Қара балта едім. Шабуымды таппай кетілдім. Асты сызылған сөздердегі кейіпкердің көңіл күйі [2]
A) Өкініш
B) Сүйініш
C) Шарасыздық
D)Таңырқау
E) Кектену
F) Күйініш
G) Ашулану
H)Таңдану
4. «Кенесары-Наурызбай» дастанына арқау болған оқиғалар [2]
A) Ел азаттығы мен тәуелсіздігін аңсау
B) Жер сатуға шыққан қарсылық үн
C) Қалмақ-қазақ арасындағы жорықтар
D) Қазақ пен қырғыз арасындағы шиеленіс
E) Әр рудың сұлтандары арасындағы тартыс
F) Хан Кене мен Наурызбайдың ерлігін паш ету
G) Шаруалар көтерілісінің шығуына байланысты
H) Ру арасындағы тартыстар мен шайқастар
5. «Кенесары-Наурызбай» дастанынан алынған үзінділер [2]
A) Кең дүнием тар болды, Қанатым сынды қайрылып...
B) Жыраға басын түсіріп, Жылғадан қанын ағызып,
C) Өздеріңдей хандарды, Осылай бір қылсам деп едім!
D) Ежелгі дұшпан ел болмас, Етектен кесіп жең болмас!
E) Қолына тиді қырғыздың, Рүстемнің жазған қағазы ...
F) Еңсесі биік ақ орда -Еріксіз кірсем деп едім.
G) Қай қазақтан кем едім? Бір қазақпен тең едім.
H) Қобызы қалды байлаулы, Қосшысының жанында...
1 тапсырма. Төменде берілген кейіпкерлердің сөздерін сәйкестендіріңіз. [2]
1 Ханның киген кіреуке -
Үстіме кисем деп едім. Кенесары
2 Әттеген-ай, әттеген деп, Бармағын кесе шайнады... Махамбет
3 Күндердің күні болғанда, Бас кесермін жасырман... Наурызбай
4 Махамбет
Басыма үлкен іс түсіп, Бастан ауыр күш түсіп, Дүнием менің тар болды...
3- тапсырма. «Ыстықкөл күнделігінде» Шоқан сапары туралы егжей-тегжейлі жазып отырған. Ол күнделігі кейіннен үлкен зерттеу еңбектерін жазуға өзге ғалымдарға таптырмас ақпарат болды. Осы ақпаратты негізге ала отырып, Шоқанның бойынан табылатын ерекше қасиеттер туралы 2-3 сөйлеммен өз ойыңызды беріңіз
[2 ]
4- тапсырма. «Кенесары-Наурызбай» дастанында Кенсары қолының жеңіліс табуының себебін өзіндік көзқарас тұрғысынан түсіндіріп, мысалдар арқылы 2-3 сөйлеммен дәлелдеңіз.
5- тапсырма. Тақырыптардың бірін таңдап, эссе жазыңыз. Эсседе ұрпақтар сабақтастығына, шығарманың жаңашылдығына өз көзқарасыңызды білдіріңіз. [6]
1. Махамбет жырлары ұлтын сүйген кеудеден жалын болып атылған, отты жырлар екені мәлім. Алайда, осы жырлардың қазіргі таңда өзектілігі бар ма? Өз ойыңызды жүйелеп, қазіргі ұрпақтар сабақтастығымен байланыстырып, «Махамбет жырлары және Тәуелсіз Қазақстан» тақырыбына эссе жазыңыз.
2. Шоқан өмірден тым ерте кетті, оның тағдырын «құйрықты жұлдызға» теңеп жатады. Өзінің небары 30 жыл ғұмырында артына мол мұра қалдырды. Шоқанның өзің оқыған еңбектерін негізге алып, Шоқан мұраларының қазіргі таңдағы үлесі қандай?- деген сауалға жауап бере отырып, «Жасын тағдыр жарқылы» тақырыбына эссе жазыңыз
осының біреуі болсада барма?
1. Бірінші сұрақ бойынша, маған қоятын сұрақ: "Қара балта едім. Шабуымды таппай кетілдім. Асты сызылған сөздердегі кейіпкердің көңіл күйі" сөздердің біріне сәйкес келетін сөз жауаптардың ішінде әрекеттілікті іздеп табу керек. Осындай ойдаулар ішінен тек "Күйініш" сөзі әрекеттілікті көрсетеді.
2. Екінші сұрақ бойынша, сізге берілген варианттарға байланыс жазып, негізгі дастанда оған әрекеттік тұңғыштар мен дәлелдер беріп өз ойыңызды анықтау қажет. Ал, қолмен соңғынан 2-3 сөйлеуге саладым:
- «Кенесары-Наурызбай» дастанында арқау болған оқиғалар кең дүниемізді жаңарап, оның үлгерімі мен көңіліне тексере отырып, әрекеттік дайындықты көрсету үшін барлық ұрпақтарды жорық қатынау керектігін ойлайды.
- Қарсылықтарын пайдаланып «Жер сатуға шыққан қарсылық үн» оқиғасы әрекеттік ойлап табылады.
- Қалмақ-қазақ махаббатының алып жатқаны «Қалмақ-қазақ арасындағы жорықтар» даставы көңілін байланысқа абдан тазарады.
- Қазақ пен қырғызлар арасыныйң өзгерістерін көрсету үшін «Қазақ пен қырғыз арасындағы шиеленіс» даставы лагерінен тәуелсіздік деген понятын байланыстырады.
- Жеңілдіктерден дамыны жады қалқан «Әр рудың сұлтандары арасындағы тартыс» даставы көңілін анықтау мен айтысу үшін ұйымау керектілігін көрсетеді.
- Наурызбай мен Кенесарының үлегіне пайда болатын болашақ параметрлерін көрсету мүмкіндігі «Хан Кене мен Наурызбайдың ерлігін паш ету» даставы арқылы жасалса болады.
- Қазіргі заманда нысана күнде көтеруімен байланысты «Шаруалар көтерілісінің шығуына байланысты» жол жасалады.
- Ру арасында жақсы көмек «Ру арасындағы тартыстар мен шайқастар» даставы арқылы жасалуы мүмкін.
3. Үшінші тапсырма бойынша, Шоқан сапары туралы жазбаша қорындау жасап, Шоқанның бойындаш органдар арқылы 2-3 сөйлемді түсіндеру керек.
4. Төртінші тапсырма бойынша, сізге берілген дастанға сәйкес кездесетін мысалдар берілген болуы қажет. Оларды пайдаланып, Кенесары қолының жеңіліс табуына әрекеттік тұңғыштармен дәлелдеп, 2-3 сөйлеммен дәлелдеңіз.
5. Бесінші тапсырма бойынша, тақырыпты таңдаңыз және анықтауларды эссе форматында жазыңыз. Эсседе ұрпақтар сабақтастығына және шығарманың жаңашылдығына сәйкес көзқарасыңызды анықтаңыз.
6. Соңғы сұрақ бойынша, барма. Сіз сұрақтың шешімімізде таңбалау