Энергия – бұл заттарды қозғалысқа келтіретін күш. Яғни, кез-келген қозғалысты бастау, қозғалысты жеделдету, бір нәрсені көтеру, қыздыру, бір нәрсені жарықтандыру үшін энергия ауадац қажет. Біздің айналамыздағы қозғалыстар осы энергияның қатысуынсыз орындалмайды.
Сонымен қатар, қазіргі өмірді электр энергиясынсыз елестету мүмкін емес. Электр тогы бізге жарық пен жылу береді. Күнделікті өмірде оны қолдануға ыңғайлы ететін түрлі электр құрылғыларын қолданамыз. Мәселен, ттеледидар, радио, телефон, кір жуғыш машина, шаңсорғыш және т.б. Электр энергиясы болмаса, бұл өмір тоқтап қалады. Иә, электр қуатынсыз 1-2 күнге ғана шыдауға болатын секілді.
Кейінге кезде энергияны көп қолданатын құрылғылар, жобалар жасалуда. Әрине, ол адам өмірін жеңілдетеді. Бірақ қоршаған ортаға, біздің өзімізге ол бір жағынан зиянын да тигізіп жатырғаны тағы бар. Осы зиян әсерді азайту үшін энергияны үнемдеу қажет екенін ұмытпайық.
Б.з.д. I мың жылдықтан Қазақстан территориясын мекендеген көшпелі тайпалар «сақ» этнонимі арқылы белгілі. Жазба деректер олардың қазіргі Қазақстан территориясының барлық аудандарын қоныстануы және олардың 3 топқа бөлінгендігі туралы хабарлайды: сақтар тиграхаудтар(шошақ бөріктілер), сақтар-хаомоваргалар ( хаома сусын дайындайтындар), сақтар-парадарайлар (теңіздің арғы бетіндегілер). Сонымен қатар, оңтүстікте – массагеттер мен даилер, солтүстікте – аргипеилер, шығыста – аримаспылар, орталық аудандарда – исседондар, батыста – савроматтар, оңтүстік-батыста – каспылар өмір сүрді. Бұл тайралардың барлығы жақын этникалық-мәдени бірлестік құрап сақ тайпаларының одағының құрамына кірді.
Сақ тайпалары мал шаруашылығының үш түрімен айналысты: көшпелі, жартылай көшпелі, отырықшы. Малдың негізгі түрі қой болды. Шаруашылықта және күнделікті тұрмыста жылқы жиі пайдаланылды, мұны археологиялық деректер де растайды. Сақ жауынгерлері мен көсемдерінің қабірін ашқанда жылқылардың сүйектері табылған. Асыл тұқымды жылқымен бірге қарапайым жылқылар да болды, олар аса биік емес, аяқтары қысқа, бірақ өте төзімді болды.
Темірдің шығуы және шаруашылықтың прогрессивті түріне көшуі сақтардың мәдениетінің дамуына әсерін тигізді. Олардың көшіп-қонуы тұрмысы, басқа мәдениеттермен арақатынасы барлық көшпелі тайпаларға ортақ ерекше мәдениеттің пайда болуына әкелді.
Электр энергиясының пайдасы.
Энергия – бұл заттарды қозғалысқа келтіретін күш. Яғни, кез-келген қозғалысты бастау, қозғалысты жеделдету, бір нәрсені көтеру, қыздыру, бір нәрсені жарықтандыру үшін энергия ауадац қажет. Біздің айналамыздағы қозғалыстар осы энергияның қатысуынсыз орындалмайды.
Сонымен қатар, қазіргі өмірді электр энергиясынсыз елестету мүмкін емес. Электр тогы бізге жарық пен жылу береді. Күнделікті өмірде оны қолдануға ыңғайлы ететін түрлі электр құрылғыларын қолданамыз. Мәселен, ттеледидар, радио, телефон, кір жуғыш машина, шаңсорғыш және т.б. Электр энергиясы болмаса, бұл өмір тоқтап қалады. Иә, электр қуатынсыз 1-2 күнге ғана шыдауға болатын секілді.
Кейінге кезде энергияны көп қолданатын құрылғылар, жобалар жасалуда. Әрине, ол адам өмірін жеңілдетеді. Бірақ қоршаған ортаға, біздің өзімізге ол бір жағынан зиянын да тигізіп жатырғаны тағы бар. Осы зиян әсерді азайту үшін энергияны үнемдеу қажет екенін ұмытпайық.
Сақтар туралы.
Б.з.д. I мың жылдықтан Қазақстан территориясын мекендеген көшпелі тайпалар «сақ» этнонимі арқылы белгілі. Жазба деректер олардың қазіргі Қазақстан территориясының барлық аудандарын қоныстануы және олардың 3 топқа бөлінгендігі туралы хабарлайды: сақтар тиграхаудтар(шошақ бөріктілер), сақтар-хаомоваргалар ( хаома сусын дайындайтындар), сақтар-парадарайлар (теңіздің арғы бетіндегілер). Сонымен қатар, оңтүстікте – массагеттер мен даилер, солтүстікте – аргипеилер, шығыста – аримаспылар, орталық аудандарда – исседондар, батыста – савроматтар, оңтүстік-батыста – каспылар өмір сүрді. Бұл тайралардың барлығы жақын этникалық-мәдени бірлестік құрап сақ тайпаларының одағының құрамына кірді.
Сақ тайпалары мал шаруашылығының үш түрімен айналысты: көшпелі, жартылай көшпелі, отырықшы. Малдың негізгі түрі қой болды. Шаруашылықта және күнделікті тұрмыста жылқы жиі пайдаланылды, мұны археологиялық деректер де растайды. Сақ жауынгерлері мен көсемдерінің қабірін ашқанда жылқылардың сүйектері табылған. Асыл тұқымды жылқымен бірге қарапайым жылқылар да болды, олар аса биік емес, аяқтары қысқа, бірақ өте төзімді болды.
Темірдің шығуы және шаруашылықтың прогрессивті түріне көшуі сақтардың мәдениетінің дамуына әсерін тигізді. Олардың көшіп-қонуы тұрмысы, басқа мәдениеттермен арақатынасы барлық көшпелі тайпаларға ортақ ерекше мәдениеттің пайда болуына әкелді.