Өзен дегеніміз – табиғи жолмен пайда болған, ойпаңмен ағатын су.
Жер бетінде өзендер көп. Олардың бірі жазықты бойлай кең жазылып, баяу ағады. Екінші бірі тастан-тасқа секіре буырқанып , көбік шашып жатады.
Өзеннің ағып шығатын жері оның бастауы деп аталады.
Өзен жер бетінің еңістігіне сәйкес ылдиға қарай ағады. Оған жолшыбай басқа шағын өзендер келіп қосылады.Негізгі өзенге жолда қосылатын өзендер оның саласы болып табылады. Ағыс бағытына қарап тұрғаныңда оң қол жағың – өзеннің оң жағасы , сол қол жағың сол жағасы болып табылады.Осыған сәйкес салалар да оң және сол болып бөлінеді. Мысалы,Есіл өзені –Ертістің сол жақ саласы , ал Арыс-Сырдарияның оң жақ саласы .
Өзен көлге немесе теңізге барып құяды.Осымен бірге шөлді аймақта құмға барып сіңіп кететін өзендер де бар. Өзеннің құяр жері оның сағасы деп аталады.
Өзендердің ағысының жылдамдығы сағасына банғанда төмендейді,
Сөйтіп онда тосқындар жиналып, өзен сағасы тармаққа бөлінеді, яғни атырау пайда болады.
Өзен бастауынан бастап сағасына дейін әрі кең, әрі ұзынша ойыс алқапты бойлап ағады. Бұл – өзеннің аңғары. Аңғардың табынындағы өзен суы ағып жататын ойыс арна деп аталады.Су тасыған кезде өзен арнасынан асып, аңғардың іргелес жайдақ бөлігін басады.Аңғардың өзен тасығанда су басатын бөлігі жайылма деп аталады.Оның ені ағын өзендерде 3-4 ь ғана болады.Ал Обь сияқты ірі өзендерде 30-40 километрге дейін барады.Жайылма өзен тосқындарынан тұрады. Ылғалдың молдығына байланысты онда жайқалған шалғын өсімдігі өседі.Жайылма шалғыны пішен дайындауға, мал жайылымына пайдаланылады.
Құмырсқа – жай ғана жәндік емес, одан бөлектеу дүние. ол - жер бетінде ең көп кездесетін жәндік. бір қазақстанның өзінде 200 - дей түрі бар. олар алып жер бетіндегі ең көне жәндік түрі. пайда болған уақыты 25 миллион жыл деп есептелінеді. құмырсқа тіршілігі – ғылыми маңызы бар, ерекше құбылыс. құмырсқалар – еңбекқор жәндік. күз аяғы болып, қысқа қамдану жұмыстарына қызу кіріседі. жұмыс бітіп жатса, маусым соңын той-томалақпен атап өтуге құмырсқалар да қарсы емес. мұндай кездері бір илеуден екінші илеуге қонаққа кетіп бара жатқан құмырсқалар көшін жиі байқауға болады.
Өзен дегеніміз – табиғи жолмен пайда болған, ойпаңмен ағатын су.
Жер бетінде өзендер көп. Олардың бірі жазықты бойлай кең жазылып, баяу ағады. Екінші бірі тастан-тасқа секіре буырқанып , көбік шашып жатады.
Өзеннің ағып шығатын жері оның бастауы деп аталады.
Өзен жер бетінің еңістігіне сәйкес ылдиға қарай ағады. Оған жолшыбай басқа шағын өзендер келіп қосылады.Негізгі өзенге жолда қосылатын өзендер оның саласы болып табылады. Ағыс бағытына қарап тұрғаныңда оң қол жағың – өзеннің оң жағасы , сол қол жағың сол жағасы болып табылады.Осыған сәйкес салалар да оң және сол болып бөлінеді. Мысалы,Есіл өзені –Ертістің сол жақ саласы , ал Арыс-Сырдарияның оң жақ саласы .
Өзен көлге немесе теңізге барып құяды.Осымен бірге шөлді аймақта құмға барып сіңіп кететін өзендер де бар. Өзеннің құяр жері оның сағасы деп аталады.
Өзендердің ағысының жылдамдығы сағасына банғанда төмендейді,
Сөйтіп онда тосқындар жиналып, өзен сағасы тармаққа бөлінеді, яғни атырау пайда болады.
Өзен бастауынан бастап сағасына дейін әрі кең, әрі ұзынша ойыс алқапты бойлап ағады. Бұл – өзеннің аңғары. Аңғардың табынындағы өзен суы ағып жататын ойыс арна деп аталады.Су тасыған кезде өзен арнасынан асып, аңғардың іргелес жайдақ бөлігін басады.Аңғардың өзен тасығанда су басатын бөлігі жайылма деп аталады.Оның ені ағын өзендерде 3-4 ь ғана болады.Ал Обь сияқты ірі өзендерде 30-40 километрге дейін барады.Жайылма өзен тосқындарынан тұрады. Ылғалдың молдығына байланысты онда жайқалған шалғын өсімдігі өседі.Жайылма шалғыны пішен дайындауға, мал жайылымына пайдаланылады.