Табиғат - тіршілік көзі. оның әрбір әсері өмірінде үлкен роль атқарады. аяулы табиғатсыз осы ғаламда өмір сүру, тіршілік ету мүмкін емес еді. жыл мезгілдерінің өзгеруі де, табиғатты одан әрі әсерлейді. әр жыл мезгілі әр қилы. төрт жыл мезгілі бізге төрт түрлі ғажайып күйін сыйлайды. таудан сарқырап аққан өзеннің айналасында өксіген оттай жанған жануарларды көрудің өзі керемет көрініс емес пе? ! бау-бақшада өскен жеміс-жидектердің иісі мұрын жарады. жайқалып өскен түрлі гүлдер көзге өз кереметтігін сыйға тартады. аспаннан күннің көзі түскенде, жердің жүзі қуана қыбырлайды. көлдер қойнын ашса, қаңқылдап оған құстар қонар. табиғат жайлы өнегелі сөздер, мақалдар мен өлең- жырлар да аз емес. оның керемет әсемдігін жырлаған, суреттеп жазған ақындар баршылық. табиғат көркемдігін өз өлең-шумақтарында жырлаған ақындардың қатарында абай құнанбайұлы («жаз! , «күз», «қыс»), сұлтанмахмұт торайғыров («шілде»), қасым аманжолов («дауыл»), ыбырай алтынсарин («өзен») сияқты ақындарды атауға болады. шалғайын шалқар маушыған бұлт келді, көктем кір кетті. топырлап ұрған тамшыдан, топырақ иісі бұрқ етті. шілде мен тамыз пышаны шаң ғана болса, қалдырма терезелер құшағын түгелдей ашшы жаңбырға,- деп қадыр мырзағали атамыз әсем табиғатты жырлады. табиғат көркемдігін ақ қағаз бетіне түсірген ақындарымыз оның құдіретін білген. сол өлең жолдарын болашақ ұрпаққа, яғни бізге қалдырып отыр. біздің әрбір басқан қ, әрбір істеген ісіміз табиғатқа байланыты болғандықтан, оның біздің өмірімізде ерекше орын алуы сөзсіз. бірақ, ң кейбір істері табиғатқа кері әсер етуде. оның кері әсері біздің денсаулығымызға да зиян келтіреді. табиғатты қорғау- табиғатты аялау әр ң міндеті. үлкен- кіші әрдайым оны таза ұстап, құрмет тұту қажет. оның бізге қаншалықты қажет екені баршамызға мәлім.
1..Жасы үлкеннің сөзін бөлме – в разговоре не перебивай старших.
2. Жасы үлкеннің жолын кеспе – не пересекай дорогу старшему.
3.Ата-анаңа қайда барасыз деп сұрама – не спрашивай родителей, куда они идут.
4.Үлкенге сыртыңды беріп отырма – не садись спиной к старшему.
.5Кісі жолын кеспе – не переходи дорогу перед старшим.
6.Қонаққа берер затты сол қолмен берме – то, что даешь гостю, не протягивай левой рукой.
7.Кісіге қару кезенбе – не направляй оружие на человека.
8.Жалғыз ағашты кеспе – не руби одинокое дерево.
9.Жыңғылмен атты қамшылама – не погоняй лошадь гребенщиком.
10.Көгалды таптама – не топчи поляну.