«Қазақ тілі Т1 пәнінен 2-тоқсан бойынша ТЖБ 6-сынып 1-нұсқа
Білім алушы
Оқылым
Тапсырма
Мәтінді оқып, төменде берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
[10]
Тарихи ескерткіштер
Ақтөбе өңірі, Хромтау ауданында Ойсылқара кесенесі бар.
Этнографиялық-тарихи ескерткіш ретінде республикалық тізімге енген. Аспан
астындағы құнды жәдігер. Бірақ мұны жергілікті халықтың бірі білсе, бірі
білмейді. Ойсылқара - өркешті жануар пірі екенін Құмсай ауылының
оқушылары тек кітаптан оқыған еді. Енді жазғы демалыстарын тарихи орында
өткізіп, оның қорымын көзбен көрді. Аңыз астарында ақиқат бар. Есет осы уақытқа
дейін Ойсылқараны қиялдан туған кейіпкер деп ойлаган. Енді оның өзі туған өлкеге
табаны тиген адам екенін білді. Танымын кеңейтіп, тарихи әңгімелерді таңдана
тыңдады.
Есет Жақыбай, оқушы:
Көне дәуірдегі жазуларды оқығым келіп, ынтам туды және аз
уақыттың ішінде тарихшы не археолог болам деген де ойлар туды. Былайша
айтианда, тарихи мерме vелуінің арасында тарима деген ырыуылығына
оянды. V ғасырда бұл жерге Ойсылқараның түйесі шегіп, кейін тасқа айналған.
Қорымы да осы жерде. Аңызға арқау болған тас обаларды археолог Серік
Өігали бастаған топ зерттеп, тіркеуге алды. Хромтау өңірінде бұдан өзге
оннан аса ашық ескерткіш аспан астында тұр.
Мөлдір Нұржанова, лагерь жетекшісі:
— Мектеп бағдарламасы аясында ғана тоқтап қалмай, өзіміздің туган
жерімізді әрі қарай зерттеп, тарихи жерлерге келу әлі де жоспарда бар. Хромтау
жерінде этнографиялық-тарихи ескерткіштер кезең-кезеңімен зерттеліп жатыр.
Қола дәуіріндегі қорымдар мен перм, карбон дәуірлеріндегі жер қыртыстары
сақталған «Айдарлы аша» да шетел тарихшыларының таңдайын қақтырган.
а има апамнын пікір бар?
Төле Әлібекұлы (1663 – 1756) – қазақтың қоғам қайраткері, шешен, Ұлы жүздің бас биі, Қазыбек, Айтеке бидің қолдауымен үш жүзге төбе би болып сайланған. Артында "бүтін билікке Төле би жеткен" деген сөз қалған тарихи тұлға. "Жеті жарғыны" жасаушылардың бірі. Әлібекұлы Төле бидің атасы Құдайберді би Есім хан мен Тұрсын хан егесі кезінде Есім ханды қолдаған (Қазыбек бек Тауасарұлының "Түп-тұқияннан өзіме дейін" кітабынан). Яғни Есім хан тұсындағы, халық аузында "Есім ханның ескі жолы" атанып кеткен қазақ халқының заңдар жинағын құрастыруға қатысқан билердің бірі деп айтуға толық негіз бар. Өз заманында Қазақ хандығының тұтастығы үшін күрескен қайраткер! Төле би өз халқының шешендік-поэтикалық өнерінің дәстүрлерін жастайынан бойына сіңіріп өскен, зерделі, сауатты адам болған. 15-20 жасынан билердің бас қосқан жиналысына қатысып, өзінің әділдігі мен шешендік өнері арқасында таныла бастайды. Төле бидің даналығы, шешендік тапқыр сөздері, мақал-мәтел, нақылдары ел арасына мол таралған.
Единожды в год, раз в 12 месяцев, наступает почитаемый айт. Вероятно, есть и те, кто его видел и те, кто не видел.
Полдень. Безветренно. Знойно и тихо. Малочисленный скот в тени деревенского загона сбивается в кучи, ближе к источнику дыма. Жужжащая мошкара, слепни, комары. Доводят до потери сознания нет). Все жители деревни суетливо снуют туда-сюда. И все разряженные. И у каждого на лице –счастье. Над казанами в земляных очагах густые клубы пара, кипит жирное мясо. Немощные старики и старухи попарно сидят в тени.
-Наконец пришел этот день.
Посередине деревни близ одного дома пестрая толпа. Среди этой же толпы пара старух и стариков. Один точит нож, молодой парень держит красного откормленного быка
Чужак (человек со стороны)
-Да принята (благословенна) будет жертва
Аминь, пусть будет, так – сказали старики.
-Почему припозднились?
-Пока скот искали. Времена не те ЖЕ, что раньше.Зарезать не просто
В стороне разговаривают Зайкуль и Жумагазы.
-Давай, принеси жертву. Мне это без надобности.
-Брось, чего ты. Ойбай, сам режь. Я не обижусь.
Иди, Жумакен дал добро.
-Правду говорю, давай, режь же, я уже это делал. Жертва будет не напрасной, благословленной Богом.
-Отстать. Не морочь голову.
-Почему.
- Я не знаю ни как читать намаз, ни как резать.