7-тапсырма. Мәтіндегі қою қаріппен берілген сөз тіркестерін мезгіл үстеу- лерімен байланыстырып, сөйлем құра.
Үлгі: Қазіргі өтпелі кезеңде жастар тіл білу қажеттігін айқын сезінуде.
5 предложений ​

Бала күнімізде денешынықтыру сабағын ұнамайды деп айта алмаймын, дегенмен маған қиындықтар тудырғандықтан келеңсіз жағдайларға тап болатын едім. Бір күні мұғалім ертең дайындалып келіңдер, есектен, аттан секіреміз,-деді. Дала жауын-шашын күзді күн болатын, дайындалып келдім, әрине. Спорт залда киетін киімдер алмадым, өзіммен. Менен өзге оқушылар спорт залға бет алды, мен мұғалімнен есекпен аттан секіреміз демеп пе едіңіз дедім. Ол, ия, - деп спорт залға шақырды. Менің есек пен ат деп жүрген спорт құралдарының бір түрі екен . Осылай жұртқа біраз уақытқа дейін күлкі болғаным бар. Осыдан кейін алдыма анық мақсат қойдым. Тілді жақсылап үйрену, ана тілінен басқа тілдерді де, терминдері үйрену, спортқа қатысты да, басқа да, міндетті түрде спортпен шұғылдану. Секіруден биіктікке де қашықтыққа да, алдыма жан салмау. Барлығы арман, орындалды.

қызыл кітап- сирек кездесетін түрлердің санының   қазіргі жай- күйін көрсететін құжат.

қазақстанның қызыл кітабында сирек және жойылып бара жатқан түрлердің тізіміне енгізілген жабайы омыртқалылардың 87 түрінің және өсімдіктердік 303 түрінің қазіргі таралуы, санының жай- күйі, биологиясы туралы мәліметтер келтірілген.

қызыл кітапқа ресми енгізілген өсімдіктердің 16 түрі батыс алтай мемлекеттік табиғи қорығының аумағында тіркелген. алайда алтай ботаника бағының ғылыми қызметкері б.ғ.к. ю.а. котуховтың жұмысының нәтижесінде сирек, осалдау және жойылып бара жатқан түр мәртебесіндегі тағы да 50 түр анықталды.

мыңдаған жылдар бойы өсімдіктер мен жануарлар дүниесін пайдаланып келді және де өзінің жан- жақты тіршілігінде жануарлар мен өсімдіктердің пайдалы қорын қолданып ғана қойған жоқ, сонымен бірге табиғатты өзгерту арқылы көптеген түрлердің өмір сүру жағдайларына әсер етті. табиғатқа антропогенді ықпал етудің әсерінен жер бетінде өсімдіктер мен жануарлардың кейбір түрлерінің жойылу процесі басталды.

ғылыми- техникалық прогресс ң қолына табиғат әлеміне әсер ететін күшті құралдар берді. бұл құралдар қаншалықты пайдалы болса, соншалықты зиянды. көбінесе кейде түсінбей, кейде салақтықтан табиғатты қалпына келтіру үшін ұзақ уақыт қажет болатынын ойламастан, оған қалай болса солай қарайды. сыңсыған орманның орнындағы жанған түбірлер, су шайып өткен тау беткейлеріндегі жыртылған жерлер, ағаш ағызу кезінде ластанған өзендер. осының бәрі сирек кездесетін көптеген бағалы аңдар мен өсімдіктердің құруына әкеп соғады.

табиғатта пайда болған әрбір түр өзінші бірегей және ешқашан қайталанбайды,   сондықтан да оның жойылуы- орны қайта толмайтын нәрсе. және де бұл жоғалту қауымдастықтың бүтінділігі мен табиғаттағы жалпы тепе- теңдіктің бұзылуына әкеп соғады. сондықтан да қазіргі кезде табиғатты қорғау мәселесі дүниежүзілік мәселеге айналып отыр. бұл мәселе бүкіл әлемде маңызды мемлекеттік мәселе ретінде қаралады.