7-тапсырма. Мәтіннен термин сөздерді тауып, оларға түсініктеме беріңдер.
гендік модификацияланған организмдер (ГМО) - гендік кодына
бөтен гендер «жабыстырылған» ағзалар. Мысалы, картоп генінің
қатарына сарышаян генін қосу нәтижесінде біз ешқандай жәндік
жемейтін картоп түрін аламыз. Немесе күнделікті пайдаланып жүр-
ген қызанақты алсақ, оған солтүстік түйетабанының генін пайда-
ланған. Енді ол аязға төзімді, үсімейді. Бұл бізге не үшін қажет?
Айтып өткен картоп өнімі колорад қоңызынан зардап шекпейді.
Ал қызанақты солтүстік аязында да өсіруге болады. Сонымен қатар
бір пішінді, бірақ дәмсіз алмалар әбден шіріп біткенше керемет иіс
береді. Қазір байқап қарасақ, сатылатын жемістер сондай әдемі,
біркелкі және ұзақ сақталатын болып келеді. Күріш геніне астық
тұқымдастарында бұрын болмаған А дәруменін өндіретін генді қосуға
болады. Осылай ғалымдар дақылдардың өнімділігін арттыру үшін,
зиянкестерге төзімді болу үшін аз уақыттың ішінде жаңа сұрыптар
шығаруда.
қауіптілігі гендердің орналасуына байланысты. Гендер-
дің өзгеріске ұшырауынан белгісіз улы заттар түзіліп, адам мен
жануарларда аллергия тудыруы мүмкін. Құрамында гмо бар
азық өндірушілеріне өте көп табыс әкеледі. Гмо және трансгендік
азықтың қауіпсіздігін тексеру, негізінен, өндіруші есебінен жүреді.
Сондықтан ол объективті болып саналмайды. Кейбір ғалымдардың
ГМО қауіпті дегенді естігілері келмейтіні сол себептен болар.
ГМО азықтарын пайдаланудың зияны, өте қауіпті аллергиялык
реакциялардың пайда болу мүмкіндігі бар. Мысалы, АҚШ халқы
ГМО өнімдерін еркін қолданады, аллергиямен ауыратындар саны
70 пайызды құрайды. Ал Швецияда аллергияға ұшырайтындар - 7 па-
йыз, өйткені бұл елде мұндай өнімдерді қолдануға тыйым салынған.
Трансгендік өнімдерді пайдалану асқазанның сілекейлі қабаты
ның құрылымын бұзады. Жасушаларды мутацияға ұшыратады.
Зат алмасудың бұзылып, иммунитеттің төмендеуіне әкеледі. Гендік
модификацияланған азық-түлік ХХ ғасырдың биология сала-
сындағы үлкен жетістігі.
Жолда жүру ережесімен балалармектепке не балабақшаға алғаш келген сәтінен таныстырылады. Себебі жолда жүру ережесін сақтау өте маңызды. Балалар жолдан өткенде әсіресе абай болуы қажет. Бағдаршам тілін үйрету де қажет.
Жол белгілері – көлік қозғалысын реттеу және көлік жүргізуші мен жаяу жүрушіге маңайдағы жол жағдайы жөнінде ақпарат беру мақсатында көше мен жол бойына қойылатын арнайы белгілер. Ескерту белгілері жолдың қауіпті бөлігінің жақындағанын хабарлайды. Ол айналасы қызыл жолақпен көмкерілген ақ түсті тең қабырғалы үшбұрыш түрінде жасалып, ортасына қауіп түрін айқындайтын шартты белгілер салынады.Жол ережесін білу өзіміз үшін өте маңызды.
«Астана-Бәйтерек» монументі – Астананың нағыз символы, оның танымал карточкасы. Монумент ұзын темірлі құрылымдардан, керемет үлкен шардан тұрады. Құрылым биіктігі 105 метрді құрайды. Салмағы 1000 т асып, 500 қалқаға тіреледі. 97 метрді құрайтын көрініс кешені заманауи қаланың көркем бейнесін ашады. 97 саны кездейсоқ емес, ол астананың Алматыдан Астанаға ауысуын білдіреді.
Панорамалық зал ортасында 17 жапырақтан тұратын, 17 әртүрлі әлем діндерінің уәкілдерінің қолы қойылған ағаш глобусы орналасқан. Ал қасында монументті жасау ойы туындаған Қазақстан Республикасы Президенті Нұрсұлтан Назарбаев алақанының ізі бар. Егер алақанға қолды қойып, арман-тілек тілесе орындалады деп айтылады. Күшті қарқынды даму қалаға астананы ауыстыру туралы шешімді қабылдағаннан кейін келді. 10 жыл ішінде Астана өзінің өзгеше және заманауи көркін табуына бұл оқиғаға міндетті. Қала көз алдында өсіп жатыр. Бұл жергілікті тұрғындарды ғана емес, сонымен қатар, астана қонақтарын қуантады. Әрбір біздің қалаға келуіңізде, сіз барлық жаңа объектілердің куәгері ретінде, астананың қалай қарқынды өсіп және өзгергеуіне таңдана қарайсыз.