Оpiggyugrs

07.10.2022 10:21 •  Қазақ тiлi

Александрия кітапханасы өртенген жылдан 1220 жылға дейін 830 жыл Отырар кітапханасы әлемдегі ең үлкен кітапхана болған » деп қорытындылайды профессор Ерeнғайып Омаров . Өкінішке қарай даңқты бабаларымыздың мыңдаған жылдың тарихымен , ғылым , білім , өнердегі жетістіктерінің алтын қоры сақталған осы кітапхана түгі қалмай жойылып кетіпті Жер түбіндегі мысырлық ғалым Птоломей болмаса біз де ондай кітапхана болғанын білмес те едік . Осы кітапханадан білім алған , бүкіл әлем мойындаған Әбу - Насыр әл - Фараби туралы деректерді де тек соңғы кезде алыс шетел деректерінен таптық . Отырардын өзінде әл - Фарабиден де білімі жоғары , оған білім үйреткен талай ғалымдардың болуы да мүмкін . Себебі Отырар кітапханасын әл - Фараби жинамағаны айтпаса да түсінікті . Бұл кітапханада жүздеген жылдар бойы қаншама ғалымдар еңбек етті . Ол заманда кітаптың өте қымбат тұратынын ескерсек , бұл кітапхананы жинауға мол қаржы кеткені анық . Ол кітаптарды сатып алу , жинақтаудан басқа осы кітаптарды сақтайтын үлкен кітапхана ғимараты және ондағы жұмыс істейтін ғалымдарды қаржыландыру қала бюджетіне оңайға түспесе керек . Бұндай шығынды кішігірім қалалардың көтере алмасы белгілі . Осындай үлкен кітапхананы IX ғасырда әлемнің жарты бөлігінен байлық тоқтаусыз құйылып жатқан Бағдат халифтері жинақтаған . Халиф әл - Мамун ( 813-833ж . ) Бағдат қаласында « Байт Әл - Хакма » ( Даналық үйі ) атты ғалымдар үйін ашып , дүниенің түкпір - түкпірінен ғалымдар шақырып кітапхана қорын әзірлеген . Обсерватория ашқан . Кейін Бағдатта өте үлкен кітапхана жинақтаған . Бұл « Даналық үйінде » Орта Азияның , гректің , парсының , Мысырдың көптеген ғалымдары жұмыс жасады . Солардың еңбегінің арқасында кейін « араб өркениеті » деген түсінік пайда болды . « Даналық үйінде » ең бірінші болып Орта азиялық математик Әл - Хорезми басшылық жасады . Әбу Насыр әл - Фараби де Бағдат халифiнiң шақыртуымен Бағдатқа барған . Осы кездегі Бағдат Халифiнiң басты уәзірлері Фараб қаласынан болған деген дерек бар . Халифке ақыл қосатын уәзірлердің тек білімді , қабілетті адамдардан жиналатынын ескерсек , Фараб қаласының бұл заманда ғылым - білім , мәдениеті өте жоғары қала болғаны айтпаса да түсінікті . Ғылым - білімде осындай үлкен жетістікке жеткен Фараб - Отырар қаласының негізгі табыс көзі сауда деп білеміз Кейін ғалымдар « Ұлы Жібек жолы » деп атаған үлкен сауда жолының күре тамырында орналасқан қаланың табысы жоғары қала болғаны даусыз . Көрсетілген X ғасырларда кітапхананың жоғарғы маңызға ие болды . Отырар кітапханасында әл - Фараби еңбек етт этинем тез швгарип берин дерш ​