Қазақстанда ауаның температурасы 1936 жылмен салыстырғанда бірнеше есе жоғарлаған. Ауа температурасы 10 жыл сайын 0,31с градусқа жылынған. Соңғы 50 жылда Іле Алатауындағы мұздықтар 41 пайызға азайған. Ғалымдар күн осылай жылына берсе , ХХІ ғасырдың ортасында орташа температура 6 градусқа көтерілуі мүмкін» деп жорамалдайды. Бұл жорамал шындыққа айналса , Қазақстан үшін үлкен апат болады. Бүгінде еліміздің 75% экологиялық өзгеріске ұшыраған. Мұздықтардың азаюы таулы өзендердің ағысына әсер етіп, су қорының тартылуына әкеліп отыр. Соның салдарынан еліміз Қырғызстан, Өзбекстан, Қытайға су мәселесі бойынша тәуелді болып отыр. Ғаламдық жылыну жаңбырдың мөлшеріне, ауыл шаруашылығына кері әсер етуде .

Қазақстан жерінің үштен екі бөлігі шөлейттенген. Полюстердегі , экватордағы температураның әртүрлі болуына байланысты әлемде ауа алмасуы жүреді. Полюстердің жылынуы зат алмасуын төмендетеді. Сондықтан кей жерде қатты ыстық болса, кей жерлерде тропикалық жауын жауады.

Қазақстанның климаты мен табиғаты алуан түрлі. Еліміздің ауыл шаруашылығы , энергетика , су ресурстары метрологиялық болжамдарға байланысты. Ауа райын бақылайтын құралдар табиғат құбылыстарын болжауға мүмкіндік береді. Уақытында айтылған болжам арқылы апаттардың алдын алуға болады.

Мәтіннен сөздердің синонимін табыңыз.

Жаһандық -

Көлемі -

болжам -

тапшылығы - ​

Әңгімеде қасқыр, табиғат, адам мәселесі сөз болады, жаратылыстағы адам мен табиғат теңдігінің қатынас дәрежесі көрсетіледі. Адамдар табиғаттың өз заңдылығына қарсы шығып, қасқырлар мекенін ойрандап, оның күшігін енесінен айырып, ауыл тұтқыны етті. Бірақ қасқыр есейген сайын бостандықты сағынады. Ауыл тұрғындары Көксеректі жақтамайтұғын.

Құрмаштың нағашысы қасқырды, оның көзін ашқан екі күшігін өлтіріп, ең кішісін ауылға алып келеді. Құрмаш қасқырдың бөлтірігін асырап алады. Қасқырдың бөлтірігін ауыл төбеттері күнде талайды. Бір жыл өтеді. Көксерек өседі. Барлық төбеттерді талауға шамасы жетеді. Сол кезде ол өзіне күшік кезінде тиісіп, тамағын тартып алатын итті талайды. Көксерек тамаққа тоймай талай қазандағы еттерді жеп кететін. Ары қарай Көксерек көкжал болады. Ол далаға кетеді. Ауылға қайтып оралмайды. Ол бір ұрғашы қасқыр кездестіреді. Содан кейін екеуі бірге азық тауып өмір сүреді. Қатты боранда ол 7 аш қасқырды кездестіреді. Көксерек солармен бірге бір күнде ауылдың бір үйір жылқысын жеп кетеді. Қарындары ашқанда жылқыға, қойға шабуылдайды. Ауыл адамдары қатты ашуланады. Бір күні Құрмаш атасы ауырып қалғанда боранда қой бағуға шығады. Сол кезде Көксерек пен жанындағы 8 қасқыр сол қойларға шабуыл жасайды. Атпен жүрген Құрмаш оларға қарсы шығамын деп, аттан құлайды. Құрмашқа Көксерек шабады. Ол көксеректі оның бір құлағының астындағы еннен таниды. "Көксерек" деп шақырады.

Ауылда бір аңшы бір төбет итті асырайды. Ол ит қасқыр алатын ит екенін ауыл адамдары мойындайды. Ол бір қасқыр ұстайды. Өзі көкжалдай болады. Ол Көксеректі іздеуге бірнеше адам болып шығады. Жаңағы тайыншадай итті бірге алып шығады. Олар Көксеректі бір сайдың жотасынан кездестіреді. Сол мезетте үлкен төбет көксерекке арыстандай атылып, жолбарыстай бақырып тұра ұмтылады. Екеуі біраз арпалысады. Екеуінің күші тепе-тең болады. Екеуі бір-бірімен тістесіп, екеуінін ауыздары қарысып қалады. Сол кезде ит иесі мен ауыл тұрғыны келіп Көксеректі бауыздап жібереді. Төбет ит сол кезде зорға демалады. Олар ауылға Құрмаштың апасына Көксеректі алып келеді. Сол кезде апасы "Менің баламнын жазығы не?" деп айтады. Апасы қайғыдан құса болады.

-Сәлем.

-Сәлем.

- Байқоңыр деген не?

- Бұл бірінші, сондай-ақ әлемдегі ең ірі ғарыш айлағы.

-Ол қайда орналасқан?

-Қазақстан аумағында, Қызылорда облысында Қазалы қаласы мен Жосалы кентінің арасында, Төратам кентінің жанында орналасқан.

- Бұл өте қызықты, ал "Байқоңыр"кешені неден тұрады?

-Ол зымыран тасығыштарды ұшыру үшін 9 типті 15 ұшыру кешенінен және құрлықаралық қ зымырандарды сынау үшін төрт ұшыру қондырғыларынан, 11 монтаждау-сынау корпустарынан (МИК) және басқа да инфрақұрылымдардан тұрады.

- Бұл кешен нені құрайды?

- Байқоңыр қаласы мен ғарыш айлағы бірге "Байқоңыр" кешенін құрайды»

-Ал ол алдымен қалай пайдаланды?

- КСРО бірінші және негізгі ғарыш айлағы ретінде, оның ыдырауына дейін салынды және пайдаланылды, содан кейін ғарыш айлағы одақтық меншіктен болған Тәуелсіз Қазақстан Республикасының қарамағына өтті.

- Ал ұшыру саны бойынша ол қандай орын алады, яғни ғарышқа зымыран?

- Бірнеше жыл бойы Байқоңыр ұшыру саны бойынша әлемдегі жетекші орынды сақтап келді.

- Рахмет, енді мен көбірек білемін

-Бұл үшін емес, сұраңыз.