Қазақ әдебиеті » пәнінен 1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары 1. Қазақ әдебиеті – [1]

А. Рухани, мәдени мұра

В. Материалдық мұра

С. Шежіре

Д. Ежелгі дәуір әдебиеті

2.Кендебайдың әкесінің аты кім? [1]

А. Байбөрі В. Ерназар С. Қазанғап Д. Қарабай

3.«Мынау таудан әрі ассаң, ағып жатқан өзенді көрерсің, ортасында бір арал бар», бұл қай кейіпкердің сөзі? [1]

А. Ханның баласы В. Тазша бала С. Шалқұйрық Д. Керқұла ат

4. Асан ата Торғай өзенін көргенде: [1]

А. «Тау – тасы кеш болғанда ыңыранып жатады екен қойдың жері екен», - дейді. В. « ... алты ай арықтатып, мінген ат бір айда майға бітетін жер екен», - дейді. С. «Мына шіркіннің топырағы асыл екен, бос жылқы шідерлеп қойғандай тоқтайтын жылқының жері екен», - дейді.

Д. Ақ шабағы май татыған, ағар суы бал татыған жер екен», - дейді

5. Асан қайғының жерұйықты іздеудегі мақсаты неде деп ойлайсыңдар? [2]

6. Алтын құйрықты құлындарды әкелген соң хан Кендебайдың тілегін естіп, оған қандай шарт қояды? Ойыңызды 2-4 сөйлеммен дәлелдеп жазыңыз. [2]

7. Қатуланып, қаттанып,

Буырқанып, бұрсанып,

Мұздай темір құрсанып,

Қабағынан қар жауып,

Кірпігіне мұз тоңып.

Берілген портрет қай кейіпкердікі? Кейіпкер неге ашуланды? Өз тұжырымыңызды 2-4 сөйлеммен түйіндеңіз. [2]

8. Асан қайғы атамыз сияқты сендердің ойларыңша, қазіргі Қазақстанның жерұйығы қай жер? Неге? Сараптама жасаңыз. Өз көзқарасыңызды дәлелдеп, «Қандай көркем туған өлкем!» тақырыбында жазба жұмысын жазыңыз. (Сөз саны – 120) [5]

​

1.Айтыс — ауыз әдебиетінде ежелден қалыптасқан поэзиялық жанр, топ алдында қолма-қол суырып салып айтылатын сөз сайысы, жыр жарысы.

Ақындар айтысында жаттама өлеңдер аз болады. Олар өлеңді табан астында шығарады, тосыннан айтысады. Айтыс үстінде талай күтпеген жайлар кездеседі. Айтысар тақырыбы белгісіз, тосын сұрауларға тап болады. Екі ақын да бірін-бірі тығырыққа қамау үшін, бірін-бірі сүріндіру үшін, өмір құбылыстарын жұмбақ етіп те тартады. Соның бәріне ақындар жөпелдемеде жауап беруге, дәлел айтуға әзір болуы керек.

2.Айтыскер ақынға жүйріктік,білгірлік, тапқырлық, ұсталықты қажетсінумен қатар, ел-елдің шежіресін, тарихын, жер жайын, этнографиялық ерекшеліктерін білуі керек.

Осындай қасиеттер керек деп ойлаймын!

2 - тапсырма

Тактикалық әдіс түрінде Орбұлақ шайқасы күштерді біріктіре білгендікті көрсетті. Қазақ хандығының әскери өнерінің тарихында тұңғыш рет оқпана қазып соғысу тәсілі қолданылды. Қазақ шежірелерінде және халық аңыздарында соғыс жоңғар Алатауында, Орбұлақ деген жерде болған. Бұл шайқас қазақ халқының тарихында басқа да ірі оқиғалармен бірдей орын алды. Жәңгір «Салқам» (айбатты) деген құрметті атқа ие болды. Бұл соғыс ойрат қоғамына өз әсерін тигізді. Олардың өзара қырқысын бастауға әкеліп соқты. Ескі феодалдар арасындағы өзара қайшылықтары жарыққа шықты. Жәңгір хан бірегей қолбасшы, әрі епті стратег екенін дәлелдеді. Ол оқиға болып жатқан кезде не істеу керектігін тез ұға білді. Шешуші кезеңде жауынгерлерді жігерлендіріп өзінің тікелей соғысқа қатынасуымен шешіп кетіп отырды. Осы ерекшеліктерімен Орбұлақ шайқасында көзге түсті. Қазақ жауынгерлері өздерінің ерліктерімен, өздерінің жан аямайтындықтарымен өз жерінің тәуелсіздігін және халықтың бостандығын қорғай алатындығын дәлелдеді. Шайқас қазақ халқының тарихындағы аса ірі жеңістердің бірі әрі бірегейі болды.