BTSExo1

24.05.2023 01:41 •  Қазақ тiлi

Абайды оқы, таңырқа! Табиғат лирикасы. Қазақтың ұлттық қолөнері.» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау
6-сынып
1-тапсырма. Оқылым.
Берілген өлеңдерді оқып, тапсырмаларды орындаңыз.
1-өлең
Сұр бұлт түсі суық қаптайды аспан,
Күз болып, дымқыл тұман жерді басқан.
Білмеймін тойғаны ма, тоңғаны ма,
Жылқы ойнап, бие қашқан, тай жарысқан.
Жасыл шөп, бәйшешек жоқ бұрынғыдай,
Жастар күлмес, жүгірмес бала шулай.
Қайыршы шал-кемпірдей түсі кетіп,
Жапырағынан айрылған ағаш, қурай.
Біреу малма сапсиды, салып иін,
Салбыраңқы тартыпты жыртық киім.
Енесіне иіртіп шуда жібін,
Жас қатындар жыртылған жамайды үйін.
Қаз, тырна қатарланып қайтса бермен,
Астында ақ шомшы жүр, ол бір керуен.
Қай ауылды көрсең де, жабырқаңқы,
Күлкі-ойын көрінбейді, сейіл-серуен.
Кемпір-шал құржаң қағып, бала бүрсең,
Көңілсіз қара суық қырда жүрсең. 2-өлең
Жазғытұры қалмайды қыстың сызы,
Масатыдай құлпырар жердің жүзі.
Жан-жануар, адамзат анталаса,
Ата-анадай елжірер күннің көзі.

Жаздың көркі енеді жыл құсымен,
Жайраңдасып жас күлер құрбысымен.
Көрден жаңа тұрғандай кемпір мен шал,
Жалбаңдасар өзінің тұрғысымен.

Қырдағы ел ойдағы елмен араласып,
Күлімдесіп, көрісіп, құшақтасып.
Шаруа қуған жастардың мойыны босап,
Сыбырласып, сырласып, мауқын басып.

Түйе боздап, қой қоздап - қора да шу,
Көбелек пен құстар да сайда ду-ду.
Гүл мен ағаш майысып қарағанда,
Сыбдыр қағып, бұраңдап ағады су.
А) Табиғаттағы құбылыстарды салыстырып жаз. Сравни явления в природе в стихотворениях Абая.
1-мәтін 2-мәтін

Күз болып, дымқыл тұман жерді басқан. Масатыдай құлпырар жердің жүзі.
Суық аспанды сұр бұлттар жауып тұр

Жапырақсыз ағаш.
Жердің беткі қабаты масат өлшеміне тең

[4 ұпай ]
Ә) 2-ші өлеңнен жалғаулықтары бар сөйлемдерді теріп жаз. Выпиши со 2-го стихотворения предложения где есть «жалғаулықтар».
1.
2.
3.
(3 ұпай)
2-тапсырма. Берілген мәтінді оқып, тапсырмаларды орындаңыз.
Қазақ даласында қолөнер ерте дамыған. Қазақ халқы күнделікті тұрмысқа қажетті заттарды қолдан жасаған. Оларды талғаммен әшекейлеген. Қазақтар киіз басып , сырмақ жасау кесте тігу , алтын-күмістен әшекей жасау технологиясын керемет меңгерген.
Қазақ жерінде өмір сүрген массагеттер барлық затты әшекейлеген. Ол туралы Геродот: «Олардың барлық заты алтын мен мыстан жасалған. Соғысқа қажет құралдары , оқтары мен айбалталары мыстан жасалған. Баскиім , сәукеле, белдік, әшекейлері алтын-күмістен , асыл тастардан жасалған. Сондай-ақ ат әбзелдері ,құрал-сайманы мыстан жасалған, ер-тұрманы алтынмен әшекейленген»,-деп жазады.
Қазақта ою-өрнек кең тараған. Қазақтың ою-өрнегі халықтың ойы ұшқыр, талғамы биік болғанын көрсетеді. Ғимараттарды , жиһаз, ағаштан жасалған ыдыстарды ою-өрнекпен әшекейлеген. Ою-өрнек – Ұлы дала өркениетінің бір түрі.
А) Қолөнердің түрлерін және неден жасалғанын жаз. Запиши виды рукоделья и из чего их делали.
№ Қолөнердің түрлері Неден жасалған ?
1 Киіз басу, сырмақ жасау Қойдың, түйенің жүнінен жасаған .
2
3
4
5
(4ұпай)
Ә) Сөйлемдерді толықтырып жаз. Дополни предложения .
1. Зергелер әшекейлерді , жасаған.
2. Әжелеріміз жүннен , басып, тоқыған.
3. Шеберлер ағаштан , , жасаған.