Начиная с 2016 года, в Казахстане появился новый праздник – День благодарности, установленный указом Президента Республики №173 от 14 января 2016 года. Этим же документом утверждена и дата его официального ежегодного празднования – 1 марта. С инициативой учреждения данного Дня выступил сам Президент Казахстана – Нурсултан Назарбаев. В своей речи на 22-й сессии Ассамблеи народа Казахстана (АНК) в апреле 2015 года, в рамках празднования её 20-летия, он предложил отмечать День благодарности в Республике. А день создания АНК – 1 марта – выбрать в качестве даты праздника, когда «народы страны могут поблагодарить друг друга и казахов за терпимость и гостеприимство в те годы, когда многие народы были депортированы в страну». «Этот день может стать ярким праздником милосердия, дружбы и любви всех казахстанцев друг к другу», – сказал тогда глава государства.
Кстати, сама Ассамблея народа Казахстана занимает центральное место в системе государственной национальной политики, она включает в себя более 800 этнокультурных объединений. Её председателем является Президент Республики, а сессия – высшим органом, решения которого обязательны к рассмотрению всеми госструктурами. За время своей работы, с 1995 года, АНК стала координатором работы центральных и местных исполнительных органов власти по вопросам межэтнического развития. Эта деятельность охватывает информационные, образовательные, воспитательные, правовые, а также международные аспекты обеспечения межэтнического согласия. Не секрет, что современная многонациональная семья Казахстана – это результат нескольких миграционных волн, вызванных политикой Советской власти, когда в Республику в разные годы были депортированы целые народы. И представителей этих народов, по словам Назарбаева, выгружали из вагонов прямо в голой степи, а казахские семьи, сами находившиеся в крайней нужде, принимали их в свои саманные дома. Так, только в начале 20 века в Казахстан прибыло 1,1 млн. человек из России, Украины и Белорусии, в 1930-е годы в ходе коллективизации сюда было сослано 250 тысяч раскулаченных крестьян, и ещё порядка 1,2 млн. человек со всех уголков СССР переселено на строительство промышленных объектов. И то, как все эти люди смогли устроиться и выжить – огромная заслуга всего народа Казахстана. Поэтому учреждение данного праздника – это дань уважения и благодарности всех этносов друг другу и к казахам, проявившим милосердие и принявшим этих людей как родных. «Помни и гордись своей историей» – это один из основных посылов праздника. А одна из целей данного Дня – воспитание у подрастающего поколения граждан чувства толерантности, дружелюбия и уважения друг друга, а также – укрепление межэтнического согласия и межнациональных уз в Казахстане. В современном мире глобализация стирает границы, миллионы людей на планете числятся мигрантами. Поэтому в текущем столетии главным экзаменом для народов станет экзамен на толерантность.
Ел мен жер тағдыры екіталай күйге түскенде қолына ер-азаматтармен бірге қару алып, ұрыс даласында атой салған қазақтың батыр қыздары мен аналарының көп болғаны қарт тарихтың еншісінде жатқан хақ ақпар. Бүгінде оларды дәріптеу былай тұрсын, есімін ұран еткендердің қатары мол. Бұл анасын ардақтаған текті ел үшін зор мәртебе, үлкен қуаныш болса керек-ті.
Қазақ қыздарының әрбірінің бойында қайсарлық пен батылдық, жанарында жалын бар. Олардың осындай қайсарлығы мәңгі өшпес алаумен тең. Үндінің Дели сұлтандығының басын XIII ғасырда қарумен қосқан Рәзия патшайымның да шыққан тегі қыпшақ екені белгілі болды, яғни, түбі қазақ деген сөз. Сондықтан да батыр аналарымыз жайлы тарихтың тереңінен мейлінше сыр суыртпақтауға болады. Домалақ ана, Қызай ана, Жанат, Қарқабар, Алтыншаш, Әлпеш, Момын аналар, Айсары, Таңсұлу, Айтолқын арулар, Ақбикеш, Мақпал, Бопай ханымдар, Айша бибі, Рабиға бегім, Қарашаш, Еңлік, Баян сұлу сынды қазақтың батыр қыздары мен аналары том-том еңбектер жазуға лайық.
Атақты Қабанбай батырдың жары Гауһар өте ақылды, тапқыр жан болған деседі. Соғыста әртүрлі тәсіл ойлап таба білген. Мәселен, түйенің өркешіне найза байлап соғыс алаңына алып келгенде жау жағы қазақтарға қосымша әскер келді деп қаша жөнелген екен. Осындай тәсілдерді соғыс үстінде таба білуімен ерекшеленген Гауһар мәңгі ел есінде.
Назым – Қаракерей Қабанбай мен Гауһардың қызы. Қаһарман қыз сан рет жау әскерін талқандап, әкесімен бірге қазақ-жоңғар соғысына қатысып, елін қорғаған оның ерлігі елге аңыз болып тараған.
Ақбикеш жауды алыстан көретін қырағылығымен танылған қыз екен. Соғыста жау жасағын бақылап, оның бағытын хабарлап отырған. Тіпті, жау бағытын анықтау үшін Қаратау өңіріне биік мұнара салдыртқан. Талай ұрыста қапы қалып, әбден өшіккен жау Ақбикешті қолға түсіріп, қырағы көздерін ойып тастаған көрінеді. Қаратаудағы «Ақбикеш мұнарасы» осы батырдың құрметіне аталған.
Ботагөз батыр – Есет баһадүрдің қызы. 1742 жылы Орынборға кеткенде елін қалмақтар шауып, жылқыны айдап алып кетеді. Сол тұста 150 сарбазды бастап барған Ботагөз жау әскерін тас-талқан етіп, тірі қалғанын тұтқынға алып жеңіспен оралған. Қыз бастаған қолдан ойсырай жеңілгенін естіген қалмақ қолбасшысы бас сауғалап үлгерген негізгі әскерді қатаң жазалаған екен.
Бопай батыр – Кенесары ханның қарындасы. 1837-1847 жылдары Ресей отаршылдығына қарсы жүргізілген көтеріліске қатысқан ол 600-ден астам сарбазды басқарған. Бірнеше рет тұтқынға түссе де ебін тауып құтылып отырған Бопай батыр сарбаздарды азық-түлік, қару-жарақ, киім-кешекпен қамтамасыз етуде айрықша қажыр-қайрат көрсеткен. Барлық істе табандылығымен, ақыл-парасатымен танылып отырған қазақ елінің мақтанышы, ардақты анасы.
Бақты батыр – әкесі жаужүрек болған текті жердің қызы. Алаш арыстарының бірі Мұстафа Шоқайдың әжесі. Бақты әкесімен бірге Түркістанды жаулаушы орыс отаршылдарына қарсы барлаушылық қызмет атқарған.
Міне, қазақтың осындай жаужүрек батыр қыздары мен аналары ел тарихын қалауда, елдігімізді берік етіп, мемлекетімізді құруда айрықша үлес қоса білген. Біз сондай-ақ Мәншүк Мәметова, Әлия Молдағұлова, Хиуаз Доспанова сынды майдангерлерді, Ләззат пен Сабирадай қайсар қыздарымызды атаусыз қалдыра алмаймыз. Олар да кешегі батыр аналардың жолын жалғаған, елдігіміз үшін, өр рухымыз үшін аянбай күрескен намысшыл аруларымыз еді. Сол намысты да рухты қыздарымыз бен аналарымыздың ізбасарлары егемен елден көптеп шыға бергей.
Кстати, сама Ассамблея народа Казахстана занимает центральное место в системе государственной национальной политики, она включает в себя более 800 этнокультурных объединений. Её председателем является Президент Республики, а сессия – высшим органом, решения которого обязательны к рассмотрению всеми госструктурами. За время своей работы, с 1995 года, АНК стала координатором работы центральных и местных исполнительных органов власти по вопросам межэтнического развития. Эта деятельность охватывает информационные, образовательные, воспитательные, правовые, а также международные аспекты обеспечения межэтнического согласия. Не секрет, что современная многонациональная семья Казахстана – это результат нескольких миграционных волн, вызванных политикой Советской власти, когда в Республику в разные годы были депортированы целые народы. И представителей этих народов, по словам Назарбаева, выгружали из вагонов прямо в голой степи, а казахские семьи, сами находившиеся в крайней нужде, принимали их в свои саманные дома. Так, только в начале 20 века в Казахстан прибыло 1,1 млн. человек из России, Украины и Белорусии, в 1930-е годы в ходе коллективизации сюда было сослано 250 тысяч раскулаченных крестьян, и ещё порядка 1,2 млн. человек со всех уголков СССР переселено на строительство промышленных объектов. И то, как все эти люди смогли устроиться и выжить – огромная заслуга всего народа Казахстана. Поэтому учреждение данного праздника – это дань уважения и благодарности всех этносов друг другу и к казахам, проявившим милосердие и принявшим этих людей как родных. «Помни и гордись своей историей» – это один из основных посылов праздника. А одна из целей данного Дня – воспитание у подрастающего поколения граждан чувства толерантности, дружелюбия и уважения друг друга, а также – укрепление межэтнического согласия и межнациональных уз в Казахстане. В современном мире глобализация стирает границы, миллионы людей на планете числятся мигрантами. Поэтому в текущем столетии главным экзаменом для народов станет экзамен на толерантность.
Выбери что тебе самое основное
Ел мен жер тағдыры екіталай күйге түскенде қолына ер-азаматтармен бірге қару алып, ұрыс даласында атой салған қазақтың батыр қыздары мен аналарының көп болғаны қарт тарихтың еншісінде жатқан хақ ақпар. Бүгінде оларды дәріптеу былай тұрсын, есімін ұран еткендердің қатары мол. Бұл анасын ардақтаған текті ел үшін зор мәртебе, үлкен қуаныш болса керек-ті.
Қазақ қыздарының әрбірінің бойында қайсарлық пен батылдық, жанарында жалын бар. Олардың осындай қайсарлығы мәңгі өшпес алаумен тең. Үндінің Дели сұлтандығының басын XIII ғасырда қарумен қосқан Рәзия патшайымның да шыққан тегі қыпшақ екені белгілі болды, яғни, түбі қазақ деген сөз. Сондықтан да батыр аналарымыз жайлы тарихтың тереңінен мейлінше сыр суыртпақтауға болады. Домалақ ана, Қызай ана, Жанат, Қарқабар, Алтыншаш, Әлпеш, Момын аналар, Айсары, Таңсұлу, Айтолқын арулар, Ақбикеш, Мақпал, Бопай ханымдар, Айша бибі, Рабиға бегім, Қарашаш, Еңлік, Баян сұлу сынды қазақтың батыр қыздары мен аналары том-том еңбектер жазуға лайық.
Атақты Қабанбай батырдың жары Гауһар өте ақылды, тапқыр жан болған деседі. Соғыста әртүрлі тәсіл ойлап таба білген. Мәселен, түйенің өркешіне найза байлап соғыс алаңына алып келгенде жау жағы қазақтарға қосымша әскер келді деп қаша жөнелген екен. Осындай тәсілдерді соғыс үстінде таба білуімен ерекшеленген Гауһар мәңгі ел есінде.
Назым – Қаракерей Қабанбай мен Гауһардың қызы. Қаһарман қыз сан рет жау әскерін талқандап, әкесімен бірге қазақ-жоңғар соғысына қатысып, елін қорғаған оның ерлігі елге аңыз болып тараған.
Ақбикеш жауды алыстан көретін қырағылығымен танылған қыз екен. Соғыста жау жасағын бақылап, оның бағытын хабарлап отырған. Тіпті, жау бағытын анықтау үшін Қаратау өңіріне биік мұнара салдыртқан. Талай ұрыста қапы қалып, әбден өшіккен жау Ақбикешті қолға түсіріп, қырағы көздерін ойып тастаған көрінеді. Қаратаудағы «Ақбикеш мұнарасы» осы батырдың құрметіне аталған.
Ботагөз батыр – Есет баһадүрдің қызы. 1742 жылы Орынборға кеткенде елін қалмақтар шауып, жылқыны айдап алып кетеді. Сол тұста 150 сарбазды бастап барған Ботагөз жау әскерін тас-талқан етіп, тірі қалғанын тұтқынға алып жеңіспен оралған. Қыз бастаған қолдан ойсырай жеңілгенін естіген қалмақ қолбасшысы бас сауғалап үлгерген негізгі әскерді қатаң жазалаған екен.
Бопай батыр – Кенесары ханның қарындасы. 1837-1847 жылдары Ресей отаршылдығына қарсы жүргізілген көтеріліске қатысқан ол 600-ден астам сарбазды басқарған. Бірнеше рет тұтқынға түссе де ебін тауып құтылып отырған Бопай батыр сарбаздарды азық-түлік, қару-жарақ, киім-кешекпен қамтамасыз етуде айрықша қажыр-қайрат көрсеткен. Барлық істе табандылығымен, ақыл-парасатымен танылып отырған қазақ елінің мақтанышы, ардақты анасы.
Бақты батыр – әкесі жаужүрек болған текті жердің қызы. Алаш арыстарының бірі Мұстафа Шоқайдың әжесі. Бақты әкесімен бірге Түркістанды жаулаушы орыс отаршылдарына қарсы барлаушылық қызмет атқарған.
Міне, қазақтың осындай жаужүрек батыр қыздары мен аналары ел тарихын қалауда, елдігімізді берік етіп, мемлекетімізді құруда айрықша үлес қоса білген. Біз сондай-ақ Мәншүк Мәметова, Әлия Молдағұлова, Хиуаз Доспанова сынды майдангерлерді, Ләззат пен Сабирадай қайсар қыздарымызды атаусыз қалдыра алмаймыз. Олар да кешегі батыр аналардың жолын жалғаған, елдігіміз үшін, өр рухымыз үшін аянбай күрескен намысшыл аруларымыз еді. Сол намысты да рухты қыздарымыз бен аналарымыздың ізбасарлары егемен елден көптеп шыға бергей.