Ақан Сері Қорамсаұлы Жігіт сипаты
Жігіт боп гауhар тастай асыл болса,
Әлсізге жаны кілең ашыр болса.
Әрқашан жігіт сондай тәуір болмас,
Не пайда шүберектей жасыл болса.
Көзі де, көңіл де соқыр қараңғының,
Несі адам түк білмейтін масыл болса.
Наркескен қайрылмайтын қылыш болса,
Мінез, ақыл, өнері дұрыс болса.
Бір сырлы, сегіз қырлы болса жігіт
Жорғадай тілі майда жүріс болса.
Ақылды, сабырлы ер деп соны айтамыз,
Еткені берекелі жұмыс болса.
Бұл айтқан ақылымда жалған бар ма?
Көріңдер миға салып бұрыс болса.
Бозбала шамшырақтай фанар болса,
Ішінде қалың топтың жанар болса.
Ақиқат адамдықтың белгісі сол,
Су берсең, балдай көріп қанар болса.
Ақылсыз кейбіреудің мінезі сол,
Бір сөзді екі қылып жамар болса.
Бұл саған айтқан, досым, өсиетім,
Жүре бер тыңдамай - ақ залал болса.
1. Шығарманың жанрын анықтаңыз.
А) ертегі
B) әңгіме
С) повесть
D) өлең [1]
2. Шығарманың негізгі идеясы қандай?
А) үлкенді құрметтеу
В) достық қарым-қатынасты қадірлеу
С) жамандықтан жирендіріп, жақсылыққа үндеу
D) туған елін сүю [1]
3. Шығармадан жігіт мінезінің кемшіліктерін тауып жазыңыз.
[2]
4. Шығармадан жігіт бойындағы мәдениеттілікті тауып жазыңыз.
[2]
5. Шығарма мазмұнына сай мақал-мәтелді табыңыз.
А) Ел малсыз болмас,
Жігіт жарсыз болмас.
В) Нар мінезді жігітке
Нарға мінсе, жарасар.
С) Жігіттің жігіті —
Түсінде жылқы көреді.
D)Жақсы жігіт
Досының қамын ойлайды.
Жаман жігіт
Басының қамын ойлайды.
3 тірек сөздер: Жас өнертапқыштар, құлтемір, қоқыс жинайтын машина
2.Автор көзқарасы берілген сөйлемді белгілеңіз.
D) Робот құрастыруда физика, математика, химия, биология пәндерінің берері мол.
3. Берілген тұрақты тіркестерді қолданып, құлтемірдің адам өміріне пайдасы туралы ойыңызды жазыңыз.
Ең алдымен «робот дегеніміз не» деген сұрақтың жауабын тауып алайық. Бұл ұғымның нақты бір ресми анықтамасы жоқ. Десек те, роботехника мамандары «өзі қозғалатын немесе қозғалмалы бөліктері бар және өз қимылы арқылы шешім қабылдайтын машинаны» робот деп санайды.
Сол себепті, үйден шығар кезде қосып кететін шаңсорғышыңызды «робот» деп атауға болады. Шаңсорғышыңыз айналасын сезу арқылы үйді жиыстырғанда не істеу керектігін өзі шеше алады.
Ал кір жуғыш машинаны роботтар қатарына жатқызы алмаймыз. Себебі, оның жұмыс ретін сіз таңдай аласыз, ол тек бұйрығыңызды бұлжытпай орындайды. Әрине, бұл тақырыптың даулы тұстары жетерлік. Қазіргі кезде бұл анықтама төңірегінде қызу пікірталастар жүріп жатыр.
Азық-түлікті іріктейтін роботтар. Өткен аптада күріштен тамақ дайындадыңыз делік. Оның әр дәнін өткір, көзді жүйесі бар роботтандырылған машина іріктеген. Күріш сұрыптайтын машиналар – автоматтандыру саласының таңғаларлық жетістігі. Алайда жұрттың көбісі ол туралы хабарсыз. Жалпы, күріш дүкендегідей түсі мен пішіні біркелкі дәндер түрінде өнім береді деп ойлайсаңыз, мүлде қателесесіз.
Күрішті түсіне қарап іріктеу.Күріштің әр дәні өте жүйрік камералармен, жарық пен компьютер пайдаланылатын роботты машина арқылы өтеді. Компьютер әр дәннің суретін сараптап, оны қай сұрыпқа жатқызу керектігіне қатысты шешім қабылдайды. Қажетті ыдысқа бағыттау үшін ауа ағынын қосып не ажыратып тұрады. Бұл қимылды секундына жүздеген рет қайталайды.Осылайша, роботтар түрлі дақылды іріктеп отырады. Бүгінде бұл нарық қарқынды түрде өсіп келеді. Қазіргі таңда бидай, бұршақ және өсімдік тұқымдарын сұрыптайтын роботтар жұмыс істейді.
ІІ. Жазылым.
Дана: Сәлеметсіз бе?
Дана:Сіздерде балалар тіс жуғышы бар ме екен?
Сатушы:Кешіресіз бүгін тауар түсімі түс қайта болатын еді.
Дана:Онда маған әзірге бір нан,бір қорап сіріңке беріңізші.
Сатушы:Мінекей алыңыз.
Дана:Рахмет!Сіздерде тауар бағасы тиімділеу екен.
Сатушы:Рахмет! Келіп тұрыңыз!
Объяснение:
Табиғат жаратылысы өзіне тән жыл он екі ай төрт мезгілмен ұштасады. Әр мезгіл өз сұлулығымен таңдай қақтырарлықтай. Мысалы қыс - мамықтай жұмсақ, кіршіксіз таза көңілдей аппақ қарымен көрікті болса, ал көктемде жылғалардан су ағып, өсімдік атауы бүршік атып, ағаштар ақ гүлден моншақ тағынады, төрт-түлікте төлдеп тіршілікке жан бітеді. Айналасын жасыл кілемге төсеп дала біткенді суға жүгіртіп, қарынын үзілген жеміске тойдырған жаз да бар.
Ал мен үшін орыны бөлек, жаныма жақын - күз мезгілі. Иә, көне шаһар төріне өзімнің басқа маусымдарға ұқсамайтын келбетімен күз де келіп жетті. Сары жапырақ қоңыр салқын ауа-райы, жабырқаулы көңіл-күй, қара суық жер күзге тән қасиет.