Қазақ тілі пәнінен 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары Оқу мақсаты: 7.1.5.1 Сұрақтарға оқылған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, талқылау
7.3.4.1 Эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдары немесе себептеріне өз көзқарасын жазу
Оқылым тапсырмасы
Берілген сұрақтарға жауап беріңіз. [10]
Достығымыз әлемге әйгілі Қазақстан көпұлтты Республика екені бұрыннан белгілі. Кеңестік дәуірде ҚСРО-дағы жалғыз интернационалды ел аталғанымыз тегін емес. Ежелден бауырмал, қайырымды қазақ халқы тағдыр-тәлкегіне ұшырап, әлемнің әр тарапынан келген ұлттарды жатсынбай, оларды туған-туыстарындай жақсы көрді. Міне, қазір Қазақстан көпұлтты мемлекет болып отыр. Дәл Қазақстан сияқты ұлттар достығы өнеге, халықтар достығы үлгі – дүниежүзінде ел жоқ. Біздегі халықтың ынтымақ, бірлігіне, жарастығына тәнті болған шетелдік саясаткерлер мен қоғам қайраткерлері «Қазақстаннан үйрену керек» дегенді жиі айтады. Барлық ұлттардың терезесі тең, мүдде-мақсаты бір және олардың еркін еңбек етуіне, кәсіппен шұғылдануына, саясатпен айналысуына барлық жағдай жасалған ғой. Ең ерекшелік сол – кейбір ұлт өкілдерінің балалары мектепте өз ана тілінде оқи алады.
Қазір адал еңбектерінің арқасында кәсіппен шұғылданып, байып жатқан отбасылар көбейіп, қауымға айнала бастаған ұлт диаспоралары бар. Қазақстанда халықтар ұлттық салт-дәстүрлерін сақтап, өз діндерін ұстанып, бір шаңырақ аясында тату-тәтті өмір сүріп жатыр. Бұған қуанасың және мақтанышпен айтасың. Осындай ел бірлігі мен тұтастығы жолында өз бағдарламасы мен мақсаты бар Қазақстан Халық Ассамблеясының жұмысына дүниежүзі риза десек артық айтпаймыз.
1. Дүниежүзінде қандай ел жоқ?
A. достығы өнеге болатын
D.достығы өнеге мен үлгі болатын
B. достығы үлгі болаты
C. өзге тілді мектебі бар
2/11
2. Ұлт қауымдастығы туралы айтылған абзацты белгілеңіз.
D. Ешқайсысында
C. Екеуінде де
A. І
B. ІІ
3/11
3. Қазақстанда барлық ұлттардың терезесі тең деп не себепті айтуға болады?
С. Өз діндерін ұстанып, өз тілінде білім ала алады
А. Қазақстан көпұлтты ел болғандықтан айтуға болады
Д. Бір-бірімен достық қарым-қатынаста болғандықтан
В. Қалаған кәсіптерімен шұғылдана алмайтын болғандықтан
4/11
4. Мәтінде берілген етістіктердің ішінен күрделі нақ осы шақты тап
А. Оқи алады, жақсы көрді
В. Болып отыр, сүріп жатыр
С. Айтып жүр, сақтап келеді
Д. Еңбек етеді , мақтанышпен айтады
5/11
5. Осы берілген мәтінде шылаудың қай түрі кездеседі?
А. Септеулік шылаулар
С. Демеулік шылаулар
Д. Мүлдем кездеспейді
В. Жалғаулық шылаулар
6/11
6.Алғыс айту күні қандай тарихи оқиғаларды еске аламыз?
С. Еліміздегі тыныштық пен үндестікті еске алу
Д. Репрессия мен жер аудару жылдарындағы халқымыздың ізгі қасиеттерін еске алу
А. Қиын замандардағы ауыртпалықты көтере білген жылдарды еске алу
В. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы ерлікті еске алу
7/11
7. Алғыс айта білудің маңыздылығы қандай?
А. Ең сүйікті мерекеге айналады
С. Жақсылықты бағалай білуге, өзара сыйластыққа бастайды
В. Құндылықтардың қадірін жете түсіне алмайды
Д. Тыныштықтың қалыптасуына әсер етеді
8/11
8. Бұйрық райды табыңыз
В. айтсын, айттым
С. ойнасаң, оқы
А. Барайын, көрейік
Д. Оқығымыз, барсын
9/11
9. Көмектес септігіне қатысты септеулікті табыңыз
С. бірге
А. Кейін
В. Шейін
Д. Соң
10/11
10. Одағай қандай сөздердің қатарына жатады?
В. Оқшау сөздер
С. Мағыналы сөздер
Д. Омоним сөздер
А. Көмекші сөздер
11/11
Жазылым
11. Төменде берілген тақырыптардың біріне жазба жұмысын ( мақала, эссе) жазыңыз. [5 ]
1. Дүкен сөрелеріндегі гендік өзгеріске ұшыраған тағамдарды тұтынушылар – өзіміз, біздің жақындарымыз. Сіз күнделікті өмірде осы жайтқа куә болып жүрсіз. Айналаңыздағылар да бұған мән бермейтінін байқайсыз. Олардың санасына ұлттық табиғи өнімдердің пайдалы екенін ескертіп, өз пікіріңізде нақты дәлелдерді пайдалана отырып, өз сыныптастарыңызға арнап мақала жазыңыз
2. Әлеуметтік желі — қауіп пе, қажеттілік пе?
Өз көзқарасыңызды жан-жақты тұжырымдап, мысалдар арқылы дәлелдеп эссе жазыңыз
Жылы жаққа ұшатын құстар
Жылы жаққа ұшатын құстарды "жыл құстары" деп атайды. Наурыз айында ұшып келіп, өніп-өсіп, қараша айында жылы жаққа ұшып кетеді. Енді солардың ішінде кейбіреулеріне тоқтала кетейік:
Аққу - жыл құсы. Қыс жылы кезде аққудың біраз тобы Каспий теңізінің солтүстік-шығыс жағалауында – Ақтау қаласының маңында қыстап шығады.
Аққуды қазақ халқы ежелден қастерлеп, бақыттың бастамасы, жақсылықтың жаршысы, пәктіктің, сұлулықтың белгісі деп есептейді әрі киелі құс төресі санап, оған ешуақытта оқ атпайды. Аққудың аталығын «сапар», балапанын «көгілдір», мойнын «сұңғақ» деп дәріптейді.
Сүңгуір үйрек – жыл құсы. Ұяларын тайыз суға, бөген не көл жағалауларына салады. Сәуір – мамыр айларында 5 – 14 жұмыртқа салып, оларды мекиені 4 аптадай басады. Балапаны 1,5 – 2 айда қанаттанып, өздігінен ұша алады. Сүңгуір үйрек су өсімдіктері және омыртқасыздармен қоректенеді.
Шағалалар да жыл құстары.Олар жақсы ұшып, жүзеді, бірақ суға сүңги алмайды. Қанаттары ұзын, аяқтары қысқа, аяқ саусақтарының арасы жарғақты. Шоғыр құрып тіршілік ететін түрлері де бар. Ұясын жерге, шың басына, судағы жартасқа шөптен жасайды. Ірі жәндіктермен, моллюскалармен, тышқан тәрізді кемірушілермен, балықтармен қоректенеді.
Жеңге
Жеңге деген – ол менің ағамның сүйген жары. «Жақсы жеңгең - жарты анаң» дегендей, менің жеңгем өте асыл жан. Біздің үйге келін болып түскелі екеуміз апалы - сіңілі адамдардай болып кеттік, менің бүкіл сырларымды білетін, маған үнемі ақылын айтып, білмейтінімді үйрететін – осы жеңгем. Жақсы жеңге ғана болып қоймай, қайынжұртына инабатты келін, балаларына сүйікті ана.
Қазақ халқының сан ғасырлардан бергі тәлім – тәрбиесінде жеңгенін орны ерекше. Қашанда өзінен кіші қайындары мен қайынсіңілдеріне әзілі мен қалжыңы араласа жүретін сыйлы, әрі сүйкімді адам болған. «Қызы бар үйдің жеңгесі сүйкімді» деп айтылғандай, әсіресе қайынсіңілсінің тәрбиесінде ерекше орын алатын, сырласатын осы жеңге болған. Жақсы жеңге кенжелерді атймын атамай, оларды еркелетіп қайындарына «төре бала», «ерке бала», «төрем», «еркем», «кенже бала», «мырза жігіт», «төре жігіт», «мырзатай», ал қайынсіңілдеріне «шырайлым», «кекілдім», «арайлым», «сырғалым», «шашбаулым», «күлімкөз», «шашбаулым», «еркем», «ерке қыз» деп ат қояды. Менің жеңгем мені еркелетіп «Сырғалым» деп атайды.
Бұл дәстүр бүгінгі күні де жалғасын тауып келеді. Бұл сыйластық пен құрметтің ерекше белгісі. Ер адамдар ақсақалдар мен өзінен үлкенді «ата», «әке», «ереке», «жәке» деп құрмет көрсету осы дәстүрден туындаған. Осы бір әдет — ғұрыптан жасы үлкен адамды сыйлаудың озық мәдениетін көруге болады.