АЙТЫЛЫМ ЖАЗЫЛЫМ
9-тапсырма. Мәтін мазмұнына қатысты
мақалдардың біреуін таңдап, оның мағынасын таратып айт. Мақал-мәтел
дерден сын есімдерді тап. Оларға шырай формаларын жалғап, түрлен.
діріп жаз.
Үлгі: қызыл
қызылырақ, қызылдау, қып-қызыл.

1
Мақалдар
Еліктеуден солықтау жаман,
Әсіреқызыл тез оңар.
Ескегі әлсіз қайық ұзаққа бармайды.
2
3​

Ана — отбасы ұғымында — балалы әйел, туған шеше; туыстық байланыста — әже, апа, қарындас, жеңге, балдыз, құдағи, құдаша т.б. Ана бейнесі ежелден жыр, аңыз желісі болып келе жатыр. Хауа Ана есімі қасиетті кітаптарға түскен. Хәууа — көне еврей және араб тілдерінде “өмір бастауы”, “әнам” — парсыша (кітаби) адамдар, адамзат, қарапайым жандар деген ұғымды білдіреді. Ананың көшпелілер қоғамында алатын орнын, бітім-болмысын жан-жақты ашып көрсететін мұрағаттарды қадым замандардан көптеп табуға болады. Зерттеушілер Қазақстан жеріндегі археологиялық қазбалардан табылған заттарға, кісіні жерлеу ерекшеліктеріне сүйеніп, ежелгі дәуір адамдарының ұғым-нанымында ру басшысы және ошақ иесі ретінде Анаға табынғандығын жазады. Бұған Қазақ даласынан табылған сүйектен ойып, тастан қашап жасалған әйел мүсіндері куә. Қазақстанның солтүстік-батысындағы байтақ даланы, Оралдың оңтүстігін мекендеген сарматтарды (б.з.б. VІІ—VІ ғ.ғ.) Әйел-Аналардың басқарғандығы жөнінде деректер бар. Қазақ қоғамындағы ел аналары мен әйелдердің жайы осы өңірде болған саяхатшылардың да қаламдарына іліккен. Мыс, Дешті-Қыпшақ даласында болған Ибн-Баттута, Марко Поло т.б. әйелдердің жергілікті тұрғындар тарапынан қатты құрметтелетінін таңдана жазған. Ерлер билігі үстемдік еткен дәуірде де қазақ қоғамында Аналар мерейі төмендетілмеген. Қазақстан жеріндегі Аналар атымен аталған жер-су, кешендер, күмбездер, қалалар, тайпа-ру атаулары бұған айқын айғақ бола алады. Мысалы, Қозы Көрпеш — Баян сұлу күмбезі (Аягөз өзені бойында), Бикен-мұнара (Сырдария бойында), Белең-Ана, Жұбан-Ана күмбездері (Сарысу өзенінің бойында) сақталған. Жеке ескерткіштерді былай қойғанның өзінде, орта ғасырлық талғам-түсінікпен тұтас бір қаланың әйел атымен аталғаны дүние жүзінде сирек кездесетін құбылыс.

Казахстан — полиэтничное государство. Земля Казахстана издавна стала домом для представителей более 130 этносов. Этому разные причины: исторические, политические, социальные. Еще несколько веков назад в казахских степях стали появляться вольные люди. Здесь оседали российские крестьяне, пришедшие в поисках свободных земель, казаки, призванные для охраны границ Российской империи. В XIX в. на территорию современного Казахстана переселилось множество уйгуров и дунган, бежавших из Китая в поисках спокойствия и безопас­ности. Большая волна русских, украинских, белорусских, поль­ских, болгарских переселенцев со своими семьями, домашним скарбом и скотом переселились в казахские степи и предгорья в ходе осуществления столыпинских реформ.

В 30-40-ые гг. XX в. в Казахстан были насильственно пере­селены корейцы, немцы Поволжья и Кавказа, чеченцы, ингуши, турки-месхетинцы, представители многих других народов. В послевоенное время в Казахстан устремились десятки тысяч людей из всех регионов СССР — на объекты «великих строек коммунизма», для покорения целинных земель. Казахстан — полиэтничная страна, и основа ее политической стабильности — межэтническое согласие. В Казахстане создана и действует правовая база, в основе которой лежит гражданская и политическая общность всех граждан, обеспечивающая равен­ство прав и свобод всех граждан, независимо от их этнической или конфессиональной принадлежности. Этот принцип лежит в основе межэтнической политики государства.