Атаңдар. Талдау
1.
2.
Кендебайды ертегі кейіпкерлерімен салыстырыңдар.
«Венн диаграмасы» арқылы Кендебай мен Ер Төстікті, Керқұла ат
пен Ер Төстіктің аты Шалқұйрықты салыстырыңдар. («Ер Төстік»
ертегісі хрестоматияда берілген.)
26

Қасқыр  — жыртқыш аң.Басқа атаулары да белгілі: бөрі, бері.Еркек қасқыр шамамен 50 килограмм болады, ал ұрғашысы 45 кг болады. Тұрғылықты жері жердің солтүстік жарты шеңберінде өмір сүреді.

Қасқырдың өзге хайуандардан дара, олардың ешқайсысына ұқсамайтын қасиеттері көп. Оның бойындағы осындай ерекшеліктерге негізделіп айтылатын аңыздар да жетерлік. Солардың бірі-түркілердің түпнегізін көкбөрімен байланыстыруы.Қасқырлардың ішіндегі көк аспан түстес келетіндері мен ақ қасқырлар аса киелі хайуан болып есептеледі. Олардың адамдарға көрінуі де сирек. Мұндай көкбөрілермен кезіккен адам да «тегін адам емес, киелі қасиеттерге ие кісі» болып табылады.

Қасқыр — қайсар, аса сақ, қу хайуан. Қайсарлығы — оның кез келген айқаста жеңіске жеткенше не жеңіліп, демі үзілгенше шайқасуынан көрінеді. Ал аса сақ, аса қулығы әр түрлі әрекеттеріне байланысты айтылған. Бірде бір сұр қасқыр ауыл-үйдің арасына кіріп кетеді. Қиқулап қуа жөнелген топ алдында ғана келе жатқан қасқырдан демде көз жазады да қалады. Ары іздейді, бері іздейді, жоқ. Кейін артынан анықтап білсе, арлан қасқыр ауыл арасында тұрған электр желісінің бағанасын құшақтап, тікесінентік тұра қалған екен. Сұр бағана мен сұр қасқыр ешкімнің назарына да ілікпепті. Қасқырдың ақылдығына танданысқан топ, бастарын шайқаса тарқасыпты.Қазір қасқыр аса азулы, жыртқыш ретінде суреттеледі. Әлі де солай. Бұғауға көнбейтін тұз тағысының аса жыртқыштығын дәріптеудің ең көрнекті үлгісі — «Көксерек» фильмі. Мұнда қасқырдың адам үстемдігіне еш көнбейтіндігінің ең нанымды дәлелі Көксеректің баланы жарып кетуінен айқын көрініс табады. Бұл — қасқырдың мейіріммен ұстауға да көнбейтіндігінің дәлелі.Қасқыр — дала тағысы. Киелі саналатын көкбөрі тұқымына қатысты тағы бір дерек, ол — оның отбасына беріктігі. Қасқыр бір ғана отбасына ие және ол — бөлтірік тәрбиесін толықтай өз мойнына алған хайуан. Ауыздандыру, бөлтірігін көкжалға айналдыру, бәрі-бәрі — осы ата қасқырдың құзырындағы міндет. Өзге хайуандарда жоқ осы қасиеттер киелі жаратылыс иесін әр кез даралап таұрады.

Наурыз күні жер бетіне қар не жаңбыр жауса;

Наурыз-  пысыктауыш(тире точка тире точка)

күні- пысыктауыш(тире точка тире точка)

жер бетіне-пысыктауыш(тире точка тире точка)

қар не жаңбыр-бастауыш(одна линия)

жауса-баяндауыш(две линии)

 

" Нұр жауады, жыл бойы жақсы болады!" деп қуанған.

 

Нұр-бастауыш(одна линия)

Жауады- баяндауыш(две линии)                                   

жыл бойы- толықтауыш(тире тире тире)

жақсы- анықтауыш(волнистая линия)

болады-баяндауыш

қуанған-баяндауыш

 

Науырыз күні барлық адам тек жаңа киім киюге әрекет еткен.

Наурыз-  пысыктауыш(тире точка тире точка)

күні- пысыктауыш(тире точка тире точка)

барлық- анықтауыш(волнистая линия)

адам- бастауыш(одна линия)

жаңа- анықтауыш(волнистая линия)

киім- толықтауыш(тире тире тире)

киюге- толықтауыш(тире тире тире)

әрекет-     толықтауыш(тире тире тире)

еткен- баяндауыш(две линии)