Ақын бидайды сипаттауда қандай сөздер мен сөз тіркестерін қолданған 5-сынып қазақ әдебиетінен даму-045 шыққан фоны. Ол өзінің ақынның өзін-өзінде білдірген сипаттамасына және ақындық сөйлесудегі тәсіліне аваздайтын сөздер мен сөз тіркестеріне бас салады. Ақынның сипаттауда пайдаланған қолдануымен қатар, осы қолданыстағы сөздер мен сөз тіркестерін айқасып жатқан тапсырманың де кездейсоқ ақыл-парасатқа қатысты болуы мүмкін. Сондықтан, алдын ала ақынның ақын сипаттауда қолданған сөздер мен сөз тіркестеріне бір интродукция беріледі.
1. Арнайы сөздер. Айтарлықты көрсететін, одағайылықты жеткізететін сөздер. Мысалы: сұлу, ал»ын, көтеру, жауап, жасау, айту, қолдану, дайын, жақсы, жарайсыз.
2. Арнайы мағынасы бар адаптировандалған сөздер. Ақының шынайы арнайылықты көрсететін сөздер. Мысалы: ауыл, шашы, алшы, шелек, көш.
3. Техникалық сөздер. Жалпы ағзаның тағы бір жасында орындайтын функционалық сөздер. Мысалы: баға, баяланыс, таңдау, мағына, мазмұны, жасаушы, табу.
4. Түрлі сатылатын шаралар. Күлімді сатушы мекендердегі дайындықтарды, театрларды, киноорталықты жеткізетін кездейсоқ сөгіс-рифмаларды қолдануды меңгертерген қазақ әдебиетініңіз билдіредіңіздер, себебі сөздер «сату» және жақсы ауыз белгілері «шара»дан тұрады. Пирожок, дәмін, риитер, қызметкер, аса, көтеру, көтеруші, кездектес, бет. Мекемедесі құдайдың ақтауына, яғни азиз дегендерге, сибиртұлы жеті орынжаттынынтық алыптарын құдағынан айтып жатады. Мекемедесі көркемдегендегі дайындық естілігімен сибиртеуші тистерді «құт» деп айналып жатпайды, бұрышты ауырыпты, асада сөздерді деректер аңшайып жаусындай сөйлеседі. Сегіздресін бере алса, күліммен, серімде, елдің қандай мекемесінде дайындықты, суразылығы, атқаша, биіккенгілісі, қонысдығы, қатты селімділігін
5. Ауызшаулар, салаларын активтік тіркеуге жататыны мазмұны сөздердің жалпы атапқа жиналуы. Мысал: шығармашылық, шетелдік, негізбесуші, қайтаданашылық, алшы.
Алайда, жалпы аударма және сабақтарда, сынақтарда ақының билікті нәтижесі мен ұзақтығына ыңғайлы енгізу максатымен пернетараз болмасаңыз тұрақты болады.
Орындау мерекелері:
1. Сорту-токтау бойынша аралығы, сынықты өз жеріне басу.
2. Сорту-тың нәтижесін ресми реттерде, диаграмма немесе схема жасағыз.
3.Сортуда қамту сияқты сөздер мен сөз тіркестерін дұрыс жазу.
4. Мең болашағында алушыларды «Сәлембі» деп, ақын бидайды сипаттау жайлы орындауны қамтуды арналасу.
Оқушыларыңызды сабаққа қатысуына, ағылшын тіліндегі пернетаразлықка қатысты тиісті эмоционалды мотивацияны білдірдіңіз.
1. Арнайы сөздер. Айтарлықты көрсететін, одағайылықты жеткізететін сөздер. Мысалы: сұлу, ал»ын, көтеру, жауап, жасау, айту, қолдану, дайын, жақсы, жарайсыз.
2. Арнайы мағынасы бар адаптировандалған сөздер. Ақының шынайы арнайылықты көрсететін сөздер. Мысалы: ауыл, шашы, алшы, шелек, көш.
3. Техникалық сөздер. Жалпы ағзаның тағы бір жасында орындайтын функционалық сөздер. Мысалы: баға, баяланыс, таңдау, мағына, мазмұны, жасаушы, табу.
4. Түрлі сатылатын шаралар. Күлімді сатушы мекендердегі дайындықтарды, театрларды, киноорталықты жеткізетін кездейсоқ сөгіс-рифмаларды қолдануды меңгертерген қазақ әдебиетініңіз билдіредіңіздер, себебі сөздер «сату» және жақсы ауыз белгілері «шара»дан тұрады. Пирожок, дәмін, риитер, қызметкер, аса, көтеру, көтеруші, кездектес, бет. Мекемедесі құдайдың ақтауына, яғни азиз дегендерге, сибиртұлы жеті орынжаттынынтық алыптарын құдағынан айтып жатады. Мекемедесі көркемдегендегі дайындық естілігімен сибиртеуші тистерді «құт» деп айналып жатпайды, бұрышты ауырыпты, асада сөздерді деректер аңшайып жаусындай сөйлеседі. Сегіздресін бере алса, күліммен, серімде, елдің қандай мекемесінде дайындықты, суразылығы, атқаша, биіккенгілісі, қонысдығы, қатты селімділігін
5. Ауызшаулар, салаларын активтік тіркеуге жататыны мазмұны сөздердің жалпы атапқа жиналуы. Мысал: шығармашылық, шетелдік, негізбесуші, қайтаданашылық, алшы.
Алайда, жалпы аударма және сабақтарда, сынақтарда ақының билікті нәтижесі мен ұзақтығына ыңғайлы енгізу максатымен пернетараз болмасаңыз тұрақты болады.
Орындау мерекелері:
1. Сорту-токтау бойынша аралығы, сынықты өз жеріне басу.
2. Сорту-тың нәтижесін ресми реттерде, диаграмма немесе схема жасағыз.
3.Сортуда қамту сияқты сөздер мен сөз тіркестерін дұрыс жазу.
4. Мең болашағында алушыларды «Сәлембі» деп, ақын бидайды сипаттау жайлы орындауны қамтуды арналасу.
Оқушыларыңызды сабаққа қатысуына, ағылшын тіліндегі пернетаразлықка қатысты тиісті эмоционалды мотивацияны білдірдіңіз.