Арыстан бап кесенесі мен "Жібек жолы" жобасы 1. Бас зергер қандай кітап жазып жүр? *
байлық туралы
Жібек жолы туралы
кітапхана туралы
Қыпшақ өлшемдері туралы
2. Ескерткіштің (Арыстан бап кесенесі) қандай ерекшелігі бар? *
тұғыр не тіреу қойылмаған
қабырғалары оюланған
қабырғалары күміспен әрленген
алтынмен апталған
3. Сөйлемді оқып, толықтырДүкенбай Досжан "Жібек жолы" романында оқырманды қыпшақтардың ... , ... өнерімен таныстырды. *
тарихы, тұрмыс-тіршілігі
өнері, мәдениеті
тарихы, мәдениеті
сауда-саттық, мәдениеті
4. Дүкенбай Досжанның "Жібек жолы" романы қай қалада екінші рет жарық көрді? *
Берлин
Будапешт
Мәскеу
Алматы.
5. Мәтінге сәйкес келетін ақпаратты табыңыз.Дүкенбай Досжан "Жібек жолы" романында Арыстан бап кесенесін суреттеген. Арыстан бап Қожа Ахмет Ясауидің ұстазы болған.Ол бірнеше тілді жақсы білген. Арыстан бап кесенесіне адамдар көп барады.Ол-тарихи ескерткіш. *
"Жібек жолы" романында Арыстан бап кесенесі сөз болған.
Арыстан бап көп тіл білмеген.
Қожа Ахмет Ясауи туралы айтылған.
Ескерткішке адам аз барады.
6. Мәтінге сәйкес келмейтін ақпаратты табыңыз. "Жібек жолы" біздің дәуірімізге дейінгі II ғасырдан бастап, XVI ғасырға дейін қолданылған сауда жолы. Қытайдың жібегі осы жолмен тасымалданған. Сондықтан ол "Жібек жолы" деп аталған. Бұл жол Қытайдың орталығынан басталған. Ол қазақтың кең даласын басып өтіп,Самарқан, Бағдат қалалары арқылы Жерорта теңізіне дейін созылып жатқан. Оның жалпы ұзындығы 7 мың шақырымға жеткен. "Ұлы жібек жолы" арқылы кілемдер мен маталар,асыл тастар, әртүрлі жемістер әкелінген. Алайда,басты тауар-жібек мата болған. *
Жібек жолы арқылы ыдыстар мен ділдалар сатылған.
Қытайдың жібегі осы жолмен тасымалданған.
Оның жалпы ұзындығы 7 мың шақырымға жеткен.
Жібек жолы арқылы тасымалданған басты тауар-жібек мата болған.
7. Мәтінде жауабы бар сұрақты табыңыз. "Жібек жолы" біздің дәуірімізге дейінгі II ғасырдан бастап, XVI ғасырға дейін қолданылған сауда жолы. Қытайдың жібегі осы жолмен тасымалданған. Сондықтан ол "Жібек жолы" деп аталған. Бұл жол Қытайдың орталығынан басталған. Ол қазақтың кең даласын басып өтіп,Самарқан, Бағдат қалалары арқылы Жерорта теңізіне дейін созылып жатқан. Оның жалпы ұзындығы 7 мың шақырымға жеткен. "Ұлы жібек жолы" арқылы кілемдер мен маталар,асыл тастар, әртүрлі жемістер әкелінген. Алайда,басты тауар-жібек мата болған. *
"Ұлы Жібек жолы" арқылы Еуропаға не тарады?
Бұл жолдың қандай маңызы болды?
"Ұлы Жібек жолы" қай ғасырда болған?
Қазіргі кезде "Ұлы Жібек жолы" бар ма?
8. Мәтінде жауабы бар сұрақты табыңыз.Әуелі кітаптар қапталып, буылды,сыртынан ылғал өтпейтіндей етіп терімен оралды,орамдарды қыш құмыраға тоғытты; қыш құмыраның аузы сазбен сыланды. Ең сенімді деген жігіттер әзір болған құмыраларды түйеге артып, Көкмардан мешітіне тасыды. Мешітке жеткен қыруар құмыраны жерасты келлиясына түсірді. Иланшы Қадырхан қазынаны өз қолымен жайғастырды. Таң ата Фараби кітапханасы жерасты мекеніне түгел тығылып біткен. *
Отырар қаласын бұрын қалай атаған?
Әмірші Отырардағы кітапхананы қайда жасырды?
Отырардың күйреуі туралы не білесің?
Иланшы Қадырхан кіммен жекпе-жекке шықты?
Вариант 5
9. Сәйкес жауапты табыңыз.Әуелі кітаптар қапталып, буылды,сыртынан ылғал өтпейтіндей етіп терімен оралды,орамдарды қыш құмыраға тоғытты; қыш құмыраның аузы сазбен сыланды. Ең сенімді деген жігіттер әзір болған құмыраларды түйеге артып, Көкмардан мешітіне тасыды. Мешітке жеткен қыруар құмыраны жерасты келлиясына түсірді. Иланшы Қадырхан қазынаны өз қолымен жайғастырды. Таң ата Фараби кітапханасы жерасты мекеніне түгел тығылып біткен. *
кітапхана
қыш құмыра
мешіт
жер асты
10. Сәйкес жауапты табыңыз. "Жібек жолы" біздің дәуірімізге дейінгі II ғасырдан бастап, XVI ғасырға дейін қолданылған сауда жолы. Қытайдың жібегі осы жолмен тасымалданған. Сондықтан ол "Жібек жолы" деп аталған. Бұл жол Қытайдың орталығынан басталған. Ол қазақтың кең даласын басып өтіп,Самарқан, Бағдат қалалары арқылы Жерорта теңізіне дейін созылып жатқан. Оның жалпы ұзындығы 7 мың шақырымға жеткен. "Ұлы жібек жолы" арқылы кілемдер мен маталар,асыл тастар, әртүрлі жемістер әкелінген. Алайда,басты тауар-жібек мата болған. *
жібек мата
асыл тастар
ыдыстар
жемістер
Вариант 5
12 ноября 1993 года Президент Н.А. Назарбаев подписал указ «О введении национальной валюты Республики Казахстан». Этим указом в 8 часов 15 ноября того же года была введена национальная валюта – тенге.
Разработка национальной валюты содержалась в строжайшем секрете и во многом напоминала не госзаказ, а детективный роман. Одним из главных действующих лиц его был известный архитектор и дизайнер Кайрулла Габжалелов.
В 1991 году в парламенте шло бурное обсуждение национального герба и флага. Тогда же зашла речь о национальной валюте. Были предложены первые образцы. Среди них была и банкнота с портретом первого президента Казахстана. Однако Нурсултан Абишевич отклонил проект.
27 августа 1992 года, правление Национального банка утвердило образцы купюр. А уже на следующий день Тимур Сулейменов, Мендыбай Алин, Агмысалы Дузельханов и Кайрулла Габжалелов улетели в Англию. Наши банкиры решили сотрудничать со старейшей банкнотной фабрикой Великобритании (“Харрисон и сыновья” печатает деньги почти четыреста лет). Но в тот момент никто не хотел брать на себя ответственность и заключать с договор с дизайнерами.
Специалисты-компьютерщики сканировали первоначальные рисунки и совмещали их по-особому, чтобы получался неповторимый, практически невоспроизводимый цвет. Это одна из форм защиты банкнот от подделки. Постепенно от первоначальных рисунков оставались лишь утвержденные портреты. Специальную бумагу для тенге заказали там же, в Англии, а краску изготовила швейцарская фирма - единственная в мире, выпускающая краски для банкнот.
Чтобы представить объем работы, нужно сравнение. Английский фунт рисовали шесть лет. Год-два на купюру уходит в любой стране. Все же первые банкноты создали за несколько месяцев.
Несмотря на авторитет фирмы, англичане хотели на нас, “диких”, подхалтурить. Первые отпечатанные эталонные образцы денег от одной до пяти тенге были отпечатаны как на плохом цветном принтере. Это был единственный инцидент.
Впоследствии фирма подтвердила свою репутацию. Начиная с 10-тенговой купюры качество было отменным. Самая лучшая по качеству купюра — 200 тенге. На обороте изображен мавзолей Ходжи Ахмеда Ясави, а на куполе и стенах можно прочитать суру из Корана.
Все эскизы банкнот были утверждены, и предстояло определить, сколько банкнот каждого номинала требуется. У казахстанских финансистов такого опыта не было. Поэтому они обратились к восьмидесятилетнему английскому экономисту доктору Пейну. Он запросил данные по промышленности, торговому обороту, географии, населению и вывел общую сумму. Наши все же решили перепроверить, подняли данные начиная с 1961 года. И оказалось, что англичанин попал в точку.
Он же предложил вместо “двадцатипятки” печатать 20-тенговые банкноты.
До 1997 года нарисовали и заказали последнюю, пятитысячную купюру. Кстати, не все знают, что начиная с 500-тенговой купюры надписи идут на казахском и русском языках. Нигде, кроме нашей страны, “двуязычной” национальной валюты вы не увидите.
Когда встал вопрос об оплате, в Национальном банке никто не знал, как, из каких расчетов платить за наш труд.
Вообще-то везде в мире дизайн оплачивается из расчета от 5 до 27 процентов от суммы заказа. То есть речь идет о миллионах долларов, которые получает фирма - разработчик денег. Двум же главным разработчикам выписали в 1995 году по одному миллиону тенге. За вычетом налогов они получили по шестьсот тысяч (или по десять тысяч долларов по курсу), или по сто долларов в месяц. Первоначальные расходы на поездки в Англию не считали...
В 2003 года исполнилось 10 лет со дня введения казахстанской национальной валюты - тенге. Этот срок уже достаточен для оценки исторической значимости данного события для Казахстана.
Введение собственной денежной единицы позволило Национальному банку и Правительству Республики Казахстан проводить самостоятельную экономическую и денежно-кредитную политику. Основная цель денежно-кредитной политики была определена как достижение внутренней и внешней стабильности национальной валюты.