АЙТЫЛЫМ 2-тапсырма. Сұрақтарға жауап бер.
• Қандай елді мекен «қала» деп аталады?
• «Қала» деген атқа ие болу үшін не назарға алынады?
• Қазақстанда неше ірі қала бар?
• Қала мен ауылдың айырмашылығы неде?
• Қалада қарбалас тіршілік нешеде басталады? Не себепті?
• Қала шулы ма? Не себепті?
Оқылым
3-тапсырма. Мәтінді оқы.
Мәтіндерге тақырып қой. Екі мәтінді салыстыр.
1. Қазақстанда қалалық мәдениет ерте ғасырлардан басталған. Ежелгі Қазақстан жерінде Отырар, Түркістан, Мерке, Аспара, Тараз, Талғар, Құлан, Құмкент, Жаркент, Сайрам, Сарайшық, Алматы және т. б. көптеген көне қалалар болған. Отырар қаласы Арыс пен Сырда-рия өзендерінің қосылған тұсында орналасқан. Ежелгі Отырар қыштан салған тамдары бар, көшелері кең, керуен кіріп-шығатын қақпалары бар көрікті қала болған. Осы қалада әлемнің екінші ұстазы — Әбу Насыр әл-Фараби туған.
Түркістан қаласы Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан. «Түркістан» сөзі «түріктер мекені» дегенді білдіреді. Түркістанда Қожа Ахмет Ясауидің кесенесі бар («Сен білесің бе?» энциклопедиясынан).
2. Алматы — әсем, арман қала. Қазіргі кезде Алматы қаласы — үлкен мегаполис. Ол күннен-күнге көркейіп, өсіп келеді. Зәулім ғимараттар ерекше әдемі.
Ауылдық жердегідей емес, Алматыда қызу тіршілік бір тоқтамайды. Мен достарыммен ойын-сауыққа барамын, отшашуды тамашалаймын. Хауызға түсемін. Мен Алматыны жақсы көремін.
Жазылым
6-тапсырма. Мәтіндегі ақпаратты «Төрт сөйлем» тәсілін пайдаланып айт.
Пікір. Мәтін бойынша пікіріңді бір сөйлеммен жаз.
Дәлел. Пікіріңді бір сөйлеммен дәлелде.
Мысал. Пікіріңді өмірмен байланыстырып, мысал келтір.
Қорытынды.Тақырып бойынша қорытынды жаз. -тапсырма. Жақшаның ішіндегі тиісті сөздерді қойып жаз
Белгілі тарихшы А .И. Левшин (1799— 1879) «Қырғыз-қазақ, немесе қырғыз-қайсақ ордалары мен далаларының сипаттамасы» деген үш бөлімнен тұратын зерттеу еңбегін жазды. Осы бірегей әрі іргелі еңбегі үшін ол «Қазақ тарихының Геродоты» деген атаққа лайықты ие болды. Автор өз зерттеуінде қазақ өлкесінің тарихы
.1830 жылы «Отечественные записки» журналында орыс офицері Б.С. Броневскийдің «Орта жүз қырғыз-қайсақтары туралы жазбалар» атты жұмысы жарияланды.
Семенов-Тян-Шанский(1827—1914) де Қазақстанды зерттеуші ірі ғалымдардың бірі болды. Ол Алтай мен Жетісудың және Қазақстанның оңтүстік өңірін зерттеуге қатысты. Ғалым «Ресей. Толық географиялық сипаттамасы» атты көп томдық серияның «Қырғыз өлкесі» және «Түркістан өлкесі» деген іргелі екі томын әзірлеуге белсене қатысты. Оларда Қазақстанның географиясы ғана емес, сонымен қатар қазақтардың тарихы, тұрмыс-тіршілігі, сауда-саттығы және шаруашылық қызметінің түрлері туралы егжей-тегжейлі мәліметтер келтірілген.
Белгілі ғалым әрі Батыс Сібірдің әкімшілік қызметкері В.В. Велъяминов-Зернов XVI—XVIII ғасырлардағы
2 мемлекеттік дума: Қазақ халқынан депутаттыққа Оралдан Б.Қаратаев, Ақмоладан Ш.Қосшығұлов, Торғайдан А.Бірімжанов, Семейден Т.Нұрекенов, Жетісудан М.Тынышбаев, Сырдариядан Т.Алдабергенов, Астраханнан Б.Құлманов сайланды. Мұсылман фракциясына 36 депутат енді.
1 мемелекеттік дума: қазақ өкілдерінен 4 депутат: А. Бірімжанов (Торғай облысы), А. Қалменов (Орал облысы), Ә. Бөкейханов (Семей облысы), Ш. Қосшығұлов (Ақмола облысы) сайланды. Алайда, қазақ депутаттарының ішінде Бірімжанов пен Қалменов қана дума жұмысына қатыса алды. Дума мүшелері қатарында қазақ жерінен тысқары өңірлерден сайланған С. Жантөрин (Уфа губ.) мен Д. Тұндыт (Астрахан губ.) сияқты қазақ азаматтары да болды.