Белгілі сыншы, мәдени сарапшы, еліміздің еңбек сіңірген қайраткері Әлия Бөпежанова қазіргі сатиралық театрлар туралы өз пікірін білдірді. – Қазір әзіл-сықақ театрларының саны бар, сапасы сын көтермейді деп көп айтылып, жазылып жүр. Театр сыншысы ретінде сіздің ойыңыз қандай?
– Қазір әзіл-сықақ театрлары көп. Жалпы, қазір әзіл-сықақ театрлары жан-жақты. Негізінен бүгінгі күннің әлеуметтік мәселелерін көтереді. Бірақ бір айтатын мәселе: олар қоғамдық әлеуметтік мәселелерден гөрі отбасы-ошақ қасы, тілді дұрыс айтпау, құда-құдағилар сияқты жеңіл-желпі тақырыптарды шиырланқырап қалып жүр. Көпке топырақ шашуға да болмайды.
– Әзіл-сықақ театрларының одан бөлек тағы қандай кемшіліктері сізді ерекше алаңдатады?
– Меніңше, театрлардың басты проблемасы материалдарды өздері жазып ала салады. Тақырыпқа жеңіл-желпі қарайды. Сахнаға шығып әйтеуір жұртты күлдірсек болды дейтін сияқты. Тағы бір мәселе: қазіргі жастар сахнаға шығып алып, өздерін жарнамалауға бейім. Оны өздері де байқамайды. Бұл – сахналық мәдениетке томпақ нәрсе. Сондай-ақ телеарналарда демалыс күндері, түнгі уақытқа қарай, әзілге құралған дүниелер беріліп жатады. Қарасаң, талғам мен эстетика жетпейді. Тақырып аялары өте тар. Бұл да бүгінгі күннің басты проблемасы сияқты. Жақсы әзіл арзан күлкіден құралмау керек. Ол, керісінше, адамды ойлантуға, өмірге басқаша көзбен қарауға итермелеу керек.
– Кәсіби авторларға тапсырыс бермей, өздері жаза салу, ақша үнемдеу ме, әлде өз өздеріне деген сенімділік пе?
– Біріншіден, мүмкін ақша үнемдейтін шығар. Өнер деген – интеллектуалдық жеке меншік. Шын мәнінде, интеллектуалдық еңбекке лайықты еңбекақы төленуі керек. Бүгін, мысалы, Парламентте мәдениет туралы заң талқыланды. 25 жылдан бері жазушыларға қаламақы төленбейді екен. Бұл, былайша айтқанда, нонсенс. Әрине, театрлардың бәрі бірдей емес.
– Расымен де, театрлар неге арзан әзілге құмар болып кетті?
– Кез келген өнер адамы саясаткер болу керек. Ол қоғамда не болып жатыр, парламент не талқылады, қандай халықаралық мәселелер қаралды, қысқаша айтқанда, бәрін біліп, бақылап отыру керек. Яғни деңгейі өте жоғары, ой-өрісі кең болуы тиіс. Өнер тек құда мен құдағиға тиісіп немесе әйел болып киінген, шалбарын шорт кескен келіншектерді немесе орысша тіл сындыратын жастарды сынаумен ғана шектелмеу керек. Әрине, оның бәрі қажет. Бірақ интеллектуалдық ізденіс көбірек керек. Меніңше, әзіл-сықақ театрларында білім, ізденіс жағы жетіспейтін секілді…
2. Мәтіннен жай сөйлем түрлеріне 4-5 сөйлем теріп жазыңыз және қандай сөйлем екенін көрсетіңіз.
Барлық дерлік адамдар саяхатты жақсы көреді. Бұл жаңа орындарды, қалалар мен басқа да елдерді көру өте қызықты. Адамдар саяхат немесе рахат немесе бизнес үшін. Саяхаттың әртүрлі жолдары бар.
Және ауаға жақсы саяхат ештеңе жоқ. Бұл кез келген басқа, қозғалыс тәсілі ең жылдам және ыңғайлы. Бұл жағдайда біз темір жол немесе автомобиль кірден құтыламыз. Және мұнда қайта отырғызулар жоқ.
Бірақ жайлы поезда да саяхаттауға болады. Мұнда жылдамдық, белгілі жайлылық және кейбір ыңғайлылық бар. Ыңғайлы орындықтары бар вагоннан терезенің артындағы пейзаждарды көруге болады. Егер сіз аш болсаңыз, вагон-мейрамханада тамақтана аласыз, ал егер саяхат ұзақ болса-жақсы ұйықтауға болады.
Кемедегі саяхат және круиздер қазір өте танымал. Кеменің палубасын аяқпен сезіну, көтерілетін және түсірілетін толқындарды көру, жаңа теңіз желін сезіну және шыныаяқ дауысын тыңдау өте жағымды.
Көптеген адамдар машинада саяхат жасауды жақсы көреді. Бұл сондай-ақ қызықты саяхат түрі, өйткені сіз қысқа уақыт ішінде көптеген көрікті көре аласыз, сіз қалаған кезде және қайда тоқтауға болады, сіз билеттерге жұмсаудың қажеті жоқ (тек бензин) немесе багаж алып жүру.
Жаяу саяхат өте танымал. Жаяу жүру экскурсиялары өте қызықты. Автостоп-жастар арасында өте танымал саяхат әдісі. Бұл саяхат түрінде де өз артықшылықтары бар. Бұл жаңа адамдармен қарым-қатынас. Бұл жолдардың романтикасы. Бұл барлық саған байланысты және автостоппен саяхат жасау үшін кейбір сипатқа ие болу керек.
1) Жырау - қазақ әдебиетінің көрнекі өкілі. Әдебиетте де тарихта да маңызды орын алар тұлға. «Жырау - өз жанынан шығарып айтатын және эпикалық дастандар мен толғауларды орындайтын халық поэзиясының өкілі жырау атауы-«жыр» сөзінен туындайды» деген түсінік жырауға «Қазақ әдебиетінің энциклопедиясында» берілген. Ел ертеңі жайлы болжам жасап, данышпандығымен дараланып жүрген жыраулар хан сарайында отырып, алдағы болар қауіп-қатерді болжап отырды
2. Жыраулар поэзиясының басты тақырыбы- Қазақ хандығын құрған ру мен тайпалардың татулығы мен бірлігі, бүтіндігі мен тұтастығы, мемлекетті нығайту мен оның жауынгерлік күшін аттыру.
3. Жыраулар поэзиясының 3 түрі бар: толғау, арнау, мадақ-өлеңдер
4. Асан Қайғы, Қазтуған, Доспамбет, Шалкиіз, Жиембет, Марғасқа, Ақтамберді, Тәтіқара, Үмбетей, Бұқар
Объяснение:
Бар білгенім осы