8 -тапсырма.
Қате жазылған сөздерді тап. Себебін
дәлелдеп айт.
1. Алматы облысында кішкентай
өзендердің суынан пайда болған үш көл
бар. 2. Олар Көлсай келтері деп аталады.
3. Жоғарғы Көлсай теңіз деңгейінен
3 000 метрге, орта Көлсай 2 600 метрге,
төменгі Көлсай 2130 метрге жуық биіктікта
орналасқан. 4. Алакөл – Алматы және
Шығыс Қазақстан облыстарінің аралығында
орналасқан үлкен көлдердің бірі. 5.
Бурабайда биші қайыңдар еседі. 6. Теңіз
келы Ақмола облысында орналасқан. 7.
Зайсан көлінің ұзындығы 100 км-ден асады
Абайдың ақын шәкірттері
АБАЙ - 175
ҚАРА СӨЗДЕРІ
БІРІНШІ СӨЗ
ЕКІНШІ СӨЗ
ҮШІНШІ СӨЗ
ТӨРТІНШІ СӨЗ
БЕСІНШІ СӨЗ
Толығырақ
ӨЛЕҢДЕРІ
АБРАЛЫҒА
АДАМ - БІР БОҚ КӨТЕРГЕН БОҚТЫҢ ҚАБЫ
АДАМНЫҢ КЕЙБІР КЕЗДЕРІ
АДАСҚАННЫҢ АЛДЫ - ЖӨН, АРТЫ - СОҚПАҚ
АЛЛА ДЕГЕН СӨЗ ЖЕҢІЛ
АЛЛАНЫҢ ӨЗІ ДЕ РАС, СӨЗІ ДЕ РАС
АЛЬБОМҒА
АНТПЕНЕН ТАРҚАЙДЫ
АСҚА, ТОЙҒА БАРАТҰҒЫН
АТА-АНАҒА КӨЗ ҚУАНЫШ
АУРУ ЖҮРЕК АҚЫРЫН СОҒАДЫ ЖАЙ
АШ ҚАРЫН ЖҰБАНА МА МАЙЛЫ АС ЖЕМЕЙ?
ӘЙЕЛІҢ - МЕДЕТ ҚЫЗЫ, АТЫ - ЫРЫМ
ӘЛИФБИ ӨЛЕҢІ
Толығырақ
АБАЙ ТУРАЛЫ ЕСТЕЛІКТЕР
Ахат Шәкәрімұлы: ҚҰНАНБАЙ ТУРАЛЫ
ТӨЛЕУ АҚЫННЫҢ ТӨРТ КЕЗДЕСУІ
Ысқақов Әрхам Кәкітайұлы: АБАЙДЫҢ ӨМІР ЖОЛЫ
ТҰРАҒҰЛ ҚҰНАНБАЕВ: ӘКЕМ АБАЙ ТУРАЛЫ
КӘКІТАЙ ЫСҚАҚҰЛЫ: АБАЙ(ИБРАҺИМ) ҚҰНАНБАЙҰЛЫНЫҢ ӨМІРІ
Айдарға көшу
ЖАЗЫЛЫҢЫЗ
Басты бетАбай Құнанбайұлының өмірбаяны
Абай Құнанбайұлының өмірбаяны
Ұлы ақын, ағартушы, қазақтың жазба әдебиетінің және әдеби тілінің негізін салушы – Абай (Ибрахим) Құнанбайұлы Өскенбайұлы Шығыс Қазақстан облысы (бұрынғы Семей уезі) Абай ауданында (бұрынғы Шыңғыстау облысы) Шыңғыс тауының бауырында дүниеге келді. Абай атақты Тобықты руының Ырғызбай деген тобынан тарайды. Ол ауыл молдасынан оқып жүрген кішкентай кезінен-ақ зеректігімен көзге түседі. Кейін ол Семей қаласында 3 жылдық медресе тәрбиесін алады.
Абай көпті көрген әжесі Зеренің тәрбиесінде болды. Шешесі Ұлжан да ақылды ананың бірі болған. Әкесі Құнанбай Өскенбайұлы орта жасқа келгенде атқа мініп, ел билеу жұмысына араласқан заманы, Ресей патшалығының Қазақстанның батысы мен орталық аймағын отарлап, ел билеу жүйесін өз тәртібіне көндіре бастаған кез.
Құнанбай өз заманында ел басқарған адам болды. Ол ел билеу ісіне балаларының ішінде Абайды баулып, араластырды.
Абайды оқудан ерте тартып, оқудан шығарып алуы да сол билікке ұлын қалдыру мақсатында еді. Әке еркімен ел ісіне жастай араласқан Абай тез есейіп, балалықтан да ерте айырылып, жастайынан ел ішіндегі әңгіме, сөз өнерін, билердің шешендік өнеріне құлақ салып, өзінің ерекше талантымен бойына сіңіре білді.
Елі үшін әділет жолын ұстанған Абайдың үстінен арыз да жазылып, үш-төрт ай тергеліп, ақталып шықты.
Әке-шешесінің қасында жүрсе де жас Абай оқудан қол үзбейді, бос уақытында қазақтың мәдениетін, араб, парсы, шағатай тілдерін үйренеді. Шығыс әдебиетінің алыптары Низами, Хожа Хафиз, Науаи, Физули т. б. ақындарының өлеңін жаттап өседі. Кейін ол орыс әдебиеті мен тілін өздігінен үйреніп, орыстың ұлы ойшылдары Пушкин, Гоголь, Лермонтов, Щедрин, Некрасов т. б. шығармаларымен танысады. Сонымен бірге ағылшын ғалымы Дарвиннің, Шекспирдің шығармаларын да оқиды. Соның арқасында дүниетанымын кеңітіп, білімін шыңдай береді.
Абай ауқатты отбасынан шықса да халқына үнемі жақын болды, олардың дауын даулап, мұңын жоқтады. Мұны оның мына өлеңінен көруге болады:
...Кедейдің өзі жүрер малды бағып,
Отыруға отын жоқ үзбей жағып.
Тоңған иін жылытып, тонын илеп,
Шекпен тігер қатыны бүрсең қағып.
Қар жауса да тоңбайды бай баласы,
Үй жылы, киіз тұтқан айналасы.
Бай ұлына жалшы ұлы жалынышты,
Ағып жүріп ойнатар көздің жасы.
Жасы отыздан асқан Абай орыс тіліндегі кітаптарды мықтап оқуға бұрылады. Сол кезде Семейге айдалып келген орыс демократтарымен танысады. Соның ішінде өзінің ерекше танысып, араласқаны Михаэлис болды. 1880 жылдары айдалып келген Долгополов, Леонтьевтермен да танысып, өзі олардан үйрене жүріп, өзі де оларды халқының салт-дәстүрімен таныстырып, қол ұшын берді.
Ақынның шығармашылықпен еркін араласуы 1860 жылдар болды. Ол кезде Абай өлеңдерін басқа аттармен жариялаған, тек 1886 жылы «Жаз» деген өлеңінен бастап өз атын қоя бастайды. Ақынның «Жаз», «Күз», «Қыс», «Жазғұтыр», сонымен қатар «Жасымда ғылым бар деп ескермедім», «Ғылым таппай мақтанба», «Интернатта оқып жүр», «Сегіз аяқ» өлеңдерінің сол кездегі әлеуметтік жағдайларды түсіну үшін маңызы зор.
Абайтанудың білгірі М. Әуезовтің атап көрсеткендей, Абай мұрасының нәр алған рухани үш арнасы: өз халқының мәдени мұрасы мен Шығыс, Батыс елдерінің рухани қазынасы болды.
Оқи жүріп, білімін толықтыра жүріп қырықтан асқан шағында біржола ақындыққа берілді.
Туған халқын сүйіп, оны қасіреттен құтқаруды, бодандыққа қарсы Абай халқын оятып, береке-бірлікке шақырды. Туған халқы да Абайын сүйіп, қатты құрметтеді. Өмірлік мағынасы зор өлеңдерін жатқа айтып, тұмардай сақтады. Шынында әр сөзі теңіздің тереңіне тартқандай мың батпан ойдан туған, кісіге берер шабыты мен шапағаты мол Абай әр қазақтың бағдаршамы іспетті.
Абай өлеңдері бай философиялық, курескерлік қасиетке ие. Ол ең алдымен қазақтың телегей – теңіз ауыз әдебиетінен сусындап, батырлар жыры мен ғашықтық жырларының үрдісіне мұрагерлік етті.
«Ескендір», «Масғұт», «Әзім әңгімесі» - Абайдың шығармашылық мұрасындағы поэмалары да зерттеушілердің назарында.
Абай қазақ өлең үлгісін жаңаша тұрғыдан байыта түсті. Сондықтан да Абай қазақ жазба әдебиетінің негізін қалаушы деуге болады.
Мемлекет түбірі , тік сөз тудырушы жұрнақ
Қазақстан түбірі , ның ілік септігі жалғауы
Сурет түбірі , ші сөз тудырушы жұрнақ , сі тәуелдік жалғау 3 жақ
Ұлт түбірі , ы тәуелдік жалғау 3 жағы , ң тәуелдік жалғауы
Ғасыр түбірі , лық сөз жасаушы жұрнақ
Мәдениет түбірі , і тәуелдік жалғау 3 жақ , нен септік жалғауы
Жанр түбірі , лар көптік жалғауы , ын барыс септігі жалғауы
Экспонат түбірі , тар көптік жалғау , дан септік жалғауы