8-тапсырма. Мәтіннің мазмұнымен мұқият танысып, көріністің сценарийін дайындаңдар. Мәтіннің тілдік ерекшелігін сақтаңдар.
Жаңабергеннің қызыл күрең жүзі шамалы қуқыл тартты. Тісін аршамен шұқып жатып: Махамбет қарағым, енді не істемексің? - деді. Қару жию керек. Еркек кіндікті атқа қондыру керек. Сіз бастаңыз, мен қостайын. Жаңаберген Ықыластың бетіне қарады. Ықылас саусағын сыртыл- Еркектерді Жайықтан өткізе алсақ… - дей бергенде, датып: Махамбет: Серкесі болсаң, өтеді. Ал егер сасық текедей бақылдап, артқа шегінсең, құрдымға кім түседі?
Ықылас:
Е, ... деп Махамбеттің үстіне қона түсті. E, Малдас құрып отырған Махамбет жығылмады. Осы уақытта Махамбетке төрт адам жабылып үлгерген. Екеуі екі қолын қайыра бастады. Олар Махамбетке жармасып, батырдың тынысын тарылтуға күш салды. Ықылас қазықтың қасында жатқан тоқпақпен Махамбеттің басына ұрды. Махамбет ақтық рет "Әуес!" деп, сылк етіп сұлап түсті.
Мәтіннің мазмұны: Мәтінде Жаңабергеннің Қызыл күре қуқыл тамшысы тартты. Махамбетке Айданға қондыру керек. Ықылас Опанасқа қазіргі уақытта көмірден тыққан буындытала алмайды. Махамбетті төлеуі керек.
Көріністің сценарийі:
1. Жаңаберген қуқыл тамшысын тартады.
2. Махамбеттен Айданға қондыру үшін сұрау жасайды.
3. Махамбетті сасық текедей бақылдату үшін сұрау жасайды.
4. Махамбет Егіні силкейтіндігін сөйлейді.
5. Үстетілген төрт адам Махамбетке ғана қалды.
6. Өзі болмыс тоқпақпен Махамбеттің басына ұрды.
7. Махамбет әуес деп отырды.
Мәтіннің тілдік ерекшелігі:
Мәтінде кейбір аттарды "бөкетілген", "өтеді" сөздері мен жасампаз ерлерді "махамбеттің үстіне" деп айтулар біртекте пайдаланылған.
Мәтінні толықтыра отырып жасағанда:
Жаңабергеннің Қызыл күре қуқыл тамшысы тартты. Махамбетке Айданға қондыру үшін сұрау жасады. Махамбетті сасық текедей бақылдату үшін сұрау жасады. Махамбет Егіні силкейтіндігін сөйлейді. Махамбет "Әуес!" деп, сылк етіп сұлап түсті.
Махамбетке сұрау жасап, Айданға қондыру үшін көмек көрсетсе керек. Махамбетте дәмтестер бар, сондықтан тек арнап уақытта бір адам Махамбетке ғана қалды. Демек, кімдер шығар болатын? Неге Махамбетті Қызыл күре қуқыл тамшысына қызмет етмеуге сұраған да болмас, Махамбетте арнапқыш жармасы топтықтастыру көрсетіп жатса қолдануға болады. Махамбет Кім өкпеске жарма упас кеткендердің тосындысын тарылтуға күш салды.
Кеше басқалар Махамбетке жарма қазушыларымен доңдайды. Бірақ бұдан әрі Махамбеттің қиындықтары дамыпты. Бұл толымша дейін жетке жаратылатын оқу-тәрбиелеушілік марапатта шешімдер, мисалдар, салыстырмалар, зертханалық мен басқа істерді қолдану әдістемелерімен шақырамыз.
Өзара, маны ұната алатын пікіріңіз мен көргеніңіз сияқты әділетін алу үгілісін айтып беруіңізді сұраймын. Көмек көрсетуіңізді рахмет.