АЙТЫЛЫМ
-тапсырма.
4
Диаграммадағы сөздерді пайдаланып, Әбділда Тәжібаевтың «Сырдария»
өзені туралы айтып бер.
Гейне
Сырдария
Тарас Шевченко
Днепр
А. С. Пушкин​​

Томирис (Тұмар ханша) туралы диалог.

Аспандияр: Бүгін әдеттегіден ұзақ сабақ оқып отырған сияқтысың. Қиын болып жатыр ма?

Еркебұлан: Жоқ, қиын емес, керісінше қызығып кетіп, уақыттың қалай зымырап өтіп кеткенін байқамай да қалыппын.

Аспандияр: Сонда қай сабақты оқып отырсың?

Еркебұлан: Тарих сабағын оқып отырмын.

Аспандияр: Сонда қандай қызықты мәлімет білдің?

Еркебұлан: Ежелгі сақ халықтарының атақты әйел патшаларының бірі Томирис (Тұмар ханша) жайлы оқып отырмын. Анасы ерте дүниеден озып, әкесінің тәрбиесінде болған екен. Кішкентай күнінен әкесімен бірге еріп жүріп, талай рет жаудан да қашып құтылған. Бес жасынан асау атқа мініп, қолына кішкене семсер ұстап, соғыс өнерінің егжей – тегжейін үйрене бастайды.

Аспандияр: Ия, тарих сабағы тұнып тұрған мәлімет қой. Ал сен Томирис патшайымның тарихқа енуінің бір себебін атай аласың ба?

Еркебұлан: Әрине. Әйгілі «төрт құбыланың тұтас билеушісі» атанған парсының әйгілі патшасы Кирмен шайқасын атауға болады. Жазба деректерге сүйенсек, Кир патша көптеген елдерді жаулап алып, «Азия әміршісі» деген атаққа ие болып, сақтарға қарсы жорыққа шығады. Шайқастардың бірінде Кир патшасы Томиристің жұбайы Рустамды өлтіріп, Тұмардың баласын қолға түсірген. Тұтқында Томиристің ұлы мерт болады. Ал Кир көшпенділер еліне елші аттандырып, олардың ханшасына өзіне тұрмысқа шығуын сұрады. Ал Томирис болса, ұсынысты қабылдамай, оның қанға тоймас басын қанға тұншықтыруға уәде береді. Ақыры, ұрыстардың бірінде жеңіске жетіп, Томирис Кирдің басын шауып алып, қан толтырылған сабаға тығып, «Аңсағаның қан еді, іш енді соны!» – деп айқайлаған көрінеді.

Аспандияр: Жарайсың! Сабақты жақсы меңгерген екенсің.

Шақырушы: «Кіруге рұқсат па?» Приглашающий: «Можно войти?» Қонақ: «Кіріңіз». Гость: «Входите». Ш.:«СәлеметсІз бе! Қалай, қалыңыз? Пр.: «Здравствуйте! Как ваши дела? Қонақ үйіндежақсы орналастыңыз ба?» Какустроились в гостинице?» Қ.:«СәлеметсІзбе!Рақмет,бәрідежақсы. Г.: «Здравствуйте все хорошо. Қонақ үйі жайлы, жылы екен. Здесь удобно и тепло. Жоғары шығыңыз.отырыңыз. Проходите,садитесь. Өздеріңіз қалайсыздар?» А как Вы?» Ш.: «Рақметбіздежақсымыз. Пр у нас тоже все хорошо. Сізді үйге қонаққа шақыра келдім. Я пришел пригласить Вас в гости. Әңгімелесіпданысып отырайық». Познакомимся, поговорим, посидим». Қ.: «Ықыласыңызға рақмет. Г за внимание. Сағат нешеге шақырып келдіңіз? На какое время Вы приглашаете? Мекен-жайыңыз қалай еді?» Какой у Вас адрес?» Ш.:«Кешке сағат алтыға шақырып Пр.:«Вечеромкшестичасам. тұрмын. Сағат бес жарымда сізге өзім келіп, ма- Я заеду за Вами в половине шестого шинамен алып кетемін. на машине. Қазіршесау болып тұрыңыз. До свидания». Қ.: «Көріскеншесауболыңыз». Г. :«До встречи».