«Ғарышқа саяхат» ортақ тақырыбы бойынша жиынтық бағалау
1-нұсқа
1-тапсырма
Мәтінді тыңдаңыз. Мазмұны бойынша апсырмаларды орындаңыз,
Ғарышкерлер туралы қызықты мәліметтер
Тоқтар Әубәкіров – қазақтан шыққан тұңғыш ғарышкер, ұпқып. Талгат
Мұсабаев – қазақстанның екінші ғарышкері. Айдын Айымбетов - 1972 жылы
27 шілдеде дүниеге келген,
Тоқтар Әубәкіров ғарышта 8 күн, Талғат Мұсабаен 341, ал Айдын
Айымбетов 10 күн болған.
Үш ғарышкерге де, еңбек сіңірген үшін, көрсеткен батырлығы мен ерлiп
үшін «Халық қаһарманы» атағы берілген.
Тіпті, Тоқтар Әубәкіров пен Айдын Айымбетовтың туған күндері де бір
күнде. Екі ғарышкеріміз де Армавир жоғары әскери ұшқыштар училищесінің
түлектері. Ең кызықтысы, ғарышкерлерге арналған тіс пастасын жеуге болады.
(https://baribar.kz сайтынан)
1) Талғат Мұсабаев – кім?
2) Мәтін бойынша сөйлемдерді толықтырыңыз.
• Тоқтар Әубәкіров -
• Ең қызықтысы —
2-тапсырма
Берілген сөздерге қарама-қарсы мағыналы сөздерді тауып айт.
Күшті, батыл, ақылды.
Оларды қатыстырып «Қазақтың үш кыраны» тақырыбында сөйле.
Берілген сөздерге қарама-қарсы мағыналы сөздерді тауып айт.
Мықты, беделді, кушті, батыл, ақылды.
Оларды қатыстырып «Қазақтың үш қыраны» тақырыбында сөйле.
3-
-тапсырма. Мәтінді түсініп оқы. Қою қаріппен берілген сөздердің
мағынасын анықта. Мәтінде қандай мәселе көтерілгенін айтып, стихи
анықта.
Қазақстан — мұнайлы мемлекет. Мұнай қоры еліміздің батыс бөлігіне
орналасқан. Жыл сайын 32 миллион тонна мұнай өндіріледі. Жаһанда ме
най өндіруден 18-орында. Қазақстанда мұнай құбырын 10 000 шақырым
дейін жүргізген. Мұнай өндіретін 32 стансы жұмыс істейді.
Батыста мұнай кені бар екенін қазақтар ертеде білген. Олар мұнай
адамның, малдың жарасын емдеген. Алғаш бұрғылау жұмыстары Батыс
тағы Қарашұңғыл жерінде жүргізілген. 1899 жылы 40 метр тереңдікте
алғаш мұнай бұрқағы атқылаған. Осы кезден бастап Ұлы дала елінде мұнай
өндірісі басталды. Ал Доссорда 1911 жылы 226 метр тереңдіктен мұнай бр.
Қағы атқылаған. Осы жерде Қазақстандағы алғаш мұнай өндіру өнеркәсіб
басталды.
1985 жылды Атырау облысы Құлсары қаласында тосын оқиға бол
ды. №37-ұңғымада қатты қысымнан мұнай өндіретін құралдың бір бөліп
жұлынады. Ауаға мұнаймен бірге улы газ атқылаған. Өрт болып, от
бұрқақ 40-50 метрге көтерілген. Жердегі өртті орбитадан ғарышкерлер 2
көрген. Қыс мезгілінде өрттен бірнеше километр жер жылынып, жерге ш
шыққан. Бұл өртті бір жылдан кейін әрең сөндірген. Қазір мамандар мұнд
Экологиялық апаттың алдын алады.
Туған жер адам өмірінде киелі орын алады. Осы жер оны өткенімен және болашағымен байланыстырады. Ата-баларымыз найзаның ұшымен, білектің күшімен сақтап бізге аманат етіп қалдырған асыл қазынаны көзіміздің қарашығындай сақтауымыз қажет. Жыраулар жырлаған, ақындар өлең арнаған, суретшілер сурет арқылы туған жердің әсемдігін, олар үшін аса қымбат екендігін көрсетуге тырысқан. Туған жеріміздің топырағы, асқар таулары мен өзен-көлдері, даласы өте қажет екенін, сол үшін туған жерімізді құрметтеу, қорғау біз үшін міндет екенін естен шығармауымыз қажет. Бір сәт көзімізді жұмып туған жерімізді ойға алатын болсақ, ең алдымен ата-ана, бауырларымыз және достарымыз еске түседі. Себебі туған жер ол адамның шағын Отаны. Самал желімен, балалық шақтағы естеліктерімен, ата-апаларының қызықты әңгімелерімен байланыстырады. Халықта «Туған жердің жусаны жұпар», – деп бекерден айтылмаған. Әрбір тас, әрбір гүлі, бәрі-бәрі адам үшін ыстық болып тұрады. Сонымен қатар бабаларымыз қалдырған туған жерге байланысты керемет мақалдар көп.