Қазанның отызы Сынып жұмысы

Нәтиже сабақ (еліктеу сөздер)

Тест

1.Еліктеу сөздің түрлерін белгілеңіз.

A) Еліктеуіш сөздер, бейнелеуіш сөздер.

B) Негізгі сөздер, туынды сөздер.

C) Дара сөз, күрделі сөз.

D) Қос сөз, біріккен сөз.

E) Тіркескен сөз, қысқарған сөз.

2.Сөйлемнен еліктеу сөзді табыңыз.

Өтеді ауыздығын қарш-қарш шайнап.

A) Өтеді.

B) Ауыздығын.

C) Қарш-қарш.

D) Шайнап.

E) Жоқ.

3.Қосарланып жасалған еліктеуішті табыңыз.

A) Алқа-салқа.

B) Шіңк-шіңк.

C) Әп-әдемі.

D) Биік-биік.

E) Аппақ.

4.Еліктеуішті сөз тіркесін табыңыз.

A) Назданып сөйлесу.

B) Тал шыбықтай бұраңдайды.

C) Еріксіз күліп жіберді.

D) Сылқ-сылқ күліп жіберді.

E) Елден алдырыпты.

5.Еліктеуішті белгілеңіз.

A) Қызараң-қызараң етті.

B) Далаң-далаң жүгірді.

C) Маң-маң басты.

D) Жалт-жұлт етті.

E) Бырт-бырт шайнады.

6.Еліктеуішті сөз тіркесін көрсетіңіз.

A) Қырық сүрінді.

B) Бүгжең жүрді.

C) Қызараң-қызараң етті.

D) Тырс ете қалды.

E) Ербең етті.

7.Еліктеуішті сөз тіркесін табыңыз.

A) Кілт тоқтады.

B) Қолп-қолп етіп жүргізбейді.

C) Гүрс-гүрс шығады.

D) Жарқ-жұрқ ойнайды.

E) Жалп-жалп құлады.

8.Еліктеуішті белгілеңіз.

A) Жапыр-жұпыр.

B) Ербең етті.

C) Дүңк-дүңк етті.

D) Қайқаң етті.

E) Бүгжең қақты.

9.Еліктеуішті анықтаңыз.

A) Маң-маң басты.

B) Саңқ етті.

C) Селк етті.

D) Қиқаң етті.

E) Жалт етті.

10.Еліктеуіш сөздерді көрсетіңіз.

A) Кілт тоқтау.

B) Жалт қарады.

C) Тарс-тұрс етті.

D) Қалт етті.

E) Қайқаң етті.

11.Еліктеуіш сөзбен байланысып тұрған тіркесті көрсетіңіз.

A) Шарт-шұрт сынды.

B) Жұлқи тартты.

C) Енді-енді танылды.

D) Салпаң-салпаң етті.

E) Желп-желп етеді.

12.Бейнелеуіш сөзді анықтаңыз.

A) Сарт етті.

B) Саңқ етті.

C) Топ ете түсі.

D) Бүгжең қақты.

E) Қыңқ етті.

13.Бейнелеуіш сөзді белгілеңіз.

A) Қарш-қарш шайнау.

B) Ербең-ербең етті.

C) Бырт-бырт шайнайды.

D) Шаң-шұң болды.

E) Ырс-ырс етті.

14.Бейнелеуіш сөзді табыңыз.

A) Гүрс.

B) Қаңқ.

C) Бұлтың.

D) Шаңқ.

E) Шиқ.

15.Бейнелеуіш сөзден болған пысықтауышты табыңыз.

Олар жапыр-жұпыр, тез амандасып шықты.

A) Олар.

B) Жапыр-жұпыр.

C) Тез.

D) Амандасып.

E) Шықты.

даю очень

1990 жылы 25 қазанда Жоғарғы Кеңестің сессиясында тұңғыш рет қазақ мемлекеттілігінің егемендігі туралы мәселе қаралады. Онда мемлекеттің егемендігін бекітетін тарихи маңызды құжат – «Қазақ КСР-інің Мемлекеттік егемендігі туралы» Декларация қабылданды. Қысылтаяң шақта егемендік туралы Декларацияны қабылдау оңайға түспеді. Өйткені Одақ пен коммунистік партияның билігі әлі де күшті болатын. 1990 жылы 16 қыр­күйекте «Мемлекеттік егемен­дік туралы Декларацияның» жо­басы алғаш рет БАҚ-та жария­ланды. Сол кезде одан өзге «Азат» азаматтық қозғалысы да Декла­рацияның балама нұсқасын әзір­лепті. Қалай дегенмен де егемен­дікті жария еткен құжатты қабыл­дау барысында егемендікке қарсы кейбіреулер «мемлекеттік тіл – қазақ тілі», «қазақ ұлты тағды­рының жауапкершілігін сезіне оты­рып» деп келетін тұжырым­дарға келіспеушілік танытты. Со­нымен бірге сессияда «басқарушы және негізгі күш коммунистік пар­тия болып табылады» деген 6-бапты алып тастау туралы батыл ұсынысқа егемендікті қаламайтын «қызыл коммунистер» көп қарсы­лық білдіріпті. Тіпті кейбіреу­лер­дің болашақ үшін аса маңызды құ­жатты қабылдауды кейінге қал­дырмақ ойы да болған. Осындай сын сәтте Салық Зиманов, Сұлтан Сартаев сынды ағаларымыз құл­дықты көксейтіндерге батыл уәж айтып, ұлт мәселесін төтесінен қоя білді. Буырқанған егемендік рух пен құлдық сана арпалысқан сес­сияда Декларациядағы 17-бап се­гіз сағат бойы талқыға түсті. Ке­ңестер Одағының тал­қаны таусылмай жатып, одақтас рес­пуб­ликалардың кейбірі тәуел­сіздік туралы заңдарды қабылдап үлгер­ген-ді. Сөйтіп, КСРО дейтін қа­раңғы қапастан егемендіктің 15 гүлі қауызын жарып, бүршік атты. Мемлекеттік егемендік туралы құжат республиканың егемендігін баянды еткен тұңғыш заңнамалық акт болды. Бұл құжат бойынша Қазақстан елі халықаралық қатынастарда дербес толыққанды объекті ретінде сыртқы саясатта өзінің мүдделерін айқындап, халықаралық ұйым­дар­дың қызметіне қатысуға мүм­кіндік алды. Еліміз егемендік Декла­ра­циясы арқылы табиғи байлығы­мызды, экономикалық және ғылы­ми-техникалық әлеуетін толық мен­шігіне алды. Қазақстантерритория­сындағы барлық әскери құрылым­дар мемлекет қарамағына өтеді. Декларация бойынша Қа­зақстан территориясында егемен­дік­ке қай­шы келетін КСРО заң­дарының күші жойылды. Декла­рация орталыққа бағынышты күй­ден арылтып, Мәс­кеумен жаңа жағ­­дайда тең әріптес ретінде ын­тымақ­тастыққа қол жеткізді. Сонымен, Мемлекеттік еге­­мендік Декларациясы – егемен­дік­ті білдіре­тін құр мәлімдеме ам­биция ғана емес, шын мәнінде, заң­дық күш­ке ие маңызды құжат. Сон­­­дық­тан да егемендік туралы Деклара­циясы, кейін 1991 жылдың 16 жел­тоқ­санындағы Қазақ­стан Республи­касы­ның Тә­уелсіздігі туралы Дек­ла­ра­циясы­мен терең үндестік тапты.
Кейбір саясаткерлер пікірінше бұл күнді тәуелсіздік күні деуден гөрі желтоқсан құрбандарын еске алу күні десе болғандай. Өйткені 1986 шы жылдың желтоқсанның 16-сы күні кешінде қазақ жастарының үлкен күреске шыққан күні, алайда биліктегілер бұл күнді ұмыттыру үшін әдейі тәуелсіздік күні деп жариялап отыр.

Ғалам – алуан түрлі формада болатын әрі ұдайы өзгеріп отыратын, кеңістік пен уақыт бойынша шеті де, шегі де жоқ бүкіл дүние. Ғаламды зерттеумен тікелей шұғылданатын ғылым – астрономия.

Ал барлық ғылым білімге негізделген Ғалам жөніндегі пайымдаулар космологияның мәселесі болып есептеледі. Ғалам туралы ұғымның дамуы бірнеше кезеңге бөлінеді. Ғаламның шексіздігі туралы алғашқы пікір ежелгі дәуірдегі грек ғалымы Гераклиттің (б.з.б. 5 ғ.) еңбектерінде кездеседі. Ол Ғалам мәңгілік, аспан денелерін құрайтын материя жаңадан жасалмайды және жойылмайды деп тұжырымдаған. Гераклиттің көзқарасын Демокрит, Эпикур және Лукреций одан әрі дамытқан. Одан кейінгі дәуірлерде Жердің шар тәрізді екенін және аспан шырақтарының бір-бірінен алшақтылығын анықтауға байланысты зерттеулер (Пифагор, Аристотель, Эратосфен) жүргізілген. Жердің шар тәрізділігі туралы түсінікке сүйеніп, грек философы Филолай (б.з.б. 5 ғ.) және грек астрономы Аристарх Самосский (б.з.б. 4–3 ғ-лар) Жердің қозғалатындығы жөнінде жорамал жасаған. Бірақ шіркеу мен дін үстем болған дәуірде мұндай озық ойлар қолдау таппай, көмескіленіп қала берген. Птолемей негізін қалаған дүниенің геоцентрлік жүйесі шіркеудің қолдауымен Қайта өркендеу дәуіріне дейін үстемдік еткен. Н.Коперниктің «Аспан сферасының айналысы туралы» атты кітабы космогонияда ғыл.-зерттеуге жол ашты. Жерді аспан денелерінің бірі деп санаған Коперниктің пікірін Дж. Бруно одан әрі дамытып, жұлдыздар әлемі шексіз деген тұжырымға келді. Коперник қалыптастырған дүниенің гелиоцентрлік жүйесі Ғалам туралы ғылымның негізіне айналды. Біз мекендеген Жер де, басқа планеталар, құйрықты жұлдыздар мен метеорлық денелер тәрізді, Күн жүйесінің құрамына енеді. Күн жүйесінің диам. 10 млрд. км-дей. Бұл қашықтықты жарық 10 сағ-қа жуық уақытта жүріп өтеді.