бойынша тоқсандық жиынтық бағалау
Оқылым. Тапсырма. Берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
А мәтіні:Достығымыз әлемге әйгілі
Қазақстан көпұлтты Республика екені бұрыннан белгілі. Кеңестік дәуірде ҚСРО-дағы жалғыз интернационалды ел аталғанымыз тегін емес. Ежелден бауырмал, қайырымды қазақ халқы тағдыр-тәлкегіне ұшырап, әлемнің әр тарапынан келген ұлттарды жатсынбай, оларды туған-туыстарындай жақсы көрді. Міне, сондықтан қазір Қазақстан көпұлтты мемлекет атанып отыр. Дәл Қазақстан сияқты ұлттар достығы өнеге, халықтар достығы үлгі – дүниежүзінде ел жоқ. Біздегі халықтың ынтымақ, бірлігіне, жарастығына тәнті болған шетелдік саясаткерлер мен қоғам қайраткерлері «Қазақстаннан үйрену керек» дегенді жиі айтады. Барлық ұлттардың терезесі тең, мүдде-мақсаты бір және олардың еркін еңбек етуіне, кәсіппен шұғылдануына, саясатпен айналысуына барлық жағдай жасалған ғой. Ең ерекшелік сол – кейбір ұлт өкілдерінің балалары мектепте өз ана тілінде оқиды. Мысалы, Ресейде мұндай үрдіс жоқ.
Қазір адал еңбектерінің арқасында кәсіппен шұғылданып, байып жатқан отбасылар көбейіп, қауымға айнала бастаған ұлт диаспоралары бар. Ұлттық салт-дәстүрлерін сақтап, өз діндерін ұстанып, бір шаңырақ аясында тату-тәтті өмір сүріп жатқан халық тек Қазақстанда жасап жатыр. Бұған әрине, қуанасың және мақтанышпен айтасың. Осындай ел бірлігі мен тұтастығы жолында өз бағдарламасы мен мақсаты бар Қазақстан Халық Ассамблеясының жұмысына дүниежүзі риза десек артық айтпаймыз. Әрине, оның басында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тұрғаны айтпаса да түсінікті.
1. Дүниежүзінде қандай ел жоқ?
A. достығы өнеге болатын C. өзге тілді мектебі бар
B. достығы үлгі болатын D. достығы өнеге мен үлгі болатын
2. Ұлт қауымдастығы туралы айтылған абзацты белгілеңіз.
A. І C. Екеуінде де
B. ІІ D. Ешқайсысында
3. Қазақстан ұлттық қауымдастықтардың дамуына ерекше ықпал ететін ел, сіз осы тұжырыммен келісесіз бе? Келісу не келіспеу себептерін 3 сөйлем арқылы жеткізіңіз.
Ә мәтіні
Қазақстанда ел аумағында гендік модификацияға ұшыраған азық-түлікті бақылайтын «Гендік инженерия қызметін мемлекеттік бақылау» жөнінде заң жобасы құрылды. Ағымдағы жылдың наурызында аталмыш құжат Мәжілістің қарауына өтті. Заң жобасын Білім және ғылым министрлігі құрды. Әзірге елімізде гендік модификация қызметіне тоқсауыл қоятын заңнама жоқ. Кей мамандардың айтуынша, азық-тұлік қорабында ГМО қо жөнінде ақпарат берілмегендіктен қазақстандықтар гендік өзгеріске ұшыраған өнімді шамадан тыс пайдаланады. Бұған елімізде трансгендік организмдерді анықтайтын арнайы лабораторияның жоқтығы сеп болып отыр. Егер жоғарыда аталған заң жобасы қабылданса, елімізде құрамында ГМО-сы бар балалар тағамы, өндіріске қажетті қоспаларды дайындауға, импорт пен экспортқа түбегейлі тыйым салынады. Қазақстанға тек мемлекеттік тіркеуден өткен ГМО-сы бар азық-түліктер ғана кіргізіледі. Мемлекеттік тіркеуден өту үшін ғылыми дәйегі бар дәлелдемелер келтіріліп, ГМО қауіптілігі жан-жақты сарапқа салынуы тиіс. Дәлелдемелер мен арнайы сараптамалық құжатты импорттаушы немесе өндіруші ұсынуы тиіс. Елімізде өндірушінің өнімі түбегейлі тексерістен өткізілуі тиіс. Алайда адам ағзасы ГМО құрамының зияндылығы бар-жоғын қадағалайтын лабораторияның жоқтығы бұл істе қолды байлауы мүмкін дейді мамандар.
Кез келген нәрсенің пайдасы мен зияны қатар жүретіні белгілі. Гендік инженерияның дәрі-дәрмекті өндіруде пайдасы зор-ақ. Алайда күнделікті тағамға қосылатын геннің қандай екенін ешкім топшылап айта алмайды. Әйтеуір гендік модификация табиғат заңдылығына қарсы құбылыс екені аян.
1. Қазақстандықтардың гендік өзгеріске ұшыраған өнімді пайдалануына не себеп?
A. Импорт пен экспортқа түбегейлі тыйым салынбауы
B. Мемлекеттік бақылау» жөнінде заң жобасының болмауы
C. ГМО зияндылығын қадағалайтын арнайы лабораторияның жоқтығы
D. Өндірушінің өнімі тексерістен өткізілмеуі
2.ГМО-ның жақсы не жаман жақтарының күмәнділігі туралы қай абзацта айтылған?
A. I-ІІ C. ІІ
B. I D. ешқайсысында
3. «Гендік модификация табиғат заңдылығына қарсы құбылыс екені аян» Сіз осы тұжырыммен келісесіз бе? Келісу не келіспеу себептерін 3 сөйлем арқылы жеткізіңіз.
Астана - главный город Казахстана.
В настоящее время политическим и культурным центром Казахстана является молодая столица – город Астана. Тем не менее, город имеет древнюю историю, исследованную учеными во главе с видным археологом К. Акишевым. В средневековье на территории, северной части долины реки Есиль, находилось городище Бозок. Городище Бозок было расположено на пересечении караванных дорог. Бозок был важным политическим и ремесленным центром. Город так же выполнял функции стоянки и места отдыха и ночлега для караванов и путников.
Не сразу Астана стала называться «Астаной». До 1998 года город носил различные названия. Так, с 1830 по 1961 года Астана называлась Акмолинск, с 1961 по 1992 года – Целиноград, с 1992 по 1998 носила название Акмола, и только в 1998 году, когда сюда была перенесена столица, ей было дано название – Астана, что в переводе с казахского языка означает «столица» или «главный город». Слово «Акмола», которым был назван город, в переводе с казахского языка означает «Белая могила» или «Белая Святыня».
Идея создания новой, современной столицы Казахстана принадлежит Главе государства Нурсултану Назарбаеву. Удобное расположение в центре Евразийского континента делает Астану экономически выгодным мостом между Европой и Азией.
Главным символом новой столицы, ее своеобразной «визитной карточкой» стал комплекс «Байтерек». Среди других уникальных архитектурных сооружений можно назвать «Дворец мира и согласия», выполненный в форме пирамиды, торгово-развлекательный центр «Хан Шатыр» – самое высокое шатровое сооружение в мире, наиболее отдаленный от моря океанариум – «Думан», центральный концертный зал «Казахстан», «Аллея поющих фонтанов» - это аллея на которой находятся зеленые газоны, цветные тротуары, гигантские чаши с музыкальными фонтанами,
Екінше сөйлем. "Себебі, мен оны оның іс-әрекетінен түсіндіремін".
Үшінші сөйлем. "Оны мен <<Ол атқанын я ілдірген аңдарын адамдарға үлестіріп, өзі үйіне бірер күнге азық әкеледі екен>>, << Бірақ солардың да терісін сатып, пайда қылмай, кім көрінгенге сауғаға бере бепген>> деген фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын".
Соңғы сөйлем. "Осыған байланысты мен жақсы, жомарт және кеңпейіл адам болуға тырысамын деген шешімге келдім".