«Біржан - Сара» айтысы 1-тапсырма. Айтыстағы Біржанның жеңісі - әділетті жеңіс. Ойыңды 3-4 сөйлеммен дәлелде.
1. Бұл пікірмен кім келіседі?
2. Кім келіспейді?
3. Қалыс қалушы, күмәнданушы бар ма?
2-тапсырма. “Попс формуласы” арқылы берілген мәтінге қысқаша баяндау жаса.
Менің ойымша...
Себебі, ...
Оны мен мына мысалдармен, фактілермен дәлелдей аламын. ...
Осыған байланысты мынадай шешімге келдім...
Есімбек боққа сатпа асылыңды,
Сыйлай көр қыз да болса нәсіліңді.
Ұқпасаң Арғын жоқты айтты дерсің
Есеке, құлағыңа ал осынымды.
Тұрысбек, Есімбекпен сау тұр Маман,
Таянды қайтар уақытым елге таман.
Айналып, ендігі жыл бір келермін,
Тысқары топырақтан болсам аман.
Сараны, Жиенқұлға бере көрме,
Қыз түгіл ер құнына келер шамаң.
Байлаулы бала құстай Сара сорлы,
Жоқ екен осы күнде мұнан жаман.
3-тапсырма. «Біржан-Сара» айтысы мен осы күнгі айтыстың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын жаз. Венн диаграммасына немесе кестеге сал.
4-тапсырма. Сұрақтарға жауап бер.
1. «Біржанның өзге ауылда жүре тұра, оның беткеұстар ақын-қызының әкесін, күйеуін кемсітуі мақсатты әрекет пе, әлде шалыс басу ма?»
2. «Сараның атам заманнан келе жатқан дәстүрдің бірі – атастыруға өз өнерімен қарсылық білдіруі әділетсіздікке қарсы күрес пе, әлде бұзақылық па?»
3. «Айтысты тамашалаушы ауыл тұрғындарының айтыскерлердің оларға сілтеген айыптарына наразылық білдірмеуі момындық па, әлде өнер алдында бас июі ме?»
4. Біржан Сараның қандай осал тұсынан ұстайды? Қалай ойлайсыңдар, ол Сараның бойындағы кемшілік пе?
5. Қазіргі айтыстың тәрбиелік мәні бар ма?
6. Айтыстың болашағы туралы болжауың?
"Ей, путник, будь как этот родник"
Три путника после как напились водой, прочитали надпись, один из них : - Эти слова поэта. Родник без передышки течет, идет далекие края. Ему вливается другие родники, и становятся рекой. " Человек, ты тоже работай, никогда не ленись, не останавливайся. Тогда ты тоже достигнешь цели" об этом написано говорит. Второй путник покачав головой: Нет, я так не думаю. Этот родник всем готов. Кому жарко охлаждает, душу успокаивает. Кому пить хочется, утолить жажду. Он ни от кого взамен ничего не просит. Тогда, " Кому то хорошее сделаешь, никогда не делай одолжение за сделанное, об этом наверно. Третий путник: Вода этого родника, если стояла бы на одном месте, загрязнялась бы мусором, была грязной, тогда человек и животные такое желание не имели бы. Тогда, значение надписи:" Себя и душу свою держи в чистоте, как этот родник" , я так думаю,- сказал он.
Сөз таптары
Бастапқы формасы
Тұрақты белгілер
Тұрақсыз белгілерСинтаксистік рөліМысалы
Ертең оқушы3 мектепке барады
Оқушы3 – зат есім. Кім барады? Оқушы.Бастапқы формасы: оқушы.
Тұрақты белгілер: дара, туынды, жалпы, жанды, деректі;
Тұрақсыз белгілер: жекеше, атау септік.Кім барады? Оқушы (бастауыш).Барады – етістік. Оқушы (не істейді?) барады.Бастапқы формасы: бар.
Тұрақты белгілер: дара, туынды, болымды, салт;
Тұрақсыз белгілер: ауыспалы келер шақ.Оқушы (не істейді?) барады (баяндауыш).