Біздің Ж
О
Б
М.
118
Сөйлемде оқшауланып тұратын сөздер
Сөйлем ішінде өзге мүшелерден оқшауланып тұратын
сөздерді жиі кездестіресің. Бұл сөздер сөйлем мүшесінің
қызметін атқармайды. Тек сөйлем мағынасын айқындауға
қатысады. Сондай сөздердің бірі – одағай. Одағай сөздердің
қандай құрамдық, мағыналық ерекшеліктері барын байқап
көрелік.
1. Құрамдық түрлері: негізгі (ау, па, әй, пай, беу); туын-
ды (бәрекелді, ойпырым-ай); күрделі (пай-пай, шөре-шөре ).
2. Мағыналық түрлері: көңіл күй (алақай, oh, қап); же-
кіру (тәйт, тек ); шақыру (көс-көс, қирау-құрау).
3. Одағай сөздер сөйлемде жай, қалыпты дауыспен айтыл-
са, үтір арқылы ажыратылады: Бәрекелді, өнерлі бала екен!
4. Одағай сөздер сөйлем ішіндегі басқа мүшелерден кө-
теріңкі, ерекше дауыспен айтылса, олардан кейін леп белгісі
қойылады: Алақай! Мен жүлдегер атандым.
• «Әдебиеттік оқу» кітабынан одағайы бар мәтін тауып, одағай
сөздерді құрамы мен мағынасына ажырат.
Оқшау сөздерге жататын қаратпа, қыстырма сөздердің біріне
осындай бет құрастырып көр. Ол үшін қаратпа және қыстырма сөздер-
дің мағыналық ерекшеліктерін зертте. Мысалдар келтір.
Дайындаған материалдарыңды сыныптастарыңның алдында қорға.
ответ:ф
5
Алекс с семьей ездил в Москву в месяце. Посмотрите на заметки ниже и
скажите, что они делали в пятницу, используя связывающие слова из списка.
после этого
следующий
наконец
потом
позже
первый
12:00 вечера
В
ПЯТНИЦА
8:30 утра - 9:30 утра: позавтракайте в отеле
9.30 - 12:00
премьер
-министр видит Кремль
1:00 вечера: посещение Собора Василия Блаженного
1:00 вечера - 3:00 вечера: обед в одном из многочисленных ресторанов
на Арбате
3:00 вечера - 6:00 вечера магазин в торговом центре ГУМ
6:00 вечера - 7:30 вечера: поужинайте в одном ресторане на Красной площади
7:30 вечера - 10:00 вечера: посещение балетного спектакля в
Большом театре
S1: во-первых, они позавтракали в отеле.
Теперь, в парах, задавайте и отвечайте на вопросы о том, что Алекс и его семья
делали в указанное ниже время, как в Примере:
• 2:00 вечера
4:30 вечера
• 12:30 вечера
9:45 вечера
• 7:15 вечера
• 11:45 утра
• 9:00 утра
А: что делали Алекс и его семья в девять часов утра?
Б: они завтракали в отеле.
15
Объяснение:
ответ: Заман деген не? Әрине, ол адамдардың іс-әрекетінің нәтижесі. Заманның қандай екенін адамдардың істерінен, сөйлеген сөздерінен байқайға болады.
Сонымен қатар, әр заманның өз зардаптары, қиыншылықтары немесе жақсы жақтары бар. Мысалы, 19 ғасыр мен қазіргі заманды салыстыратын болсақ, 19 ғасыр өте қиын кезең болды. Себебі, бұл уақытта Қазақстан Ресей мемлекетінің құрамына кірген болатын. Сондықтан, бірнеше қиыншылықтар туды. Ал қазіргі заманда біз бейбіт елміз.
19 ғасыр туралы Шортанбай Қанайұлының толғауындағы оқиғалардан білеміз. Ол Зар заман деп аталады. Бұл толғауда көптеген маңызды мәселелер қозғалған. Мәселен, "Азулыға бар заман, азусызға тар заман" деген жолдардан бұл ғасырдағы заманды тек азулылар яғни байлар басқарған деп түсінуге болады. Бұл кезеңде, ақша пайда болып, соның нәтижесінде пара беру сияқты жаман әрекеттер бола бастаған. Мысалы, адамдар билікке келу үшін дауыс беру үшін сайланған. Сол кезде кімге дауыс берерін білмей тұрған адамдар болса, сайлауға үміткерлер оларға пара береді. Қайсысында көп ақша болса, дауысты соған берген. Осы арқылы адамдардың ниеті өзгеріп, кеңпейілділігін жоғалта бастайды. Ал "Жақсы-жаннан түңілген, жаман-малдан түңілген" деген жолдардан жақсылардың басқа адамдардың қылығының дұрыс еместігін түсініп, оларға өз ойын жеткізе алмай жүргендігін, ал жамандардың өз байлығынан түңіліп оны ары қарай көбету үшін ұрлық жасап жүргендігі туралы ойды білуге болады. Осы үшін де елден береке кетіп, тыныштық жоғалады.
Сондықтан, осыдан алатын қорытынды: өз заманымызды бағалай білейік, бұрынғы заманның қателіктерін қайталамауға тырысайық!
Объяснение: Қате болса, ренжіп, жаман комент жазбаңдаршы.)))