Қазақ тілі бжб көмектесіндерш керек Тапсырма
1 Мәтіндерді мұқият оқып, оларды тақырыбы, мазмұны тілдік ереркшеліктері тұрғысынан
салыстырыңыз.
1-мәтін
Қазақстан археология мектебінің негізін салушы Әлкей Марғұлан этнография, тарих,
шығыстану, әдебиеттану, өнертану бойынша көптеген еңбек сіңірген. Филология
ғылымдарының докторы, академик, профессор. Ол 1904 ж. 11 мамырда Павлодар облысы,
Баянауыл ауданында дүниеге келген. Әкесі - Хақан, шешесі - Нұрила. Әлкей бастауыш
білімді ауыл мектебінен алды. 1915 жылы Баянауылда үш сыныпты орыс мектебінде
оқыды. 15 жасында гимназияда оқу үшін Екатеринбургке сапар шегеді, алайда Азамат
соғысында опат болып жатқан а ға әсер етуінің кесірінен оқи
алмайды. 1919 жылы Әлкей Хақанұлы Павлодар қаласындағы мұғалімдер курсына түсіп,
оны бітірген соң туған ауылына оралады да, Далба мектебінде мұғалімдік қызмет
атқарады. 1921 жылы Семей техникумына оқуға түседі. Одан кейін Ленинградқа оқуға
барады. Ленинградта оқып жүргенде-ақ зерттеушілікпен айналысады.
2-мәтін
Қаныш Имантайұлы 1899 жылдың 12 сәуірінде қазіргі Павлодар облысының
Баянауыл ауданында Имантай бидің отбасында дүниеге келді. Нәрестеге - Ғабдул-Ғани
деген есім берілді. Үлкен ұлы Ғабдул-Ғазизді еркелетіп Бөкеш деген сияқты, Ғабдул-
Ғаниын да анасы Әлима "Ғаниым, Ғанышым" деп атаған. Бала облыстық мектепке
барғанда журналға есімі Қаныш болып жазылып кеткен. Арғын тайпасы Сүйіндік руы
Қаржас бөлімінен шыққан.
Сауатын ауыл молдасынан ашқан болашақ ғалым, кейін Шорман ауылында
орналасқан мектепке қатынай бастайды. Төрт жылдық бағдарламаны үш жылда аяқтайды.
1911 жылдан бастап Павлодардағы 2-сыныпты орыс-қазақ училищесіне аттанады. Аталған
білім ордасын мерзімінен бір жыл бұрын бітіріп шығады.
1914 жылы Семей мұғалімдер семинариясына түсіп, оны төрт жылда аяқтап,бастауыш мектептерге орыс тілінен сабақ беруге құқық беретін куәлікке ие болады.
1918 жылдың күзінде Земство басқармасының қаржысымен Алаш қалашағында
ашылған, ауылдық қазақ мектептері үшін мұғалім болудан еңбек жолын бастайды.
1-мәтін
2-мәтін
Тақырыбы
Мазмұны не туралы?
Мәтіндердің сөз қолданыстарында қандай ұқсастықтар бар? Мысал келтіріңіз
2 Әр мәтінді құрылымдық бөліктерге бөле отырып, жоспар құрыңыз. Әр бөлімге атау
беріңіз.
1-мәтін бойынша жоспар:
1) Кіріспе бөлім
2) Негізгі бөлім
3) Қорытынды бөлім
2-мәтін бойынша жоспар:
1) Кіріспе бөлім
2) Негізгі бөлім
3) Қорытынды бөлім
Мен үшін барлық кітап қызықты, әрбір кейіпкер ұнамды. Бірақ солардың ішінде өзім ерекше қадір тұтатын, қастерлеп, үлгі ететін бір кейіпкерім бар. Құпия емес, сондықтан сіздермен бөлісе отырайын. Ол — Тайлан батыр. Кәдімгі еліміздің қайсар ұлдарының, қарымды жазушыларының бірі Әбіш Кекілбаев қаламынан туған «Үркер» романындағы қазақтың дара хандарының бірі Әбілқайыр ханның досы.
Көкейлеріңізде «Не үшін ұнайды екен?» деген сауал тұрған шығар, әрине, бұл орынды сұрақ. Себебін де айта отырайын, маған Тайлан батыр өз ұстамдылығымен, ақылды, парасаттылығымен, қайсар, ер жүректілігімен ұнамды. Қандай болмасын, қысылтаяң шақта өзіне ғана тән ерекшелігімен ақыл-айла тауып, елі үшін, жері үшін басын бәйгеге, бағын таласқа тігіп, ұрандатып жауға шапқан батыр, асқар тау әкесінен, аяулы жарынан, сүйкімді ұлынан айрылса да, өмірден баз кешіп түңілмей, керісінше, жігерленіп, досына тіреніш болып, жауға ел намысын, ұлт ұятын бермей жалғыз өзі бір бүйірден ұрандай тиіп, апшыларын қуырады. Міне, бұл нағыз ерлердің ісі. Бойында қазақ қаны бар ер жігітті жігерлендіретін іс. Міне, сол үшін де маған Тайлан батыр ұнамды.
Бір күні екі дос орманда келе жатқан еді . Сонда олар кенеттен келе жатқан аюды көріп қалды .Сонда біреу қаша жөнелді, екіншісі талдың басына өрмеліп жөнелді .Аю бірінші досына жақындай бастады . Сонда ол не істейін деп ойлап қалады .Содан соң ол өлген адамдарды есіне түсіреді . Ол өлген адамдар сияқты жерге етпетімен жатады . Аю оған қатты жақындап қалғанда ол ауаны жұтып дем алмай қалады . Аю оны иіскей бастады . Сосын аю кеткенде оған екінші дос келді де күле бастады .Сонда екінші дос біріншіден сұрайды . Саған аю не деді ? Сонда ол айтады :Басыңа қауып қатер төнсе қашып кеткен досынан сақтану керек деді