Қазақ ұлттық мәдениетінің ең байырғы, аса құнды салаларының бірі - қолөнері, оның ішінде ою өрнек болып табылады. Ою өрнектер әсемдікпен, сәнділіктің белгісі ғана емес, сонымен бірге халықтың арман- ойының, тілек мүддесінің нышаны, осы тұрғыдан алып қарағанда ою өрнектің мазмұндылық ерекшеліктері сан алуан. Бүгінгі ұрпақ өзінің ұлттық сезімдерін, өнерін жоғалтпауы қажет. Өнер адамға жақсы әсер ететін және оны тәрбиелейтін нәзік дүние.Оның құндылығы орасан зор. Сонау жазу-сызу шыға қоймаған ерте заманда адам өз ойын тасқа , сүйекке, ағашқа ойып, қашап түсіріп отырған. Қазіргі қолөнер саласындағы «сүйек ою өнері», «ағаш ою өнері» деген сөздер сол ерте заманда қалыптасқан ұғымдар. Қолөнердің сала-саласында кең қолданылып келген, өнердің өте көне әрі күрделі түрі- ою-өрнек өнері. Қазақтың қол тума сәндік өнерінің барлық түрлеріне де оюлар мен өрнектер алғашқы элемент ретінде қолданылады. Ою мен өрнек қолөнер бұйымдарының тұтынушылық және эстетикалық мәнін аша түседі. Сондықтан да қолөнер заттарының әр қайсысындағы оюлау мен өрнектеуге, әшекейлеуге жіті зер сала білу керек. Бір кезде тасқа, ағашқа , сүйекке түсірілген ою-таңбалар келе-келе киізге, алаша, кілем тағы басқа заттарға салынатын болған. Ол белгі таңбалар арқылы халық белгілі бір ұғым түсініктерді аңғартып, біліп отырған. Бұдан ою-өрнек белгі таңбалары өмір қажетінен туғанын байқауға болады. Мысалы, қазақ халқының ерте кезден бергі әдет-ғұрп салты бойынша, бөтен жерге, алыс ауылға күйеуге ұзатылған қыз баланың белгілі бір уақыттан кейін төркін жағына сәлемдеме жіберуі тиіс екен. Сәлемдемеде жас келіншек өзінің күйеуге шыққаннан кейінгі тұрмыс жағдайын ою-өрнекпен бейнелеп жіберуі шарт болған. Қазақтың ұлттық ою-өрнектері мен оның атаулары көп. Ою-өрнек тарихына ой жіберсек, көп мағлұмат аламыз, даму кезеңдерін байқаймыз, уақыт өткен сайын жетіле бергенін көреміз. Сонымен, ою-өрнек дегеніміз геометриялық және бейнелеу элементтерінің жүйелі ырғақпен қайталанып , үйлесімді құрылуы
2)Қазіргі кезде қолөнер элементтері қандай жерде қолданып жүр?
2 тапсырма
Негізгі ойы:Қолөнер ежелден келе жатқан кәсіп, ол халықтың өмірімен, тұрмысына қатысты дамып, ерекше орын алады. Қолөнер әр халықта бар дүние.
3 тапсырма
Қазақтың зергерлік бұйымдары
Қазақтар зергерлік бұйымдарды ерекше қылып жасаған. Көбінесе ол бұйымдар әйелдерге арналып жасалған, оларға мысалы:білезіктер, моншақтар, сырғалар, алқалар, жүзіктер, қатырма, шашбау тағы басқасы жатады. Қазақ шеберлері қару-жарақтар(айбалта, кісе, садақ), аңшылық жабдықтар(балдақ, оқшантай), музыка аспаптары (Қобыз, домбыра, дауылпаз), үй мүліктері(кебеже, ағаш төсек, зерлі аяқ) сол секілді көз сүйсіндірер заттарды жасай білген.
Зергерлік бұйымдарға әр түрлі геометриялық, жан-жануарлар бейнесі , сонымен қатар ою-өрнектің көптеген түрі салынған.
Қазақ ұлттық мәдениетінің ең байырғы, аса құнды салаларының бірі - қолөнері, оның ішінде ою өрнек болып табылады. Ою өрнектер әсемдікпен, сәнділіктің белгісі ғана емес, сонымен бірге халықтың арман- ойының, тілек мүддесінің нышаны, осы тұрғыдан алып қарағанда ою өрнектің мазмұндылық ерекшеліктері сан алуан. Бүгінгі ұрпақ өзінің ұлттық сезімдерін, өнерін жоғалтпауы қажет. Өнер адамға жақсы әсер ететін және оны тәрбиелейтін нәзік дүние.Оның құндылығы орасан зор. Сонау жазу-сызу шыға қоймаған ерте заманда адам өз ойын тасқа , сүйекке, ағашқа ойып, қашап түсіріп отырған. Қазіргі қолөнер саласындағы «сүйек ою өнері», «ағаш ою өнері» деген сөздер сол ерте заманда қалыптасқан ұғымдар. Қолөнердің сала-саласында кең қолданылып келген, өнердің өте көне әрі күрделі түрі- ою-өрнек өнері. Қазақтың қол тума сәндік өнерінің барлық түрлеріне де оюлар мен өрнектер алғашқы элемент ретінде қолданылады. Ою мен өрнек қолөнер бұйымдарының тұтынушылық және эстетикалық мәнін аша түседі. Сондықтан да қолөнер заттарының әр қайсысындағы оюлау мен өрнектеуге, әшекейлеуге жіті зер сала білу керек. Бір кезде тасқа, ағашқа , сүйекке түсірілген ою-таңбалар келе-келе киізге, алаша, кілем тағы басқа заттарға салынатын болған. Ол белгі таңбалар арқылы халық белгілі бір ұғым түсініктерді аңғартып, біліп отырған. Бұдан ою-өрнек белгі таңбалары өмір қажетінен туғанын байқауға болады. Мысалы, қазақ халқының ерте кезден бергі әдет-ғұрп салты бойынша, бөтен жерге, алыс ауылға күйеуге ұзатылған қыз баланың белгілі бір уақыттан кейін төркін жағына сәлемдеме жіберуі тиіс екен. Сәлемдемеде жас келіншек өзінің күйеуге шыққаннан кейінгі тұрмыс жағдайын ою-өрнекпен бейнелеп жіберуі шарт болған. Қазақтың ұлттық ою-өрнектері мен оның атаулары көп. Ою-өрнек тарихына ой жіберсек, көп мағлұмат аламыз, даму кезеңдерін байқаймыз, уақыт өткен сайын жетіле бергенін көреміз. Сонымен, ою-өрнек дегеніміз геометриялық және бейнелеу элементтерінің жүйелі ырғақпен қайталанып , үйлесімді құрылуы
Объяснение:
,
1 тапсырма
1)Шебер деп кімді атаған?
2)Қазіргі кезде қолөнер элементтері қандай жерде қолданып жүр?
2 тапсырма
Негізгі ойы:Қолөнер ежелден келе жатқан кәсіп, ол халықтың өмірімен, тұрмысына қатысты дамып, ерекше орын алады. Қолөнер әр халықта бар дүние.
3 тапсырма
Қазақтың зергерлік бұйымдары
Қазақтар зергерлік бұйымдарды ерекше қылып жасаған. Көбінесе ол бұйымдар әйелдерге арналып жасалған, оларға мысалы:білезіктер, моншақтар, сырғалар, алқалар, жүзіктер, қатырма, шашбау тағы басқасы жатады. Қазақ шеберлері қару-жарақтар(айбалта, кісе, садақ), аңшылық жабдықтар(балдақ, оқшантай), музыка аспаптары (Қобыз, домбыра, дауылпаз), үй мүліктері(кебеже, ағаш төсек, зерлі аяқ) сол секілді көз сүйсіндірер заттарды жасай білген.
Зергерлік бұйымдарға әр түрлі геометриялық, жан-жануарлар бейнесі , сонымен қатар ою-өрнектің көптеген түрі салынған.