7-тапсырма. Мәтін мазмұны бойынша бір-біріңізге сұрақтар қойып, диалог құры- ңыздар.
ТЕКСТ:
Құрылыс қызу жүріп жатыр. Мұндағы адамдардың көбі осы маң-
дағы Күрті болысынан келгендер көрінеді. Кешегі «мен көшемін»
деген кісі сайдан топырақ тасып жүр.
Лашығын өзен бойына қалдырып, жол құрылысының бастығы
тіккен шатырға жүгіріп келген жігіт көп кідірмей-ақ шатырдан
қуана шықты. Әуелі ол шатырға кірерде, «осылар қазақша сөзімді түсінбес» деп жүрексініп еді, олай
болмады, кіріп барған жігітке:
- Амансың ба? - деп қазақша
сөйлеп, мұртты сары кісі Столяров
орнынан тура келіп, қолын өзі
берді.
- Амансыз ба? - деді, не айта-
рын білмей қалған Әліш те.
Жүмыс сүрай келдің бе?
- Иә.
- Ендеше, мен қағаз жазып берейін, ана Тарасов деген кісіге бар,
ол саған жүмыс береді, Ендігі сенің бастығың сол болады.
- Қүп.
Осыдан кейін ол жұмысқа кірісті. Оның жұмыс істеуіне сары атан
тиді. Осы сары атанды жетелеп, Әліш бірнеше күн басқалармен бірге
топырақ тартты, Азғана күннің ішінде жап-жазық далада топырақ
жалданып, тау болып үйіліп қалды. «Көп түкірсе - көл» деген осы
екен-ау деп ойлады Әліш.
Аз күнде Өліш құрылысшылармен үйренісіп кетті. Ауылдағы
жолдастарының да көбісі осында келді. Жұмысшылардың бірсыпырасы
тасылған топырақты тегістеп, нықтаптап, енді бірсыпырасы
тақтай тілуге кірісті…
Жаһандық энергетикалық дағдарыс және оның салдары
Сөйлемді қажетті сөзбен толықтыр.
Жаһандық энергетикалық тоқырау соңғы жылдары жиі бой көтере бастаған экономикалық дағдарыстардың негізгі себебіне айналды. Энергетикалық қуат көздерін игерудің күннен-күнге қиындауы және оның бағасының қымбаттауы экономикалық дамудың болашағын тығырыққа тіреуде. Қазіргі таңда өркениет әлемін энергетикалық шикізат көздерінің жетіспеушілігі, олардың бағасының жылдан-жылға көтерілуі ерекше алаңдатып отыр.
Адам санының артуы және адамдардың салауатты өмір сүру салтына ұмтылысы энергия сұранысын арттыруда. Бүгінгі таңда біз қолданып жүрген энергияның барлығы мұнай, көмір және табиғи газ сияқты қазбалы отындардан өндіріледі. Күн шыққаннан бастап, қайтқанша ғаламшарға жылуы мен жарығын жібереді. Табиғи айналым бұзылмас үшін жылудың кеңістікке қайтарылуы қажет. Бірақ қазбалы отындардан тарайтын зиянды газдар жылудың біразын атмосфераға шығарады. Осылайша ауаның температурасы артып, климат өзгере бастайды, газдар ауа және суды ластайды.
Ғалымдар климат өзгерісіне байланысты ауаға тарайтын көміртегінің мөлшерін есептеген. Климат өзгерісі тұрғысынан қарағанда ең жоғары «қауіпсіз» ысу мөлшері – бір градус. Бірақ қайта қалпына келмейтін ресурстардың тұтынуы қазіргідей жалғасатын болса, аталмыш шектен, өкінішке орай, 40 жылда асамыз. Климат өзгерісінің алдын алғымыз келсе, қазбалы отындарды жағудан бастартып, тездетіп жаңартылатын энергия көздеріне инвестиция салу керек.
Ластанудың артпауы және ғаламшарымызға қажетті жаңа энергия көздерін ортаға шығару үшін шамамен 20 жылдан бері зерттеулер жүргізілуде. Қысқа уақыт ішінде таусылатын энергия көздерінің орнына жаңаларын қою үшін әлемнің барлық мемлекеттеріндегі ғалымдар бар күшін салып жұмыс істеуде. 1970 жылғы мұнай дағдарысынан кейін жаңартылатын энергия көздеріне байланысты зерттеулер артты. Күн және жел энергиясы жаңғырмалы энергия көздерінің алдынғы қатарына шықты. Мұндай энергия көздерінің ең маңызды ерекшелігі – тұрақтылығы және таусылу жылдамдығыннан гөрі өзін жаңартуы. Егер 21 ғасырда бүкіл әлем қолданып жұрген энергия резервтерін өзгертпесе, ғаламшардың экожүйесі де бұзылады.
Объяснение:
кольдану
Аяз би ертегісінің тәрбиелік мәні-Хан 40 уәзірлеріне құстың жаманын,шөптің жаманын,және де адамның жаманын әкел деп бұйырды.Уәзірлер шөп пен құстың жаманын тапты,бірақ адамның жаманын таппады.Адамның жаманы алдынан шыққан адамға бәрін баяндап береді,сосын әлгі адам мен ақ жаман адам болайын деп хан алдына барады.Сонда әлгі адамның бет әлпетіне, киіміне қарап жаман адам деп ойлады.Бірақ ол данышпан адам еді.Себебі:адамның түр әлпетіне қарап адамды тануға болмайды.Адамның ішкі жан дүниесіне қарап тану керек.Оның түр әлпеті жаман болғанымен ол бәрін білетін.Себебі: жаманның басынан небір оқиғалар өткен.Енді ол ханнның уәзірі