Қазақстанның ежелгі қалалары және Ұлы Жібек жолы» , «Спорт және денсаулық күтімі» бөлімдері бойынша жинақтау бағалау жұмыс мәтін
Мәтінді мұқият оқыңыз.Внимательно читаем текст

Ұлы Жібек жолы

Байырғы заманда жердің түкпір-түкпірінде тұратын адамдар бір-бірімен сауда жүргізген. Алғашында ол қажетті заттармен айырбас ретінде жүзеге асқан. Мысалы, асыл тастар, алтын, күміс, тұз, шипалы өсімдіктер мен хош иіс сулары, азық-түлік және басқа да тауарлармен алмасқан. Кейіннен ақшаға сауда-саттық басталып, базар, жәрмеңке, сауда жолдары ашылды.

Ұлы Жібек жолының Қазақстан жерінен өткен жолы Сауран қаласы болды. Қазақстан жеріндегі орта ғасырдағы ірі қалалардың бірі. Жібек жолындағы тағы бір тарихи қала – Иасы, кейіннен Түркістан атанған. Түркістан ертеден «екінші Мекке» деп аталып кеткен. Қожа Ахмет Иассауидің кесене ғимараты – бүкіл Орта Азиядағы сәулет өнерінің керемет үлгісі болып табылады.

Жібек жолындағы даңқты қалалардың бірі Отырар еді. Бүкіл Шығысқа аты әйгілі қала ең алғаш Фараб деп аталды. Әл Фараби атанған ұлы ғалым Әбу Насыр Ибн Мұхаммед шыққан қала.

Ұлы Жібек жолында тарихи қалалардың қатарына Испиджап, яғни, Сайрам да жатады. Сайрам ұзақ жылдар бойы Жібек жолы бойындағы саяси жағынан да, экономикалық жағынан да, мәдени жағынан да еңсесі биік қалалардың бірі болып қалған.

Сол тұстағы аса ірі сауда орталығы Тараз болды. Елдер оны саудагерлер қаласы деп атаған. Тараздың жүрегі – мешіттері, керуен сарайлары болса, базардың айналасында түрлі шеберханалар, наубайханалар орналасқан. Ертеде Тараз қаласындағы сауда базарын көргендер «Тараз базары – әлем айнасы» дейтін. Себебі, бұл жақта кез келген дүниені айырбастауға, сату мен сатып алуға болатын.

1-тапсырма Сөйлемдердің қазақша нұсқасын мәтіннен тауып, жазу .Найти и записать в тексте казахский вариант предложений.

Отырар один из славных городов на Великом Шелковом пути. ( )
Потому что в этом месте можно было продать и купить любую вещь. ( )
2-тапсырма Сұрақтарға жауап беру. ответьте на вопросы

Ұлы Жібек жолының қай мемлекетте өткен жолы Сауран қаласы болды? ( )
Сол тұстағы аса ірі сауда орталығы қай қала болды? ( )

3-Тапсырма Қазақстанның ежелгі қалаларының бірі туралы мәтін жазыңыз . (написать текст об одном из древних городов Казахстана) ( )

Бегабат Ұзақов «Жантаза» (әңгімеден үзінді)

Екі күннен бері орта бойлы, төртбақ денелі, қалың қабақты, қарасұр жігіт торы атпен желдіртіп келеді. Бес қаруын түгел асынған. Қызылқұмның жұмақ көркіне қызыға көз тастап келе жатқан жасы әлі жиырмаға тола қоймаған жігіттің кеудесіндегі елдің тірлігі де үнемі осындай мамыражай кеше берсе ғой деген арман ұлғая түсті.

«Тіршілік неткен тұрлаусыз еді! - деген ой келді оның қиялына. – Айналаны көріктендіріп тұрған мына раң, қызғалдақтар құралайдың салқыны өткен соң күнге күйіп, желге ұшарын білмейді-ау! Адамдар солай, тайталасып өтеді. Күреспесең, ғұмырың қамшының сабындай қысқа. Тосыннан келген дүлей күш сындырып кеткенін байқамай да қаласың...»

Болатын бала он төртінде бас болар. Кеудеде жолбарыс жүрек соғып тұрған кезде ер жігіт үйінде бұғып жата алмас. Сыр бойындағы қалың елдің қамын жеп, жас күнінен атқа қонып, ақ найза ұстады. Он жетіге толар-толмас кезінде айрандай ұйып отырған елге оңтүстіктегі ала шапандылардың әскері киліге кіріп, ойран салды. Жекпе-жекте бас батырына найза қадап, аттан аударды. Ел тізгінін ұстағандар екі тарапқа жалтаңдап ашырқаған халқын тойдырудың орнына, алқымын толтыруымен әлек. Жағдай бұлай жалғаса берсе, тұлымды ұл - құлға, бұрымды қыз - күңге айналарын сезген бұл жігіт араздасқан ағайынды жарастырып, елді біріктіруімен әуре. Арал, Сырдың кейбір салаларына бөген құрып, егіншілікпен айналысуға үндеді.

Егіншілікті үйретудегі мақсат – шашыраңқы елді жинау. Біріккен жұртты жау жеңе алмайды. Мұны түсінгендер Сырды сағалағанымен, малына малданып, қырды жағалап кететіндер де бар. Қай-қайсы да басына іс түскенде әскері бар болғандықтан бұған келеді. Оның самсаған қалың қолы бар, жүздеген жігітті машықтандырып, жау шапса, лап қоюға дайындап қойған. Таса жердегі әскери жаттығуларда шыңдалған жігіттер былайғы кезде өз тірлігімен айналыса береді.

4-тапсырма

Мәтін бойынша кестені толтырыңыз. Кейіпкердің мінез-сипатын, іс-әрекетін анықтаңыз. Заполните таблицу по тексту. Определите характер, поступки героя. (

Кейіпкердің

аты

Кейіпкердің

жасы, түрі,

сыртқы келбеті

Кейіпкердің

мінезі, қылығы,

ішкі жан дүниесі

Кейіпкердің

іс-әрекеті

Показать ответ

Ответ:

alekseyblohinov

26.05.2021 20:23

Я уже рассказывал, как провожал на станцию «Мир» в конце января 1998 года нашего земляка Талгата Мусабаева. А потом мне повезло провести с ним сеанс радиосвязи. Благодаря моему хорошему знакомому Валерию Лындину – пресс-секретарю Центра управления полетами. Вот как задокументировали мой разговор с космонавтами в журнале «Новости космонавтики». Доктор Ирина Алферова меня предупредила: «Сначала посмотрю на реакцию космонавтов». После первых же слов, заявила, что я могу общаться до конца сеанса. Это длилось 14 минут!

( Отрывок из материала журнала)

На связи с экипажем сначала была руководитель группы медицинского обеспечения Ирина Алферова. Она уступает место гостю ЦУПа, приехавшему с Байконура.

-Олег Ахметов приветствует вас! – обращается тот к экипажу. И поясняет: Космодром Байконур…

Судя по реакции космонавтов, это пояснение было излишним.

- О-о-о Олежик, привет! – в один голос воскликнули космонавты. – Как ты попал сюда?

-Да вот, приехал к теще в Москву, и решил заехать в гости к вам.

Талгат Мусабаев всегда с большим удовольствием встречается в сеансах связи со своими земляками, а с таким общительным и открытым человеком, как байконурский тележурналист Олег Ахметов, говорить и легко, и приятно.

-Ну как, тебя теща пирогами угощает? - полюбопытствовал Талгат Мусабаев.

-Естественно, Талгат, заверяет Ахметов. – А вам я привез большой-большой привет от всех байконурцев и всех казахстанцев.

-Вот дорогой, вот

Хотя разговор и ведется в режиме радиосвязи, но по интонации в голосе Мусабаева нетрудно представить, как его лицо расплывается в довольной улыбке.

Учитывая, что накануне, экипаж станции «Мир» участвовал в презентации новой столицы Казахстана, Талгат выразил свои волнения:

- Олег, ты видел, как мы на презентации столицы выступали? Нормально получилось?

-Нормально, здорово, - успокаивает Ахметов.

Но Мусабаев, словно оправдываясь, продолжает:

- Там немного задержка сигнала была, поэтому не синхронно. Президент, вроде бы хотел сказать, а я в это время говорил. Это по времени не синхронно.

Олег Ахметов направляет беседу в свое профессиональное русло:

- Талгат, один вопрос для нашей казахстанской телекомпании.

-Давай, - не возражает Мусабаев.

-Как идет выполнение казахстанской программы М-2?

- Я должен сказать, что все идет нормально. Мы уже выполнили такие эксперименты, как «Максат-2» и «Максат-4». Пленки с результатами спущены на шаттле и находятся уже на Земле. Когда мы с Николаем ( Будариным - автор) выходили в открытый космос, лично я вынес и поставил за бортом нашу казахстанскую научную аппаратуру «Керамика». Завтра приступаем к тесту печи «Галлар», и я буду там, как в 94-ом году во время своего первого полета, делать сплавы для наших казахстанских ученых. Эксперимент называется «Темир». …Полным ходом идет эксперимент «Максат-1». Он начался с нашим прилетом и продолжается до сих пор. Все полученные биоматериалы мы вернем на Землю. Продолжаются геофизические эксперименты. Программы «Экзек» и «Отказ» пока еще мы не доделали…

-Здорово, здорово, Талгат, - поддерживает его Ахметов. – И еще. Я посмотрел репортаж о том, как вы бросили курить. И теперь, хотел бы с Колей пообщаться.

-Да Олег, - соглашается Бударин.

-Коля, ты помнишь, как я у тебя стрельнул сигаретку на Байконуре?- с хитринкой в голосе спрашивает казахстанский журналист. – Когда вернешься, как думаешь, опять перейдем на «Мальборо лайт»?

-Посмотрим, Олег, посмотрим. Жизнь покажет, - философски отвечает Николай Бударин. – Ты знаешь, я в раз два с половиной или даже три месяца не курил. Вроде бы и не тянуло, как сейчас на станции. А приехал – закурил сигарету и затянуло. Не знаю, как здесь. Видно будет. Пока у меня никаких позывов к этому нет.

И здесь в разговор снова включился Талгат Я еще один интересный эксперимент вспомнил. «Дастархан» у нас идет. Сам знаешь, что это такое. Первую партию «Дастархана» мы втроем уже попробовали. Втроем, имеется ввиду мы с Колей и Эндрю ( в составе экипажа был француз Леопольд Эйартц - автор). Дали только положительные оценки. Так что можешь передать казахстанским ученым, которые отвечают за эксперимент «Дастархан», - «пятерки» они получили. Уже подписаны акты…

-Талгат, петь будешь? – интересуется Ахметов.

- -А как без гитары? – искренне удивляется Мусабаев. – Я свою уже отправил на шаттле. А когда она была здесь, мы играли и пели вместе с американцами. И на английском, на русском, и на казахском. Гитара очень здорово на выручала.

Время сеанса подходит к концу.

-Я заканчиваю, к сожалению, - говорит Олег Ахметов. – Вам пожелание от всех байконурцев: успешного завершения полета и благополучного возвращения на наше казахстанскую землю. А вам на посадку я приготовил сюрпризы:

- «Мальборо лайт» не забудь, - шутит Николай Бударин.

-Олег, передавай всем привет, - прощается Талгат Мусабаев. – И тебе особое что пришел к нам на связь.

А следующая фраза Мусабаева уже к специалистам ЦУПа:

-Молодцы, хорошо дали!

Объяснение:

Ну вроде бы всё

0,0(0 оценок)

Ответ: