Ақынның « Сарыарқа » толғауында қоныс сөзі жиі қайталанып отырады.Мұрат ақын бұл сөзге неліктен ерекше мән беріп отыр ? Осы сұраққа жауап бере отырып , « Ақын толғауда тыныштығы бұзылып , жылы орнынан ауа көшкен халықтың мұңы мен үнін қалай жеткізген ? » тақырыбында әдеби эссе жазыңда Үш қиян » толғауы Бул толғау жаңа низам жүріп , ел « штатқа » көніп , елді ояз , болыс , ауылнайлар билей бастаған заман кезінде айтылған . Айтылуы 1873 Жыл шамасында болған . Заманнан заман оралған , Дүние шіркін соны алған . Адыра қалғыр бұ қоныс , Қайырсыз екен озалдан ”
Қайырсыз неге десеңіз , Асанқайғы , Қазтуған , Орақ , Мамай , Телағыс Калған екен солардан . Біз де бір сондай болармыз , Артық па едік олардан ?! 5 Еділдің бойы қанды қиян , Жайықтың бойы майлы қиян , Маңғыстау бойы шаңды қиян , Адыра қалғыр Үш қиян ! Үш қиянның ара бойынан Жеті жұрт кетіп , жол салған . Жеті жұрттың кеткен жер , Қайырсыз болған неткен жер ?! Адыра қалғыр көк Жайық , Көпір салып өткен жер . Асанқайғы , Қазтуған , Орақ , Мамай , Телағыс , Шораның шұбап кеткен жер ...
Еділді тартып алғаны - Етекке коды салғаны . Жайыкты тартып алғаны Жағаға қолды салғаны . Ойылды тартып алғаны Ойдагысы болғаны . Маңғыстаудың үш түбек Оны дагы алғаны . Үргеніш пен Бұхарға Арбасын сүйреп барғаны Қоныстың бар ма қалғаны Мал менен басты есептеп , Баланың санын алғаны — Аңғарсаңыз , жігіттер , Замананы тағы да Бір қырсықтың шалғаны ! Беіtіт еттім бу сөзді , Кайғы шеrin заманнан . Заман азып не қылсын : Ай орнынан туады , Кун орнынан шығады , Бұның бәрі адамнан . Екі айырып арасын , Арасынан пара алған . Мұсылманның баласы Қашуды қойды арамнан Шапағат , қайыр қалмады Жақын - жуық жараннан . Атқа мінген жігітте Қалмады нәрсе қарардан , Қайыр кетіп қазаннан , Қуат кетіп азаннан ... Адамның азған белгісі : Екі кісі дауласса , Тату бол деп айтпайды .«
Олимпиада ойындарының туған жері - көне 1 рецензия дәстүрге айналды. Олар төрт жылда бір рет өткізілді, Ойындар кезінде әмбебап бейбітшілік орнады. Киелі соғысты бұзушысы ауыр жазаны күтті! Алғашқы сеніммен танымал Олимпиада ойындары б.з.д. 776 жылы өткен деп айтуға болады. Ежелгі Олимпия туралы сенімді ақпараттың бастапқы күні осы жылы бізді көп қалдырмады. Олимпиада ойындары көптеген басқа спорт түрлерімен қатар, Олимпиада ойындарын өткізу идеясы өте ежелгі және қараңғыда жоғалып кеткендігі белгілі. Барлығы қатаң жазылған. Ойындарда ойнау үлкен құрмет пен үлкен жауапкершілік.Әрбір спортшы 10 айға үйде, ал екінші айда Олимпиадада жаттығуға тура келді. Ия, қандай да бір жағдайда емес, өте қиын. Болашақ олимпиадашыларға эллододжиялар - Ойындардың судьялары мен менеджерлері қатаң қадағаланды. Олар спортшыларды даярлауға ғана емес, сонымен қатар жарыстардың орындары дұрыс тәртіпте болатындығын қамтамасыз етті, адамзат 1920 жылға дейін Олимпиада ойындарын есіне алмады. . Ал кеңестік және орыс тілінде қырық жыл бойы «ұмытып кеткен»! Ойындар жоқ Әлемнің спортшылары Олимпиада стадионында 1920 жылы ғана кездесті. 1920 жылы Антверпен және 1948 жылы Лондон арасында алты олимпиада өтті. Белгілі бір себептермен XII (1940) және XIII (1944) Олимпиадасы ойындардары болмады.
Алтын күз.
Әне – міне деп, асыр салып ойнап жүргенімізде күздің де келіп жеткенін байқамай қалыппыз. Табиғаттың әрбір маусымы өз ерекшелігімен әдемі. Менің ойымша, күз басқа маусымдарға ұқсамайтын келбетімен ерекше. Күз мезгілін «алтын күз» деп айтатын себебіміз жапырақтардың барлығы сарғайып, алтын түстес болып, айналаның бәрі де сары түске боялғандай болады. Осы қызыл, сары, қоңыр жапырақтар - «алтын күздің» айрықша белгілері.
Сары жапырақ қоңыр салқын ауа-райы, жабырқаушы көңіл-күй, қара суық жер күзге тән қасиет.
Күз сонымен қатар молшылықтың, байлықтың, берекенің маусымы. Осы кезде қырман басы тазаланып, бау – бақша жиналып, бидай, тары, күріш, сұлы арпа дақылдары піседі. Құстар да күз келісіміен келесі көктемге дейін жылы жаққа ұшып кетеді.
Сары жапырақ қоңыр салқын ауа-райы, жабырқаулы көңіл-күй, қара суық жер күзге тән қасиет. Неткен ғажап көрініс . Бірақ, қандай болмасын менің жаныма ең жақын - осы бір күз мезгілі. Оның екі себебі бар, бірінші себеп – ол күздің нағыз жылы күндерімен тұспа – тұс келетін менің туылған күнім, ал екіншіден, табиғаттың осы бір ғажайып күйі маған ерекше сезім сыйлайды. Сонымен қатар, күзде саябақта қыдырып, ағаштардан түскен жапырақтарды жинап, гербарий жасау – менің хоббиім.