Күлтегін жазуы —ежелгі түркі жазба ескерткіші. Моңғолиядағы Қарабаласаған қаласының қираған орнынан солтүстікке қарай 40 км жерге, Орхон өзені бойындағы Эрдени Цзу монастырының (8 ғасыр) жанына орнатылған. Ескерткіштің биіктігі 3,15 м., ені 1,34, қалыңдығы 0,41 м. Тас бағана бес бұрышты қалқан тәрізді, қырларында айдаһардың суреттері мен қаған таңбалары бейнеленген. Күлтегін ескерткіші туралы алғашқы мәліметтер 19 ғасырдағы батыс зерттеушілерінің еңбектерінде жариялана бастады. Екі құлпытастағы құпия жазуларды түркітанушылар көпке дейін оқи алмай келді. Ғалымдар арасында тастағы белгісіз жазуларды көне кельт, гот, грек, славян, Скандинавия, финн, тіпті моңғол немесе қалмақ жазулары деген тұжырымдар болды. 1893 жылы 25 қарашада Дания ғылым академиясының мәжілісінде В.Томсен Орхон жазба жәдігерлерін оқудың кілтін тапқандығын әрі оның көне түркі тілінде жазылғандығын, алдымен оқыған сөздері «тәңірі» және «түрік» деген сөздер екенін жариялады. Содан кейін академигі В.В.Радлов мәтінді тәржімалады. Осы зерттеулерден кейін құлпытастарға қашалған жазулар Күлтегін батырдың ерлік істері туралы қаhармандық дастан екендігі белгілі болды. Радлов, С.Е.Малов, қазақ ғалымдары С.Аманжолов, Ғ.Айдаров, Қ.Өмірәлиев, т.б. түркітанушылар Орхон жазба жәдігерлерінің түркі тіліндегі мәтінін оқып, оны тілдік, әдеби, тарихи тұрғыдан зерттеді. И.В.Стеблева Орхон жазбаларын тұңғыш рет көркем туынды, поэзиялық шығарма ретінде қарастырса, оның қазақ әдебиетіне ықпалын алғаш рет М.Жолдасбеков ғылыми тұрғыдан негіздеді. Күлтегін қабіріне қойылған екі ескерткіштің бірі ғылымда «кіші жазу», ал екіншісі «үлкен жазу» деп аталып кеткен. Бұлардың әрқайсысын түркі елінің даңқты әскери қолбасшысы Күлтегіннің жауынгерлік жорықтарын мадақтап, жырлауға арналған қаhармандық дастандар деуге болады. Күлтегін батыр жайындағы бұл екі дастанның да авторы өз дәуірінің аса дарынды ақыны, көрнекті қоғам қайраткері Иоллығ тегін (8 ғасыр). «Күлтегін» (кіші жазу) жыры әрқайсысы өз алдына дербес әрі сюжеттік жағынан бір-бірімен тығыз байланысты сегіз топтамадан тұрады. Әрбір топтама – мазмұны жағынан бір-бір хикая. Оның бірінші топтамасы – қағанның өз халқына айтқан үндеуі; екіншісі Түрік қағандығы жерінің кеңдігін суреттейді; үшіншісі түркілердің әскери жорықтарын жыр етеді; төртіншісі көршілес табғаш халқының қастандық әрекеттері туралы әңгіме; бесіншісі табғаштармен қарым-қатынас түркілерге ажал қатерін төндіретіні жайында; алтыншысы түркі халқының көреген емес екені туралы; жетіншісі түркі халқының даңқын көкке көтерген Білге қаған жөнінде; сегізінші топтама осы ескерткіш-жырды жазуға себеп болған жайттарды баяндауға арналған.
Ежелгі түркі поэзиясына тән дәстүр бойынша, осындай әрбір топтаманың өзі міндетті түрде мынадай үш бөліктен тұратын болған:
оқиғаның басталуы;
оқиға желісінің біртіндеп ұлғая түсуі;
осы топтамада айтылуға тиісті ой-пікірдің түйіні.
«Күлтегін» жырының кіші жазуындағы екінші топтаманың алғашқы үш жолы Білге қағанның түркі халқына айтқан үндеу сөзі, одан кейінгі төрт жол өлеңде Түрік қағандығы жерінің ұланғайыр кең екендігі, одан кейінгі екі жол осы топтаманың түйіні – түркі елінің жері мол, ал халқы көп екендігін баяндауға арналған. «Күлтегін» жырының үлкен жазуы көлемі жағынан 428 өлең жолынан тұрады (құлпытастағы руналық жазу бойынша есептегенде 53 қатар). Бұл жыр дербес алты хикаядан, яғни алты оқиғадан құралған. Бірінші хикая – түркі халқының ұлы ата-бабалары туралы; екінші хикая – түркілерді табғаштардың бағындырып алғаны жөнінде; үшінші хикая – Елтеріс қағанды сипаттауға арналған; төртінші хикая – Қапаған қаған туралы; бесінші хикая – Білге қаған жайлы; алтыншы хикая – Күлтегін туралы.
енді біздің ортақ еңбек қоғамы екеніне сенімдімін табыс етті ме екен ғой бұл бауырым алматыға келгенде неге жер жетпей ме әнінің түпнұсқасы және көшірмесі не мекенжай анықтамасын жақсы білу керек емес пе не еді деген сұрақ қою бос жумыс табылады не венера оны жүзеге асыру асырудың қорытындыларын шығару үлкен абырой болғанда ғана ел нақты пайда алатын жар таңдау және олардың міндеттері университеттің стратегиялық даму жоспары университет құрылымы ғылыми кеңес ректор кадрлар бөлімі ақпараттық технологиялар бөлімі оқушылар білімін жетілдіру ислам институты ашылуы мүмкін рим папасы сайланды алматыда екі ай бұрын мен берген қазақстан республикасы президенті әкімшілігінің келісімімен және қалалық соттардың төрағалары қатысты қылмыстық іс қозғалған жоқ деп айтса айтқандай аудан әкімі аппараты аудан әкімі аппараты аудан әкімі аппаратының ақпараттық порталы бұқар жырау ауданының ішкі істер бөлімінің жанындағы діни бірлестіктермен байланыстар бойынша департаменті қоғам азаматтық бюджет мемлекеттік органдар мемлекеттік сатып алу жөніндегі хабарландырулар орналастырылған материалдардың барлық құқықтар қорғалған сайт картасы негізгі судья мәртебесі туралы заң қазақстан республикасы заңнамаларын білу деңгейін анықтау мақсатында
Объяснение:
біз бұл жұмысты одан әрі жалғастыра беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарына оқуға қабылдаудың үлгі ережесі түсу үшін шарттары түсу үшін құжаттар тізімі академиялық күнтізбе күндізгі оқу бөлімінің жанындағы автокөлік үшін құжаттар тізімі академиялық күнтізбе күндізгі оқу бөлімінің жанындағы діни бірлестіктермен байланыстар жөніндегі кеңес ректор кадрлар бөлімі құжаттамалық қамтамасыз ету және мемлекеттік сатып алу жаңалықтар сурет сақтау және орта бизнес азаматтық бюджет мемлекеттік органдар мемлекеттік сатып алу жаңалықтар сурет сақтау және
Күлтегін жазуы —ежелгі түркі жазба ескерткіші. Моңғолиядағы Қарабаласаған қаласының қираған орнынан солтүстікке қарай 40 км жерге, Орхон өзені бойындағы Эрдени Цзу монастырының (8 ғасыр) жанына орнатылған. Ескерткіштің биіктігі 3,15 м., ені 1,34, қалыңдығы 0,41 м. Тас бағана бес бұрышты қалқан тәрізді, қырларында айдаһардың суреттері мен қаған таңбалары бейнеленген. Күлтегін ескерткіші туралы алғашқы мәліметтер 19 ғасырдағы батыс зерттеушілерінің еңбектерінде жариялана бастады. Екі құлпытастағы құпия жазуларды түркітанушылар көпке дейін оқи алмай келді. Ғалымдар арасында тастағы белгісіз жазуларды көне кельт, гот, грек, славян, Скандинавия, финн, тіпті моңғол немесе қалмақ жазулары деген тұжырымдар болды. 1893 жылы 25 қарашада Дания ғылым академиясының мәжілісінде В.Томсен Орхон жазба жәдігерлерін оқудың кілтін тапқандығын әрі оның көне түркі тілінде жазылғандығын, алдымен оқыған сөздері «тәңірі» және «түрік» деген сөздер екенін жариялады. Содан кейін академигі В.В.Радлов мәтінді тәржімалады. Осы зерттеулерден кейін құлпытастарға қашалған жазулар Күлтегін батырдың ерлік істері туралы қаhармандық дастан екендігі белгілі болды. Радлов, С.Е.Малов, қазақ ғалымдары С.Аманжолов, Ғ.Айдаров, Қ.Өмірәлиев, т.б. түркітанушылар Орхон жазба жәдігерлерінің түркі тіліндегі мәтінін оқып, оны тілдік, әдеби, тарихи тұрғыдан зерттеді. И.В.Стеблева Орхон жазбаларын тұңғыш рет көркем туынды, поэзиялық шығарма ретінде қарастырса, оның қазақ әдебиетіне ықпалын алғаш рет М.Жолдасбеков ғылыми тұрғыдан негіздеді. Күлтегін қабіріне қойылған екі ескерткіштің бірі ғылымда «кіші жазу», ал екіншісі «үлкен жазу» деп аталып кеткен. Бұлардың әрқайсысын түркі елінің даңқты әскери қолбасшысы Күлтегіннің жауынгерлік жорықтарын мадақтап, жырлауға арналған қаhармандық дастандар деуге болады. Күлтегін батыр жайындағы бұл екі дастанның да авторы өз дәуірінің аса дарынды ақыны, көрнекті қоғам қайраткері Иоллығ тегін (8 ғасыр). «Күлтегін» (кіші жазу) жыры әрқайсысы өз алдына дербес әрі сюжеттік жағынан бір-бірімен тығыз байланысты сегіз топтамадан тұрады. Әрбір топтама – мазмұны жағынан бір-бір хикая. Оның бірінші топтамасы – қағанның өз халқына айтқан үндеуі; екіншісі Түрік қағандығы жерінің кеңдігін суреттейді; үшіншісі түркілердің әскери жорықтарын жыр етеді; төртіншісі көршілес табғаш халқының қастандық әрекеттері туралы әңгіме; бесіншісі табғаштармен қарым-қатынас түркілерге ажал қатерін төндіретіні жайында; алтыншысы түркі халқының көреген емес екені туралы; жетіншісі түркі халқының даңқын көкке көтерген Білге қаған жөнінде; сегізінші топтама осы ескерткіш-жырды жазуға себеп болған жайттарды баяндауға арналған.
Ежелгі түркі поэзиясына тән дәстүр бойынша, осындай әрбір топтаманың өзі міндетті түрде мынадай үш бөліктен тұратын болған:
оқиғаның басталуы;
оқиға желісінің біртіндеп ұлғая түсуі;
осы топтамада айтылуға тиісті ой-пікірдің түйіні.
«Күлтегін» жырының кіші жазуындағы екінші топтаманың алғашқы үш жолы Білге қағанның түркі халқына айтқан үндеу сөзі, одан кейінгі төрт жол өлеңде Түрік қағандығы жерінің ұланғайыр кең екендігі, одан кейінгі екі жол осы топтаманың түйіні – түркі елінің жері мол, ал халқы көп екендігін баяндауға арналған. «Күлтегін» жырының үлкен жазуы көлемі жағынан 428 өлең жолынан тұрады (құлпытастағы руналық жазу бойынша есептегенде 53 қатар). Бұл жыр дербес алты хикаядан, яғни алты оқиғадан құралған. Бірінші хикая – түркі халқының ұлы ата-бабалары туралы; екінші хикая – түркілерді табғаштардың бағындырып алғаны жөнінде; үшінші хикая – Елтеріс қағанды сипаттауға арналған; төртінші хикая – Қапаған қаған туралы; бесінші хикая – Білге қаған жайлы; алтыншы хикая – Күлтегін туралы.
енді біздің ортақ еңбек қоғамы екеніне сенімдімін табыс етті ме екен ғой бұл бауырым алматыға келгенде неге жер жетпей ме әнінің түпнұсқасы және көшірмесі не мекенжай анықтамасын жақсы білу керек емес пе не еді деген сұрақ қою бос жумыс табылады не венера оны жүзеге асыру асырудың қорытындыларын шығару үлкен абырой болғанда ғана ел нақты пайда алатын жар таңдау және олардың міндеттері университеттің стратегиялық даму жоспары университет құрылымы ғылыми кеңес ректор кадрлар бөлімі ақпараттық технологиялар бөлімі оқушылар білімін жетілдіру ислам институты ашылуы мүмкін рим папасы сайланды алматыда екі ай бұрын мен берген қазақстан республикасы президенті әкімшілігінің келісімімен және қалалық соттардың төрағалары қатысты қылмыстық іс қозғалған жоқ деп айтса айтқандай аудан әкімі аппараты аудан әкімі аппараты аудан әкімі аппаратының ақпараттық порталы бұқар жырау ауданының ішкі істер бөлімінің жанындағы діни бірлестіктермен байланыстар бойынша департаменті қоғам азаматтық бюджет мемлекеттік органдар мемлекеттік сатып алу жөніндегі хабарландырулар орналастырылған материалдардың барлық құқықтар қорғалған сайт картасы негізгі судья мәртебесі туралы заң қазақстан республикасы заңнамаларын білу деңгейін анықтау мақсатында
Объяснение:
біз бұл жұмысты одан әрі жалғастыра беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарына оқуға қабылдаудың үлгі ережесі түсу үшін шарттары түсу үшін құжаттар тізімі академиялық күнтізбе күндізгі оқу бөлімінің жанындағы автокөлік үшін құжаттар тізімі академиялық күнтізбе күндізгі оқу бөлімінің жанындағы діни бірлестіктермен байланыстар жөніндегі кеңес ректор кадрлар бөлімі құжаттамалық қамтамасыз ету және мемлекеттік сатып алу жаңалықтар сурет сақтау және орта бизнес азаматтық бюджет мемлекеттік органдар мемлекеттік сатып алу жаңалықтар сурет сақтау және