Берілген сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап беріңіз.
Біржан мен Сара айтысы — айтыс өнерінің озық үлгілерінің бірі. Айтыс 1871 жылы қазіргі Алматы облысының Қапал-Ақсу өңірінде Біржан Қожағұлұлы мен Сара Тастанбекқызы арасында өтеді. Бұл айтысты ең алғаш 1898 жылы Қазанда «Қисса Біржан сал менен Сара қыздың айтысқаны» деген атпен Жүсіпбек қожа Шайхисламұлы жариялады. Біржан мен Сара айтысы сол тұстағы қазақ әйелдерінің бас бостандығы мәселесін, адамгершілік пен әділдікті, шындықты өзекті мәселелерді көтереді. Екі ақын өздері тұрған екі өңірдің жақсы-жайсаңдарының сан алуан адамгершілік қасиеттері мен келеңсіз іс-әрекеттерін жайып салып, оларға халық талабына сай келетіндей баға беріп отырады. Сарыарқадан Сараны жеңемін деп Жетісуға келген Біржан сал басынан амандасу рәсімін өз бойында дос тұрмақ дұшпан кемітер бір міні жоқ сұлудың, шебер ақын, шешен қыздың бетін қайырып, жігерін жасытып алуға пайдаланбақ болады.
Айтыс алғашында рулық бағыт алса да, кейін дәстүрлі арнадан ауытқып, жүйелі өнер сайысына, көркем де кестелі сөз жарысына айналады. Айтыста халқымыздың әдептілік пен әсемдік туралы пікірлері, эстетикалық талғам-талаптары кең көрініс тапқан. Осының бәрі Біржан мен Сараның 19 ғасырдағы қазақ халқының болмыс-тіршілігін жан-жақты суреттейтін көркем туынды екенін айқын аңғартады. Айтыс негізіндегі
Қ. Жұмалиевтің либреттосы бойынша 1946 жылы М. Төлебаев «Біржан — Сара» операсын жазды.
Сұрақтарға жауап беріңіздер (ответьте на во Сұрақ
Жауап
Айтыс қандай мәселелерді қозғады?
Айтыс негізінде қазақ әдебиетінде қандай туындылар дүниеге келді?
Екі ақынның арасындағы айтыс қағаз бетіне қашан түсірілді?
Біржан Жетісу жеріне қандай мақсатпен келді?
Өте қызық сұрақ. Себебі, сауалдың жауабын бәріміз білеміз. Мәселен, қазір өзіңізден немесе жаныңызда отырған адамнан: "Көктемгі демалысты қалай өткіземін?" деп сұрай қалсаңыз, ойланбастан: достарыңмен серуенде, бақшада қыдыр, театрға бар, кино көр, балыққа шық, кәуәп пісір... Осындай нұсқаларды тізіп береді. Рас па? Онда неге демалыста компьютердің алдында отырасыз? Біз аптаның бес күнінде осы бір екі күн демалысты асыға күтеміз, бірақ, нәтижесінде күндеріміз өзіміз ұялатындай болып өтеді. Жетер! Түске дейін ұйықтауды, сағаттар бойы теледидар немесе компьютер алдында телміріп отыруды доғарыңыз!
Демалыс – ерекше, бағалы, қуанышты күн, сондықтан болар ол жұмыс күндерінен екі есе аз. Сәйкесінше, бұл күндерді барынша пайдалы етіп өткізген жөн, әсіресе, көктемде олардың құны одан сайын арта түседі. Демалыс – жаңа аптаға күш-қуат, құлшыныс тудыру үшін керек мүмкіндік. Демалыс – алаңсыз балалық шақты еске түсіретін, барлық қиындықты немесе несиені, қарызды ұмыттыратын күн.
Мұхтар Әуезовтың “ Жетім” әңгімесінен алған ойым:
Адамды мейірімді болуға, жанашыр және адамгершілікке тәрбиелейтін шығарма. Әңгімеде өмірде бізге ата-анадан асқан жақын адам жоқ екенін анық көрсетеді. Бала ата-анасы жоқтығынан көп қиыншылықты бастан кешеді.
Жетімге көмек берудің орнына, Иса Қасымға көп жамандық жасап, өгейлігін бетіне басты. Дана халқымыз “ Жетім көрсең жебей жүр” деп бекер айтпаса керек, сондықтан жетімдіктің ащы қиындығына әрең шыдап жүрген адамға, қамқорлық пен мейірімділік керек.
Өкінішке орай Қасым ондай мейірімділікті ала алмады, керісінше қорлық көріп, қашып келіп ата-анасының жерленген орына келіп қаза тапты.
Әсерім:
Шығарманы өте әсерлі етіп бейнелеген, оқығанда жетімдіктің қиыншылығын бастан кешкендей әсерге енесің. Қасымның тағдырын керемет бейнелегені соншалық, көзіңе еріксіз тоқтаусыз жас келеді екен. Балада бәрі жақсы болып кетеді деген үміт, соңына дейін көкейімді самсап қоя берді. Бірақ... әттеген-ай!