9. Демограф-ғалым Мақаш Тәтімовтың сөзін оқып, түсін- дірмелі салалас сөйлемдерді анықта. Олардың жасалу жолын айтып бер. Санақ болмай, санақ жүргізбей халқыңның санын, құра- мын білмей ел ретінде қалай дамисың? Сондықтан санақ өр уақытта жүріп тұрады. Санақ туралы айтарым сол бұл са- нақ кездейсоқ емес, әрбір 10 жыл сайын жүргізілетін бүкіл- одақтық және әлемдік санақтың бірі. Бүкіл әлем халқының санын білу мынадай жолмен болады: әрбір елде 0-ге бітетін сандарға жақын немесе 9-бен не 10-мен аяқталатын жыл- дарда санақ жүргізіледі. Санақ жүргізілмеген бір ғана ел бар: Ауғанстанда санақ еш уақытта жүргізілген жоқ. Онда санақ жүрмеуінің бірнеше себептері бар: бірі Ылғи қантө- гіс, соғыс, екіншісі артта қалушылық. Айтарым сол: санақ өзімізді білу үшін де керек.
Түсіндірмелі салалас сөйлемдер:
1)Санақ туралы айтарым сол бұл са-
нақ кездейсоқ емес, әрбір 10 жыл сайын жүргізілетін бүкіл-
одақтық және әлемдік санақтың бір
2)Бүкіл әлем халқының
санын білу мынадай жолмен болады: әрбір елде 0-ге бітетін
сандарға жақын немесе 9-бен не 10-мен аяқталатын жыл-
дарда санақ жүргізіледі.
3)Санақ жүргізілмеген бір ғана ел
бар: Ауғанстанда санақ еш уақытта жүргізілген жоқ.
4)Онда
санақ жүрмеуінің бірнеше себептері бар: бірі Ылғи қантө-
гіс, соғыс, екіншісі артта қалушылық. 5)Айтарым сол: санақ
өзімізді білу үшін де керек.
Объяснение:
Бұл сөйлемдер қос нүкте және сол сілтеу есімдігі арқылы жасалынған.Сондықтан түсіндірмелі салалас сөйлемге жатады.