19 ғасырдың екінші жартысында пайда болған қазақ баспасөзінің көш басында жалынды сөз-публицистика жанры тұрғаны рас. өз бастауын аса бай халық ауыз әдебиетінен алған қазақ көсемсөзі шоқан, ыбырай, абай шығармаларынан көрініс тапты. журналистика ғылымын көп зерттеген ғалым т. ыдырысов мынадай анықтама берген: "публицистика – жазушы мен журналистің пікірі, күнделікті өмірге, әрқилы қоғамдық құбылысқа пікір айтуы, кемел талантпен үн қосуы, көркемдік шабытпен терең ой тастап, жұртшылықты белгілі бір оқиғаға, құбылысқа ерте, еліктіре білуі. екінші сөзбен айтқанда, публицистика дегеніміз – саяси- көркем проза, қаламгердің қоғамдық - әлеуметтік мәселелерді толғауы". осы реттен алғанда, публицистика қашан да қоғамдық өмірдің алғы шебінен табылатыны ақиқат. "публицистика – кең мағыналы, аумақты ұғым. оны тар шеңберде тұжырымдауға болмайды. оған белгілі бір маңызды оқиғаларға арналған саяси, насихаттық, проблемалық мақалаларды да, деректі естеліктерді де, мен мәдениеттің өзекті мәселелерін қозғайтын жинақы корреспонденцияларды да, репортаждар мен сұхбаттарды да, арнаулы ашық хаттарды да жатқызуға болады. асқақ шабытпен, әсерлі жазылған газет мақаласы, сөз жоқ, көркем шығармалар жазуға итермелейді. публицтистика әрбір сөзді, әрбір пікірді елеп, сұрыптап жазатын тарих емес, ол өмірдің өзі деуге болады. алайда публицист дәуір тынысын дәл танып, күнделікті жағдайға белсенді араласатын саяси- әлеуметтік құбылысты бұқараға таптық тұрғыдан пәрменді жеткізетін жұртшылықтың талап тілегіне дер кезінде үн қосатын қоғам қайраткері. ол – жан- жақты білімді дүниедегі өзгерістерге батыл, сергек қарайтын адмзат тағдырына ойлана көз жіберіп, принципті қорытындылар жасайтын, өзінің көтерген мәселесіне байланысты қоғамдық пікір туғыза алатын жалынды қаламгер. публицистің шығармаларында "ақиқат заңдылық" басым тұрады. алайда, ескіні еске алмай, жаңаның жарқын келбетін тану қиын. олай дейтінім әрбір халықтың тарихи көшінің ұлан- ғайыр, ұзақ сапарында ұмытылмас ұлы кезеңі, биік белесі болады. қазақ халқы өз тарихында талай кемеңгерлерді туғызды. киіз туырлықты қазақтың өзіне сай, өз ортасын жарып шыққан даналары мен ақылгөйлері толып жатыр. найза ұстаған қаһарман батырлары, сөз асылын терген ақындары болды. олар халқымыздың зор мақтанышы екендігіне сөз жоқ. асыл сөздің маржанын терген, құнарлы ойдан туған құнды сөз арқылы өз толғанысын халқына жеткізе білетін де жазушы. әрбір жазушының өз шығармасындағы сөз қолданысы халқтың көңіліне бейне шамшырақтай орнағаны абзал. яғни сөз өмірдің салихалы түйіні. олай болса, сөз өнерінің бейнелілік, суреттілік қасиетінен туындайтын ң эстетикалық ой сезімін қалыптастыруға үлкен әсер ететін ең басты сипаттың бірі.
1.Өзге елде сұлтан болғанша,
Өз еліңде ұлтан бол!
Перевод:
В родной долине
Лучше прахом быть
Чем на чужбине
Падишахом быть.
2.Ит тойған жеріне
Ер туған жеріне.
Перевод:
Тянет пса туда,где он кормился,
Молодца туда, где он родился.
3. Әкесі өлгенді де естіртеді.
Перевод:
Что погиб отец,и эту весть
Сыну кто-то вынужден принесть.
4. Шабан үйрек бұрын ұшады.
Перевод:
Утка,что хромая
Позади идёт,
Ранее,чем стая,
Пустится в полёт
5.Мал да иесіне ұқсайды.
Перевод:
Порою походит скот
На тех,кто его пасёт.
6.Шын жыласа,соқыр көзден де жас шығады.
Перевод:
Хоть и не зрячи у тебя глаза,
Плачь от души,и потечёт слеза.
7.Өгізге туған күн баспаққа да туады.
Перевод:
Участь,что волу дана,
И телёнку суждена.
8. Кәрі келсе-асқа
Жас келе-іске.
Перевод:
Седой пришёл-так пусть садится и ест.
А молодой пришёл-работа есть.
9.Таудай талап бергенше,
Бармақтай бақ берсін.
Перевод:
Чем желанье с гору,пусть нам бог
Счастье даст,хотя бы с ноготок.
10. Сасқан үйрек артымен сүңгиді.
Перевод:
В тот миг,когда опасность рядом
И утка в пруд ныряет задом.
11. Қайтқан малда қайыр бар.
Перевод:
Почитай,что твой доход-
Найденный после пропажи скот.
12. Тәуекел түбі-желқайық
Өтесің де кетесің.
Перевод:
К кому благоволит властитель,тот
И по суху на лодке проплывёт.
13. Бергенге бесеу де көп
Алғанға алтау да аз.
Перевод:
Пять -много кажется дающему.
Шесть- мало кажется берущему.
14. Алтын көрсе,періште жолдан таяды.
Перевод:
При виде злата и пророк
Собьётся с праведных дорог.
15. Есек жүгі жеңілдеген сайын жатаған келеді.
Перевод:
Оттого что вьюк не столь тяжёл
Стал ещё ленивее осёл.
16.Торғайдан қорыққан егін екпес.
Перевод:
Кто воробьёв боится
Тот не взрастит пшеницы.
17. Ұяда не көрсең,ұшқанда соны аласың.
Перевод:
Чем кормили птенца в родном гнезде,
То и ловит птенец потом везде.