mebelru

24.03.2023 06:56 •  Қазақ тiлi

Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен 1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі - қазақ тілін оқып-үйренеміз. Үштілді білу – үлкен өнер

Уақыт – ұлы күш

Жердегі климаттық өзгерістер

Оқылым

Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз.

Болашақтағы климат

Климаттың ғаламдық жылынуы фантастика ретінде қабылданатын. Бүгінгі күні ғаламдық денгейде болып жатқан климаттың өзгеруіне көптеген дәлелдер бар.

Қазақстанда ауаның орташа жылдық температурасы 1936 жылдан бастап 2005 жылдар арасында әрбір 10 жыл сайын 0,31 С градусқа жоғарылап отырған. Соңғы 50 жылда Іле Алатауының солтүстік бөктеріндегі мұздықтардың ауданы 41 пайызға қысқарған. Үкіметаралық сарапшылар тобының (КӨҮСТ) болжамдары бойынша егер климаттың өзгеруі мен күннің жылынуы осы қарқында өрбитін болса, XXI ғасырдың ортасында орташа температура 6 градусқа жоғарылауы мүмкін.

Бұл өз кезегінде 2 градусқа жылынудың өзі кері салдарға әкеп соғатын күрт континенталды Қазақстан үшін  орасан зор апат болып табылады. Бүгінгі күннің өзінде еліміздің территориясының 75% экологиялық тұрақсыздық тәуекеліне ұшырап отыр. Алапат ыстық, құрғақшылық. Тіршіліксіз шөл даланың аумағы солтүстікке қарай 300-400 шақырымға жылжиды. Су ресурстарының жетіспеушілігі мал жайылымдарының азаюына әкеліп соғады және ауыл шаруашылығына ауыр соққы болып табылады. «Қазақстанда климаттық тәуекелдерді басқару» БҰҰЖЖ жобасы мамандарының пайымдауынша табиғаттағы процестердің белгілі бір циклға бағынатынына қарамастан  температураның жаһандық жоғарылауы нақты дәйек болып табылады. Қазақстанда температураның жоғарылауы жауын-шашын мөлшерінің артуымен өтеліп отырған жоқ, бұл белгілі бір тәуекелдерге алып келеді. Бізді алда өзендердің ағысының өзгеруі күтіп тұр, экстрималды табиғи құбылыстары көбейеді, жаңа табиғи аномалды құбылыстар пайда болады.

Инна Колтаевская

(186 сөз)

1. Мәтіннен сөздердің синонимдерін табыңыз.

a. жаһандық

b. көлемі

[2]

2. Төмендегі сұрақтарға мәтіндегі деректерді қолдана отырып, жауап беріңіз.

1. Мәтінде қандай мәселе көтеріледі? Себебін жазыңыз.

[1]

2. «Болашақта экстремалды табиғи құбылыстар көбейеді, жаңа табиғи аномалды құбылыстар пайда болады» деген автор пікірімен келісесіз бе? Ойыңызды дәлелдеңіз.

[1]

3. Мәтінде климат өзгеруінің қандай себептері көрсетілген?

[1]

Жазылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, келісу, келіспеу эссесін жазыңыз.

1. «Қазіргі жаһандану заманында үш тілді білу - міндет» деген пікірмен келісесіз бе?

2. «Уақыт – ең қымбат байлық» деген оймен келісесіз бе?

[10]

Айтылым

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, жұпта диалог құрастырыңыз (әр оқушыға 2 минут). Ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолданыңыз.

1. Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте.

2. Қазіргі жастар бос уақытын қалай өткізеді?

3. Ауа райының өзгеруі денсаулыққа әсер ете ме?

[10]

Разрыв страницы

​