Жаһандық энергетикалық тоқырау соңғы жылдары жиі бой көтере бастаған экономикалық дағдарыстардың негізгі себебіне айналды. Энергетикалық қуат көздерін игерудің күннен-күнге қиындауы және оның бағасының қымбаттауы экономикалық дамудың болашағын тығырыққа тіреуде. Қазіргі таңда өркениет әлемін энергетикалық шикізат көздерінің жетіспеушілігі, олардың бағасының жылдан-жылға көтерілуі ерекше алаңдатып отыр.
Адам санының артуы және адамдардың салауатты өмір сүру салтына ұмтылысы энергия сұранысын арттыруда. Бүгінгі таңда біз қолданып жүрген энергияның барлығы мұнай, көмір және табиғи газ сияқты қазбалы отындардан өндіріледі. Күн шыққаннан бастап, қайтқанша ғаламшарға жылуы мен жарығын жібереді. Табиғи айналым бұзылмас үшін жылудың кеңістікке қайтарылуы қажет. Бірақ қазбалы отындардан тарайтын зиянды газдар жылудың біразын атмосфераға шығарады. Осылайша ауаның температурасы артып, климат өзгере бастайды, газдар ауа және суды ластайды.
Ғалымдар климат өзгерісіне байланысты ауаға тарайтын көміртегінің мөлшерін есептеген. Климат өзгерісі тұрғысынан қарағанда ең жоғары «қауіпсіз» ысу мөлшері – бір градус. Бірақ қайта қалпына келмейтін ресурстардың тұтынуы қазіргідей жалғасатын болса, аталмыш шектен, өкінішке орай, 40 жылда асамыз. Климат өзгерісінің алдын алғымыз келсе, қазбалы отындарды жағудан бастартып, тездетіп жаңартылатын энергия көздеріне инвестиция салу керек.
Ластанудың артпауы және ғаламшарымызға қажетті жаңа энергия көздерін ортаға шығару үшін шамамен 20 жылдан бері зерттеулер жүргізілуде. Қысқа уақыт ішінде таусылатын энергия көздерінің орнына жаңаларын қою үшін әлемнің барлық мемлекеттеріндегі ғалымдар бар күшін салып жұмыс істеуде. 1970 жылғы мұнай дағдарысынан кейін жаңартылатын энергия көздеріне байланысты зерттеулер артты. Күн және жел энергиясы жаңғырмалы энергия көздерінің алдынғы қатарына шықты. Мұндай энергия көздерінің ең маңызды ерекшелігі – тұрақтылығы және таусылу жылдамдығыннан гөрі өзін жаңартуы. Егер 21 ғасырда бүкіл әлем қолданып жұрген энергия резервтерін өзгертпесе, ғаламшардың экожүйесі де бұзылады.
Жаһандық энергетикалық дағдарыс және оның салдары
Сөйлемді қажетті сөзбен толықтыр.
Жаһандық энергетикалық тоқырау соңғы жылдары жиі бой көтере бастаған экономикалық дағдарыстардың негізгі себебіне айналды. Энергетикалық қуат көздерін игерудің күннен-күнге қиындауы және оның бағасының қымбаттауы экономикалық дамудың болашағын тығырыққа тіреуде. Қазіргі таңда өркениет әлемін энергетикалық шикізат көздерінің жетіспеушілігі, олардың бағасының жылдан-жылға көтерілуі ерекше алаңдатып отыр.
Адам санының артуы және адамдардың салауатты өмір сүру салтына ұмтылысы энергия сұранысын арттыруда. Бүгінгі таңда біз қолданып жүрген энергияның барлығы мұнай, көмір және табиғи газ сияқты қазбалы отындардан өндіріледі. Күн шыққаннан бастап, қайтқанша ғаламшарға жылуы мен жарығын жібереді. Табиғи айналым бұзылмас үшін жылудың кеңістікке қайтарылуы қажет. Бірақ қазбалы отындардан тарайтын зиянды газдар жылудың біразын атмосфераға шығарады. Осылайша ауаның температурасы артып, климат өзгере бастайды, газдар ауа және суды ластайды.
Ғалымдар климат өзгерісіне байланысты ауаға тарайтын көміртегінің мөлшерін есептеген. Климат өзгерісі тұрғысынан қарағанда ең жоғары «қауіпсіз» ысу мөлшері – бір градус. Бірақ қайта қалпына келмейтін ресурстардың тұтынуы қазіргідей жалғасатын болса, аталмыш шектен, өкінішке орай, 40 жылда асамыз. Климат өзгерісінің алдын алғымыз келсе, қазбалы отындарды жағудан бастартып, тездетіп жаңартылатын энергия көздеріне инвестиция салу керек.
Ластанудың артпауы және ғаламшарымызға қажетті жаңа энергия көздерін ортаға шығару үшін шамамен 20 жылдан бері зерттеулер жүргізілуде. Қысқа уақыт ішінде таусылатын энергия көздерінің орнына жаңаларын қою үшін әлемнің барлық мемлекеттеріндегі ғалымдар бар күшін салып жұмыс істеуде. 1970 жылғы мұнай дағдарысынан кейін жаңартылатын энергия көздеріне байланысты зерттеулер артты. Күн және жел энергиясы жаңғырмалы энергия көздерінің алдынғы қатарына шықты. Мұндай энергия көздерінің ең маңызды ерекшелігі – тұрақтылығы және таусылу жылдамдығыннан гөрі өзін жаңартуы. Егер 21 ғасырда бүкіл әлем қолданып жұрген энергия резервтерін өзгертпесе, ғаламшардың экожүйесі де бұзылады.
Объяснение:
кольдану
1. Архаизмге қарама-қарсы сөздер (противоположный) қалай аталатынын көрсет. *
D) Неологизм
2. Бау-бақша (садоводство) саласына қатысты жаңа сөзді көрсет. *
A) Орамжапырақ
3. Жаңа сөздерді ғылыми (научно) тілде қалай атайтынын белгіле. *
D) Неологизм
4. Араб-парсы тілінен енген кірме сөз қатарын тап. *
C) Әдебиет, пән
5. Диалект сөз қатарын тап. *
B) Бәдірен, сым
6. Жасуша (клетка) сөзі қай ғылым саласына тән термин екенін тап. *
D) Биология
7. «Өтірік айту» деген тіркестің эвфемизмін анықта. *
A) Қосып айту
8. «Ақ саусақ» сөзінің дисфемизмін тап. *
C) жалқау
9. Тыйым салынған сөздер (запретные слова) басқаша қалай аталады? *
B) табу
10. Сөздік құрамдағы сөздер қолдану мақсатына қарай (по цели использования) нешеге бөлінеді? *
С) 2