Берілген мәтінді сөйлем мүшелеріне талдаңыз: Қазақ қызы Салтанат Қамалиеваның есімі өте тез әлемге тарап кетті. Даңқ жас сұлуға жылдам келді. Салтанаттың Лондон қаласында өткізілген халықаралық сұлулық бәйгесінде «Азия аруы» жүлдесін тайландтық құрбысынан кейінгі орынды жеңіп алған қуанышты хабарын естідік. «Қазақтың ұлттық киімін киіп барғаным қандай жақсы болған. Көгілдір жібек көйлек пен ою-өрнекті қамзол, құндыз бөріктен төмен, ақ жібекті төгілдіре шыққан сәтімде, көрермендер ду қол соқты», – дейді Салтанат.
«Ұлтының ұлт болуы үшін бірінші шарт тілі болуы. Ұлттың тілі кеми бастауы ұлттың құри бастағанын көрсетеді. Бір ұлттың тілінде сол ұлттың жері, тарихы, тұрмысы, мінезі айнадай ашық көрініп тұрады» дейді Мағжан атам. Ендеше, қазіргі Қожаның сөз саптасынан, жүріс тұрысынан сары атырапта үдере көшкен қаймана қазақтың паң, сабырлы мінезін тани аламыз ба? Кешегінің Қожасы мен бүгінгінің Қожасының айырма, алшақтығы неде деп ойлайсыз?
Бүгінгі Қожаларды тәрбиелеудің басты құралы теледидар мен интернет екені белгілі. Қазақстандық әлеуметтік зерттеушілер «Балалар күніне орта есеппен алғанда өлімге қатысты 17 және қатыгездікке қатысты 37 көрініс көреді» дейді. Осылайша күнұзақ теледидарға телмірген бала ұлттық тәрбиенің уызына қайдан жарысын?!
Отандық телеэкранда жиі көрсетілетін «Алдараспан», «Зіл-Әзіл», «Наша Казаша» тәрізді әзіл-оспақ оспадар театрлар жас буын өкілдерін арзан күлкі мен бос сөзге үйірсек қылып, арман айдынынан алыстатып, талтаңдаған бос жүріске үйретеді. Ал бос қылжақтықтың түбі құлықсыздыққа, ықылассыздыққа, өмірдің мәніне ден қоймаушылыққа әкеп соқтырады. Содан да болар, мектеп жасындағы балалардың күнделікті сөз қолданыстарынан «басыңды қадаймын», «атсың», «лох», «базар жоқ», «копец», «прикинь», «братан» сынды сөздерді жиі еститініміз өтірік емес. Мектеп жасындағы балалар деппін-ау студент жастардың дені осындай сөйлеу стилін қолданатыны шындық.
Осы жерде Қара Қожамызға қайта оралмасқа амалың қалмайды:… Жайлаудан қайтып келе жатып, «жұпар аңқыған кең жазықтың төсінде» қиял құсын қияға сермеп: «Абай мен Қасымды қаншы оқысам да менің сусыным қанбайды. Қайталап оқи бергім келеді, оқи бергім келеді… Мен Құрманғазы мен Дәулеткерейдің күйлерін тыңдағағанда өзімді өзім ұмытып кетемін. Махамбет жырының әр сөзінің астарынан дүрсілдеген ат дүбірін, қарш-құрш сілтескен найза, қылыш үндерін естігендей болам. О, қасиетіңнен айналайын қазақ жері...» деп емірене толғанбаушы ма еді?!
Ендеше, әжесінің талай «тоқмашын» жеп өскен сол Қожа мен бүгінгінің Қожасының арасындағы айырмашылық та осы арадан анық байқалады. Бесікте жатып анасының әлдиіне әлпештеліп өспегені, қара кемпір мен қара шалдың өнегесі мен ертегісін тыңдамай, ұлттық нақыштан ада, Кеңестік тәрбиенің негізінен бастау алған балабақшада тәрбиеленуі санасында қазақ деген ұғымы жоқ бүгінгі балалардың дүбара болып, тілінің жұтаңдануына әкеліп соғып, сол Қожалардың айқындалған алшақтықтарының басты салдары болып отыр емес пе. Осындай ұлттық тәрбиенің негізінен ажырап қалған, сөзі жоғалған балалар кешегі «Қайран да менің Еділім» деп еңірегенде етегі жасқа толған қарға бойлы Қазтуғанды, «Күмбір, күмбір кіснетіп» көмейінен жыр ақтарған Ақтамбердіні, Ұлт ұраншысы болған Бұқарды, Абайды, бір мақсат бір мұратта бірігіп, жұмылған жұдырықтай болған Алаш арыстарын түсіне қоюы, оқуы, әй, неғайбыл дүние-ау…
Бүгінгі тілдің бұл бейнесі қазіргі қазақтың жан дүниесінің айнасы болар, бәлкім...«Сөзі жоғалған жұрттың өзі де жоғалады» деп пе еді?! Қорқам, келешектен қорқам…
Туған даласын сүйген, ертеңгі болашағын аңсайтын, арманына асығатын Қара Қожа қайдасың?
"Мектеп формасының құны қолжетiмдi, ал сапасы жоғары болуы тиiс. Мен мектеп формасын кигендi қолдаймын. Бұл бiрiншiден, оқушылардың тәртiбiн қамтамасыз етедi. Екiншiден, бұл мәселе бiр сыныпта оқитын балалардың барлығын бiр-бiрiмен теңестiредi. Олардың киiм киiсiнде әртүрлiлiк болмайды. Яғни, бiр баланың киімі арзан, екiншiсiнiкі қымбат деген ерекшелiктер орын алмайды. Десе де, бiз мектеп формасының сапалы әрi бағасы жағынан қолжетiмдi болғанын қалаймыз. Жергiлiктi атқарушы органдар сатып алу процедураларын дер кезiнде жүргiзiп, қандай да бiр мәселелер туындаса жедел шешуі тиiс. Ал енді жаңағы мәселе ушығып, біркелкі форма мәселесі дауға айналып жатса, әрине, білім басқармалары арқылы оңтайлы шешім қабылдайтын боламыз. Себебі, форманың түр-түсі мен бағасы, оның іске асыру мекемелерін таңдауды ата-аналар қауымы мен мектеп басшылығы бірлесе отырып, мектеп Жарғысы негізінде қабылдайтындықтан, біз қандай да бір құзырлы орган ретінде іске араласа алмаймыз. Десек те, әрбір мәселені мұқият бақылауда ұстап, тараптардың тиімді шешім шығаруына әсер ететін боламыз", – деді ол өз жауабында.