АЙТЫЛЫМ 6-тапсырма. Аудиомәтінге қатысты сұрақтарға жауап бер. 1. Ұлы Жібек жолында қанша ғасыр бойы сауда жүрді? 2. Бұл жол неге «Ұлы Жібек жолы» деп аталды? 3. Ұлы Жібек жолы қандай аралықты қамтыды? 4. Бұл жолдың ұзындығы қанша шақырым болды? 5. Ұлы Жібек жолында қандай тауарлар сатылды?
Арал апаты – Арал теңізінің тартылуына байланысты Орта Азия мен Қазақстанның үлкен аймағындағы адамдарға, табиғатқа, өсімдіктер мен жан-жануарлар дүниесіне келген экологиялық, әлеуметтік-экономикалық үлкен апат. Соңғы 40 жылда сол өңірдегі суармалы жер көлемінің ұлғаюы, суды қажет ететін кәсіпорындардың көбеюі, Арнасай, Шардара, Сарықамыс сияқты көптеген жасанды су қоймаларының пайда болуы – Арал айдынының аумағын, көлемін, тереңдігін азайтты. Ауаның ылғалдылығы (жаз, күз айларында 9%-ға дейін) азайып, жазы құрғақ та ыстық (шілдеде 45ӘС-қа шейін, 1985), қысы суық (47ӘС-қа шейін, 1986) болатын жылдар мен күндер көбейді. Өзен жағалауындағы суармалы егістерде (негізінен мақта мен күріш) және өнеркәсіп орындарында пайдаланылған сулар Арал теңізіне құйылып, теңіз түбіне 1 млрд. тоннадан астам улы шөгінділерді әкелді. Сөйтіп су тұздылығының артуы (1 литрде 35 мг, 1996) нәтижесінде су түбіне шөккен тұз шөгінділері пайда болды. Көлемі 4 млн. гектарға жуық жалаңаштанған теңіз түбінен көтерілген (жыл сайын теңіз түбінен көтерілетін 70 млн.
Как образовались горы, А., 1939;
Геометрические методы изучения структуры рудных полей, А.-А., 1946;
Жер сілкінісі, А., 1949;
Жер құрылымы, А., 1949;
Терминологический русско-казахский словарь/геология, горное дело и металлургия, А.-А., 1950;
Жер астына саяхат, А., 1957;
Механика массива горных пород, А., 1961;
Кристаллография, минерология және петрография, А., 1969;
Әл-Фараби, А., 1971;
Космология Аль-Фараби, А., 1971;
Основы горной механики, А., 1972; ұ
Ғажайып от ошағында, А., 1978;
Основы геомеханики скально-трещиноватых пород, А., 1985;
Геомеханика, А:, 1994;
Әл-Фараби және Абай, А:, 1994;
Ай арысы, А., 1996;
Космос және космология, А., 1999;
әл-Фараби және бүгінгі ғылым, А., 2004.