Аңыз кишці МӘТІНАЛДЫ Жұмыс
ЖАНА СОЗДЕР
кепір, заушы, шее
туткандау, шайна
АНТЫілім
тапсырма.
Сұрақтарға жауап бер,
Әлем тарихында ерлікпен даңқы шыққан қандай әйел патшаларды білесің?
2 Елшінде аты аңызға айналған қандай дана әйелдерді білесің?
з қазақ халқының қандай ержүрек жауынгер қыздарын білесің?
оқылым МАЗылым
2
-Tancbipma
Әлеңді оқы, жаз, жаттап ал,
Әлемге даңқы тараған,
Аузына жұрты араған.
Томирис - сақтың патшасы,
Ержүрек әрі дана жан!
Көркіне ойы сай келген,
Ешкімді оған теңгермен,
Падишасы өрліктің
Тарихқа ғажап өң берген!
(C. Paeo)
ТЫҢДАЛЫМ Оқылым
МӘТІНМЕН
3
тапсырма.
Мәтінді тыңда. Оқы.
Жас жігіт тек зарлаумен болады.Ол ақшаны қалай еңбекпен табатынын білмейбі.Сондықтан байларға ақша тегіннен түседі деген ой қалыптасқан.Ол ешнəрсе істеместен,ешқандай жетістікке,табысқа жете алмайды.Қол қусырудан еш пайда жоқ,тек өзіне хиян.Ал қарт кісі болса сен ең бай адамсын көзің ашады.Ол егерде сенің қол-аяғың болса,бұл табысқа жете аласың деп сендіреді. Саған бірдене мүшенді ақшаға айырбастаса десе сен келіспейсін.Себебі денсаулық-біздің ең бірінші байлығымыз.Ал біз осы байлығымызды пайдалана отырып,мол табысқа жете аламыз .
Суды сапырма-менің ойымша суды шөмішпен сапыруға болмайды.
Суды ластама-менің ойымша суды таза ұстау керек.
Құдыққа түкірме-менің ойымша құдықтан өзің су ішесің сондықтан түкірме.
Менің ойымша - бұл тыйым сөздердің астарында үлкен мағына жатыр. Қазақ халқында «судың да сұрауы бар» деген мақал бар. Су — Жаратқан иеміздің жан иесіне жер бетінде тіршілік етуі, өмір сүруі, қам-қарекетін жасауы үшін тартқан сыйы. Оны қадірлеп, ықтияттап, бағасын түсініп, орнымен қолданып әрі аялай білуіміз керек.
Жынның басшысы Самандун Сүлейменге мың жүйрік тұлпар ұстап беріпті. Сүлеймен оның қызметіне риза болып:
– Не сұрайсың? – дейді. Самандун:
– Өзен-көлді ежелден мекен етуші едік. Оны бізден тартып алып, оны адам ұрпағына бердің. Бізге мекенімізді қайтар! – деп сұрайды. Сүлеймен:
– Дегенің болсын. Бірақ түнде пайдаланасың. Күндіз а ң игілігінде, – дейді. Содан жын-жыбыр түнде өзен-көлді аралап, сайран құрады екен. Бір күні бір жігіт үйінде ішерге суы болмай, түнде өзенге барады. Барса, жындар су бермейді. Жігіт Сүлейменнің сарайына барып, болған жайды айтып береді. Сүлеймен жігітке бір дұға жазып береді де, Самандунға сәлем айтады:
– Суға барғанда мынаны оқы, Самандуннің есіне сал, – дейді. Жігіт суға барып дұғаны оқиды. Дұғасы мынадай екен: «Су иесі – Сүлеймен, су алуға рұқсат ет». Оны естігенде Самандуннің барлық жынға:
– Бұл жердің шын егесі – Сүлеймен патша. Су беріңдер, – дейді. Содан бастап адамдар түнде су алғысы келсе: «Су иесі – Сүлеймен, су алуға рұқсат ет», – деп сұрайды екен.
Қазақ арасында «түнде суға барма, суға түспе» деген ырым осыдан қалыпты.
Объяснение: