Білімді жастар - ел болашаєы ДИАЛОГ Мјтінді мўќият мјнерлеп оќыѕыз.
Екі кґрші ґмір сїріпті. Ќыс келіп, ќар тїседі. Бірінші кґрші таѕ ертемен кїрегін алып есіктіѕ алдындаєы ќарды тазалауєа шыєады. Жолды тазалап жїріп, кґршісініѕ жаєына кґз тастайды. Ал кґршісініѕ есігініѕ алды тапталєан тап-таза. Келесі кїні таѕертеѕ таєы да ќар жауады. Бірінші кґрші жарты саєат бўрын тўрып, жўмысќа кіріседі, ќараса - кґршісініѕ жолы тап-таза. Їшінші кїні де кґп ќар тїседі. Бірінші кґрші одан да ерте тўрып тазалауєа кіріседі, ал кґршісінде – жолы таєы да тїп-тїзу, айнадай жарќырап жатыр! Сол кїні олар кґшеде кездесіп, ананы-мынаны айтып сґйлесіп ќалады, сол жерде бірінші кґрші екіншісінен сўрайды:
⦁ Тыѕдашы, кґрші, сен есігіѕніѕ алдындаєы ќарды ќай уаќытта жинап їлгересіѕ?
Екінші кґрші алдымен таѕ ќалады да, соѕынан кїліп жібереді:
⦁ Мен оны тіпті де жинамаймын, тазалаєан емеспін, їйіме достарым келеді. Есігімніѕ тапталып жатќаны содан болар деп жымия жауап береді.

2-тапсырма
Мјтін бойынша сўраќтарєа жауап беріѕіз.

1. Бірінші кґрші ќарды тазалауєа ќай мезгілде шыєады?
2. Мјтінді ќалай атауєа болады?
3. Бірінші кґрші ќандай адам?
4. Екінші кґрші не деді?

ответ: Жауабы жоқ

Объяснение: Себебі сізден тек боран түрлерімен таныс деп тур.

Боран турлері:

Ақ боран. Көз ашқысыз, желдете жауған қарлы боран.

• Ақтүтек боран. Алай-түлей түтеген боран.

• Ақшұнақ боран. Бір мезгіл соғатын шыңылтыр аяздағы қарлы

боран,

• Аққұйрық боран. Құрғақ аязды күні қарды ирелеңдете, бүра-

лаңдата соғатын боран,

• Ақ жорға. Қысқы аязда жоннан ойға қарай соғатын қарлы

бүрқасын, боран.

• Алай-түлей түтеген боран. Үйтқыған немесе бората соққан

қатты жел.

• Дауыл боран. Осқырған жел.

• Долы боран. Екіленіп соғатын боран,

• Жаяу боран. Жаңа түскен үлпек қарды жер бетінен не қаткан

қар үстінен үрген еспе боран.

Мағауин Мұхтар Мұқанұлы 2.2.1940, Шығыс Қазақстан облысы Аягөз ауданы — жазушы, әдебиет зерттеушісі, ғалым. Мемлекет сыйлығының лауреаты (1984), Қазақстанның халық жазушысы (1996). ҚазМУ-ды (1962), осы университеттің аспирантурасын бітірген (1965). 1965 — 86 ж. «Қазақ әдебиеті» газетінде бөлім меңгерушісі, «Жазушы» ба Жалын» альманағында бас редактордың орынбасары, Әдебиет және өнер институтында, ҚазПИ-да аға ғылым қызметкер, доцент, «Жазушы» ба бас редактор қызметтерін атқарған. 1988 жылдан «Жұлдыз» журналының бас редакторы. «Кешқұрым» атты тұңғыш әңгімесі «Жұлдыз» журналында жарияланды (1964). Соғыстан кейінгі ел өмірі бейнеленген

«Ақша қар» (1969);

«Бір атаның балалары» (1973);

«Қияндағы қыстау» (1977);

«Көк кептер» (1979) әңгіме, повестер жинақтары мен;

«Көк мұнар» (1971);

«Шақан шері» (1984).

романдары басылып шықты. Қазақ халқының көрші мемлекеттермен дипломатиялық қарым-қатынасы тарихи-көркемдік тұрғыдан тұңғыш рет суреттелген «Аласапыран» тарихи дилогиясы 1981—83 ж. жарық көрді. Романда қазақ ордасын Тәуекел хан басқарған тұстағы (16 — 17 ғ-лар) қоғамдық-әлеуметтік жағдай көрініс тапқан. Хан мұрагері Ораз-Мұхаммед пен оқымысты Қыдырғали Жалайыридың, Едіге би ұрпағы Петр Урусовтың көркем бейнелері сомдалған. Томан би, Манақ батыр, Ділшат, Ай-Шешек бегім, секілді кейіпкерлерді суреттеу арқылы қаламгер Ораз-Мұхаммед тұлғасын даралай түседі. Романда көшпелі тұрмыс көріністері, аңшылық, саятшылық сынды ұлттық дәстүрлер көрініс тауып, Қазақ хандығының Ресей, Иран, Бұқар, Сібір хандықтарымен өзара қатынастары, ішкі-сыртқы саяси жағдайлары сипатталған. Жазушы шығармаларында 20 ғ-дағы ауыл, қала тұрмысы, түрлі әлеуметтік топ өкілдерінің тағдыры психология-философия тереңдікпен көркем бейнеленген. «Қобыз сарыны» (1968) монографиясында хандық дәуірде өмір сүрген ақын-жыраулар шығармаларын (15 — 18 ғ-лар) жүйелі түрде талдады.