АЛЫН ОҚЫЛЫМ -тапсырма . Мәтінді тыңда , оқы . - Табиғатқа қараңдаршы . Табиғатта зор жаратылған алып кеп . Зор » , - десең . нит , күшті » , - десең піл бар . « Батыл » , - десең , жолбарыс , « мықты , - десең , арыстан тұр . Бізді қоршаған дүние қайнап жатқан мұхит . Жел соғып , дауыл нетеріледі . Теңіз толқып , аспанға атылады . Найзағай аспанды күркіретеді . Табиғаттың тағы басқа да толып жатқан зор , өлшеусіз мықты , мейірімсіз күштері көп . Бұл керемет күштерге адам қалай қарсы келмек ?! Ертедегі адамдар табиғаттың сырын үйренуді армандады . Оны тану үшін зерттеу жүргізді , керегін алу үшін еңбек етті . Еңбегін жеңілдету үшін еңбек құралдарын ойлап тапты . Міне , адамның кәсіпке , мамандыққа бейімделуі содан басталды . Жаратылыстың алi бiзге ашпаған сыры өте көп . Біз бар мүмкіндігіміз ді әртүрлі салада дамытуымыз керек . Бұл - білімді , білікті , жақсы маман Табиғаттың өзі ұлы , оның сырын тапқан адам одан да ұлы , деді Табиғатұмарлар үйірмесінің жетекшісі - Хасен мұғалім А. Машанов болуды талап етеді 5 - тапсырма . Сөздіктің көмегімен мәтіндегі қою қаріппен жазылған сөздердің мағынасын анықта . Жаз .
Тойдың болғанынан боладысы қызық.
Қой жүрген жер береке,
Қыз жүрген жер мереке.
Мысық та жолбарысша қуанады.
Жылағанды сұрама, күлгенді сұра.
Ақын мен әнші адамзаттың бұлбұлы.
Батыл жігіт жол бастар,
Ақын жігіт той бастар.
Берекесіздің аулы мерекесіз.
Шақырусыз тойға барғанша,
Таяқ ал да қойға бар.
Гүлсіз болса жер мұңды,
Күлкісіз болса - ел мұңды.
Күлкі ашылған гүл,
Көңіл - шашылған нұр.
Той дегенде қу бас домалайды.
Тойға барсаң тойып бар,
Қомағайлықты қойып бар.
Тойға барсаң тойып бар,
Торқа тоның киіп бар.
Тойға барсаң бұрын бар,
Бұрын барсаң орын бар.
Сұлулық тойда керек,
Махаббат күнде керек.
Көппен көрген ұлы той.
Әшейінде ауыз жаппас,
Той дегенде өлең таппас.
Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы (1845-1904) — ақын, жазушы, қоғам қайраткері, қазіргі қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор.
Абай 10 тамыз 1845 ж. қазіргі Семей облысының Шыңғыс тауларында Қарқаралының аға сұлтаны Құнанбайдың төрт әйелінің бірінен туған. Орта жүздің Арғын тайпасының Тобықты руынан шыққан билер әулетінен. Әкесі Өскенбайұлы Құнанбай өз заманындағы атақ даңқы алысқа кеткен адамдардың бірі болған. Патша өкіметі XIX ғасырдың ортасындағы бір сайлауда оны Қарқаралы ауданының аға сұлтандығына бекіткен. Шешесі ұлжан орта жүздің Арғын тайпасынан Қаракесек руының шешендікпен, тапқырлық, әзіл әжуамен аты шыққан шаншарлардың қызы «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған. Содан бері бұл есіммен Абай тарихқа енді.
Осындай текті ортадан шыққан Құнанбай мен Ұлжаннан туған төрт ұлдың бірі Абай жастайынан ақ ерекше қабілетімен, ақылдылығымен көзге түседі. Балаға сыншы әкесі осы баласынан қатты үіт етеді. Сондықтан да ол абайды медреседе төрт жыл оқығаннан кейін, оқудан шығарып алып, қасында ұстап, ел басқару ісіне баули бастайды. Әкесінің төңірегінде ел жақсыларымен араласып, өз халқының рухани мәдениет жүйелерімен жете танысады. Өзі билер үлгісінде шешен сөйлеуге төселеді. Ұтымды сөзімен, әділ билігімен елге танылып, аты шығады. Көп ұзамай, жетпісінші жылдардың бас кезінде Қоңыр Көкше дейтін елге болыс болады. Билікке араласып, біраз тәжірибе жинақтағаннан кейін ол халық тұрмысындағы көлеңкелі жақтарға сәуле түсіруге күш салып бағады. Бірақ онысынан пәлендей көңіл тоятындай нәтиже шығара алмайды. Сондықтан халқына пайдалы деп тапқан істерін көркем сөзбен, әсіресе, өлеңмен насихаттамақ болады. Орыс әдебиетімен танысуы көп ықпал етеді.